Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
egin. Mg PAb 151.
mukit (V-m ap. A). � Tajo, tajador, picador. "Picador de leña, tajo de cocina" A. Cf. mukitto. � Mukit baten
ganean jesarri da zaarra eta asi da jaten. Erkiag BatB 121.
mukita. "(R), pábilo. Var. de muki (1.º)" A. Cf. muki, muketa.
mukitsu. v. mukizu.
mukitto. "Picadero (V-ger)" A Apend. Cf. mukit, mokito.
mukitu. v. 2 mugitu.
mukitx. � Erromanoek ez zuten gogoa hain xorrotx, bainan mukitx bezain zaukaten xuxen eta gogor. SoEg
Herr 24-7-1958, 1 (DRA traduce "obtuso").
mukitxo (Lar � H (V, G)). � (Dim. de muki). "Moquillo" Lar. "Morve des poules" H.
mukizu (AN, BN, S; ZMoso 69), mukitsu (G, AN; SP, Urt III 366, Lar, Dv, H (V, G, S)), mukitzu, mukuzu
(BN; Dv (BN), H), mukutsu (H). Ref.: A (mukitsu, mukuzu); Ond Bac (zorrizu). � Tr. Documentado desde
finales del s. XIX. Al Norte la forma general es mukuzu, a excepción de un ej. de mukitsu en Prop y otro de
mukizu en Barbier (junto al más frec. mukuzu). Al Sur la forma mejor documentada es mukizu, seguida de
mukitsu. En DFrec hay 1 ej. de mukizu y 2 de mukitsu. �1. Mocoso (uso despectivo). "1. [...] Haur mukutsua,
enfant plein de morve; 2. [...] Mukutsu bat da, c'est un morveux, une morveuse. Mintzatzen zaizkit mukuzu bati
bezala, [...]" H. Cf. VocNav: "Muquizu, mocoso (Vera de Bidasoa)" y "moquizu, mocoso (Pamplona, Cuenca,
Montaña, Tierra Estella). Aplícase a los chicuelos, y especialmente a los que son charros (de mal genio) y
desmedrados (Montaña)". � Mukitsu gaizki aziyak! Sor Gabon 29. E, mukitsu, diyo ojuka, kontu gero nerekin
bestela... Iraola 65. Mukizu bat etorri itzan, zer janik ez uala. Ag G 275. Haur hotza, mukuzua baizik ez zen
oraino. Barb Sup 145 (Leg 129 haur mukizu). Asto tzar mukuzua. Ox 119 (v. tbn. 35). Mukitsu bat banintz
bezela. ABar Goi 46. Aul, ezer-ez, berrizu! / Ume zirtzil mukizu! Or Eus 171. Senar emazte batzuk, haur mukitsu
bat eskutik harturik dakartela. Arti Tobera 263. Etzitzaioten nonbait ongi joan gazte mukuzu bat heien artean
sartzea. Xa Odol 37. Frantsa (frantzesa) yanian boz (poz): yan ta mukizu (B). Inza NaEsZarr 2031. Gazte
batzuek, haur mukizu batzuek ia. MEIG I 179. v. tbn. Inzag RIEV 1923, 505. Lab EEguna 85. Ldi IL 156. Anab
Poli 25. NEtx LBB 139. Mukitzu: Zait Plat 135. Mukuzu: JE Bur 37. StPierre 21. �2. (El, lo) que tiene mocos. �
Pikota, odolezko beheitikoa, sukhar ilhauna eta mukitsua. Prop 1900, 171. Mukuzua ari zen sudurra erhiez torra
eta torra... Barb Leg 144. �3. Resinoso. � Arraxin mukuzua emeki da hurtu. Barb Sup 187. Arrexina mukuzua
esku batean. Etcheb Obrak 72 (ap. DRA).
mukolo. "(BN-lab), lobanillo, dureza que se siente bajo la piel" A.
mukontzi. � Incensario, candelero. � Aientzako mukaiztur ta mukontziak urre utsezkoak beitez. Ol Ex 25, 38.
mukora. v. mukuru.
1 muku (B, BN-arb). Ref.: A; Izeta BHizt2; Gte Erd 86. � "Oscuro (cielo)" A. "Nublado. Gaur muku dugu.
Iruzkirik gabe muku" Izeta BHizt2. "Denbora mukua (lainotsu, eguzkirik gabea)" Gte Erd 86. � "Muku, serio,
persona que no da conversación. Au gizon mukue, eztu solasik maten" Izeta BHizt2.
2 muku. "Espantapájaros. Landan patu dugu mukue xoriek iziazteko" Izeta BHizt2.
3 muku. "Adj., en bouton (fleur, etc.). Mükü düzü, il est en boutons. Batitzü mükiak, il a des boutons" Lh.
muku. v. muki.
mukukixo (V-gip), mukiikixo (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (mikirikixo, mukíikixo). � "Mukíikixo eon, estar en
cuclillas" Iz ArOñ. Cf. mikirikixo, kukulukuxu.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
658