Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
da mutiko alimale bat. Zub 106. Zelulak elgarri multzotik multzora bertze hari batzuez lotuak [dira]. JE Med 20
(v. tbn. Ber 59). [Kurrilluak] egaz egin eben moltso baten. Otx 156. Israeldarrak multzo edo sail aunditan
bildurik. Ir YKBiz 33n (117 ikasle-multzu). Gizon mozkorren multzoak. Mde Po 80. [Hezurrek] hortxe zetzaten
nahas-mahas multzo batean. Mde Pr 112. Sabela liliz estaldutako gari-moltzoa iduri. Ol Cant 7, 3 (Ker gari
moltzoa; Dv ogi-murru, Echn ogi pila, BiblE garipilo). [Platonen komunisgoa] buruzagi argitu moltzo batentzat
egina da. Lf in Zait Plat XVIII. Ardi multso bat. Larz Iru 90. Multsoaren ale guztiak / bata bestearen ondoren /
etenik, bereizturik. Lasa Poem 65. Lehorrari "lur" eman zion izen eta ur-multzoari "itsaso". BiblE Gen 1, 10
(Dv, Ol, Bibl ur bildu). Morfema baten zentzua ere multzo bat dela, baina ezaugarri-multzoa oraingoan,
bereizgarri-multzoa izan beharrean. MIH 198. Kontsonante multzoak. Ib. 111. Zaharrak berri bihurtu dituen
aldakuntzen multzoa. MEIG VII 36. Protestante giroko Biblia kutsuan haziak eta heziak izan ziren multzoentzat
ari [zen]. MEIG IV 83. Lerro zuzenen moltso barreiatuei. "Al haz disperso de las rectas". MEIG IX 125 (en
colab. con NEtx).
v. tbn. Urt Ex 15, 8. Lg II 257. Laph 76. Lap 248 (V 112). Arb Igand 107. Barb Sup 46. Ox 29. Or Eus 360. Txill
Let 133. Zait Plat 122. Osk Kurl 176. Ardoy SFran 317. Moltso: NEtx Nola 15. Ibiñ Virgil 109. Moltzo: EEs
1919, 111. Vill Jaink 25. Erkiag BatB 40.
� Zuharrak ikhusten ditut asko lekhutan, nahiz hemen ez diren moltzo handika. Dv Lab 318s.
�2. (H). Masa, bulto. v. 1 mulko (6). � Sufre idorraz iratxaki mulzoak / musketak egotzi ohi tuen bezalakoak.
EZ Man I 76. Urriñetik begiratu ezkero, enparantzako billereak moltso zabal bat zirudian. Ag Kr 57. Bat-batez,
gain bêra, maldan, / moltso zuri bat... Elur ez al dan, / loreak ote... Ldi BB 110. Arako moltzo antzeko bat
aurkitu eban bidean. [...] Izan be, koipea, koipea dok! Bilbao IpuiB 127. Jausi zan eleiz-goitik su-moltzo
ikaragarri bat. Ib. 219 (218 suzko moltzo andi bat). Loi moltzo geiena arindu [eban]. Erkiag BatB 45.
�3. moltso (V; -ls- Lar, Añ), moltzo (V-gip), multsu (B), multxu (B). Ref.: A (moltso, multxu); Urkia EEs 1930,
10; Iz ArOñ (moltzo); Izeta BHizt (multsu); Elexp Berg (moltso). "Pegujón de lana o pelos, molsoa" Lar y Añ.
"Estropajo, toda clase de revoltijo" A. "Moltzo, platerak garbitzeko espartzaz egindako moltzoa" Urkia EEs
1930, 10. "Multsuekin garbi zazu" Izeta BHizt. "Moltsuakin sukalde guztia pasau neban" Elexp Berg. v.
ilemoltso. � Tr. Documentado en autores vizcaínos y guipuzcoanos. La única forma documentada es mol(t)so.
� Petri molso (1366). Arzam 344. � Xagi banadi itxiko deustat moltsuarekin aoa. Acto 144. Olio santua ta
mullo molso batzuek artu, ta argi batekin orazio deboziozko bat esango dizu. Cb Eg III 238. --Zelan batiatu
leitez moltso baten irudian urten daruenak? CrIc 129. Amulu edo kirru goruban biribilduba ijezten edo iruten
[dabee] moltsoti ari meia egiteko. Mg PAb 126. Lanbasa: oial zar zatiakaz egindako moltsoa, egur baten buruan
ultzez josita. Ag Kr 78n. Labeoia garbitzeko ipizkia (isatsa edo moltsoa). Ag G 15. Atzean pozua ta aurrean
moltsoa (V-m). "Detrás pozo y delante estropajo". A EY III 387. Aga baten puntan lotuta jartzen dan erropa
zarrezko moltsua. And AUzta 136n. Artille-moltso oiek. Gand Elorri 12. � Ene, bixar moltsua / erre yaka
atsuari! "El bigote". Laux AB 64.
�4. (Lar � H). "Es un ablanda higos, molso bat da, gelbera bat da" Lar (s.v. ablandar). v. 1 muilo (8).
�5. "Mucho, mucha, asko, aski, multsu" Lar.
�6. moltso (V arc. ap. A, que cita el Cantar de Lelo). "Cerco, asedio" A. � Itxasotatik / eta leorrez / imini
deusku / molsoa (Cantar de Lelo). IC II 90. Bat eta bestetan / gau ta egunez / atseden-bage / moltsoa. "En vana
porfía, / al asedio están". Arriaga Lekob 23. Moltsoari ekingo jotsoek. "Persistirán en el asedio". Ib. 30.
�7. "Molsua (V-ger), propiamente tapón" Humb in RIEV 1923, 230. v. 1 muilo (3).
�8. "(?). giro. Izarren moltzoa, el giro de las estrellas" A. � Uste izan dute, edo sua, edo haizea, edo aire-arima,
edo izarren moltzoa, edo ur handia, edo iguzkia eta ilhargia zirela munduari hotsematen dioten jainkoak. Dv
Sap 13, 2 (Ol, Ker izar-sapai, BiblE astroen birak).
�9. Constelación. v. IZAR-MOLTSO. � Auntzak, Burtzaiñaren moltsoko izarrak azaltzen ziranean (iraillaren
azkeneruntz), [...]. Ibiñ Virgil 81n.
�10. "Móltzo [...] persona pequeña (?)" Iz ArOñ.
�11. moltso. (Uso adj.). "(Andre) potolo, kankailu, zurrun edo gorpuzkeraz jausia" (V-ple) X. Kintana Iker-10,
1997, 157. "Horra hor, andra moltso hori" Ib. 157.
- ELUR-MOLTSO, HERRI-MULTZO, ILE-M., JENDE-M., KE-MOLTSO, LAINO-MOLTSO, LAINO-
MULTZO, HODEI-M., etc. v. elur, herrimultzo, ilemoltso, jende, ke, laino, hodei, etc.
- MULTXO (BN; Dv, H; -lxo VocBN), MOLTXO (AN, BN; Dv, H; -lxo A � HeH Voc (s.v. tustoa)),
MULTXU (L-ain; -lxu B). Ref.: A (mulxo, molso, multxu, moltxo); Satr VocP (multxo). (Forma con palat., que
en la mayoría de los ejs. no parece ser expresiva). "Petit groupe" VocBN. "Petite troupe; petit tas" Dv. "1.º un
grupo pequeño; 2.º montoncito" A. � Dakiten piska arekin, hitz moltxo, eskumen baten diña eztan arekin. Lar,
carta a Mb 279. Garagar-gari sortak, balak edo moltxoak. Mb OtGai II 26s. Egin izan zituen liburu txiki moltxo
bat eskaraz. Dv LEd VI. Oilo moltxo handiak, txarki bazkatua delarik, ez du hainbertze probetxu ekharriko nola
moltxo ttipi ongi hazia denak. Dv Lab 288. Pagano multxo bat. Prop 1876-77, 63. Haur multxo bat. Elzb PAd 16
(v. tbn. haur multxu en Jnn SBi 75). Sos multxo bat bildu. Zub 26. Gelditzen da oraino [eskualdun] hotarik
multxo bat Donostian. JE Ber 86. Zelula multxo batzu. JE Med 26. Dendari gazte moltxo bat. Lf Murtuts 107.
Portugalean ere moldatzeko Jesuiten lehen multxoa. Ardoy SFran 149. v. tbn. Elsb Fram 174. Barb Sup 33. Ox
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
667