Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
diren...? [...] Gu eta gure burrasoak bertze orduz bizi izan garen bezala: artoz eta mukuz. (Interpr?). HU Zez 73.
[Zelulek] halako leka batez dute egina barneko mamia, erran baitzinezake lehenbizian muku lodi bat dela. JE
Med 76. Mukiak gogortu dizazkidakean otza. Loidi 34. Barrandaria, muku biltzale. GAlm 1964, 51 (ap. DRA; la
ref. es incorrecta). Mukua darion surra ezten lotsa (AN-erro). Inza EsZarr 169. Muki(r)ik ez, ta pañuloa (ANlarr).
Inza NaEsZarr 471. v. tbn. TAg Uzt 156. �2. (G, L, B, BN-mix, Sal, S; Aq 332 (G, AN), H (V, G, S)),
muku (L, BN, S; Gèze, H). Ref.: A (muki, muku, mükü). "Mèche, mükü, mitxa" Gèze. "Mukua khentzea, mukia
kentzea, enlever le lumignon, moucher" H. "Pábilo, torcida o mecha. Mukia khen (BN), despabilar" A. El
ambiguo "mouchure" de Duvoisin podría tbn. corresponder a esta acepción. � Eztü hil ürhentüren khe emaiten
dian mükia. Ip Mt 12, 20 (He, TB, Dv, Echn, SalabBN mitxa, Ur, Samper, Or, IBk, IBe metxa, Ol zunda, Leon
drunda, Ker argi-aria, BiblE argi-metxa). Eginen dituzu muketak eta mukiaren hil-tokiak urhe garbienetik. Dv
Ex 25, 38 (Ol mukontziak, Ker autsontziak, BiblE errautsontziak). Khen zakozu mukia argi horri. Lander (ap.
DRA). v. tbn. Ol Is 42, 3 (v. infra ARGI-MUKI). �3. + muku (Lh). "Un morveux, un enfant" Lh. � Uli-muki
batek haiñ du tormentatzen, / ehun tokitan sistatzen. "Un avorton de mouche". Gy 300. �4. "(B), goma, producto
resinoso de los árboles" A. �5. (H), muku (H). Muermo; moquillo; romadizo. "Zaldi mukudunaren mukua gain
gainetik lotzen dena, khotsen duena da, la morve d'un cheval morveux [...]; 3. [...]. Ollo horrek mukua du, mukia
dauka" H. v. mukieri(a). � [Mirikuak] xapelak gorri eta abreak mukhitan, / xelina pelatua, kapa leihoekin. Hb
Esk 204. Hiruek baitiaguk gure itzalak, [...]. Nik hazteria, hik mukua, horrek zaragarra. "Tu es un morveux".
Barb Leg 144.
- ARGI-MUKI (SP; -khi Hb ap. Lh). "Mèche de chandelle. Argi mukiz lizuntzea" SP. � Kea darion argi-mukia
eztu itzaliko (Is 42, 3). Ir YKBiz 116 (Ol muki illurrena; Dv mitxa, Ker argizari).
- MUKIA JARIO (Urt III 366, Lar, H (+ mukua)). "Moquear, mukia jario" Lar. "Mukua, mukia dario, la morve
lui coule du nez" H. � Urlia dabillela burutsean, kolkoa salgai, mukia dariola. AA II 93. Bi sudur ziluetarik
mukuia dari. ChantP 86. Mukua darian, / nigarra begian. Ox 90.
- MUKI-DINDIRRI (Lar � H (V, G)), MUKUDINDIRRI (H (V, G)). "Moquita, dindirria, muki-dindirria" Lar.
- MUKI-INHAR. "Muku-inharra, étincelle que jette un lumignon" H (que cita a Lar, pero no lo encontramos).
- MUKI-JARIO (-iario H (+ muku-)). a) "Morveux, à qui la morve l'écoule" H (s.v. mukua). b) "Muku iarioa, un
morveux, un enfant" H (s.v. mukua). c) "Muku-iarioa, muki-iarioa, écoulement de morve" H. d) Moqueando. �
Aozabalik gelditu ziran biak muki-jario ta ezpainondoak masusta-ugelduz beztuta. TAg Uzt 156.
- MUKI-KENDU. "Moucher, mukhukenzea" Ht VocGr 387.
- MUKITAKO. Pañuelo moquero. � Nere bizi guztiyan mukitako bat ere galdu ez det eta. EgutTo 22-9-1920
(ap. DRA).
- MUKI-ZAPI. Pañuelo de bolsillo, moquero. � Muki-zapiaz begiak igurtziaz. Lab SuEm 180.
- MUKI-ZILINTZA. "Muku-zilintzak (BN-baig), los mocos" A.
mukida (S ap. A � Arch VocGr). � "La grimace, le signe" Arch VocGr. "Mueca" A. Cf. mugida (2).
mukidun (Lar � H), mukudun (H, s.v. mukua). �1. Mocoso; muermoso. "Zaldi mukudunaren mukua [...], la
morve d'un cheval morveux" H. � Mukudun dena, muka bedi. Prov. (ap. H, que traduce "morveux"). �2. "Qui a
le lumignon" H.
mukieri(a) (B ap. A; H (V, G)), mukueri(a) (G-to, L, BN-baig, R ap. A; H), mukiri (B ap. Izeta BHizt2). �
"Romadizo" A. "Au mukirie, beti mukiekin" Izeta BHizt2. � Haurretan, sudurretik agertzen ohi da mukueria
puska bat. JE Med 50 (v. tbn. 45). Urdaileko mukueriak emokaturik. Ib. 69. � "Moquillo, enfermedad de las
gallinas, mukieria" Lar.
mukiki (Dv � A). � "Certain poisson de mer" Dv. "Delfín (Larz)" DRA.
mukil. �1. "(V-och), pella, pelotilla" A. Cf. mokil. �2. "Tronco (V-ger)" A Apend. �3. Glándula (pituitaria). v.
GARUNPEKO MUKIL. � Hanpatuz geroz, ez deramake mukilak xuxen bere lana. JE Med 37.
mukilika. "Mucilago, en las Boticas" Lar.
mukilka. v. ELUR-MUKILKA.
mukira (H (V, G)), mukire (H (V, G)). Harriet lo da como sin. de mukua. v. muki.
mukirio (V ap. A; Mg PAbVoc 234). � "Montoncito de haces de trigo, nueces. Es menor montón que meta" A
(que cita a Mg). v. mutxurio. � [Garijak] bero anditan ebaten dira ta egin azauak; oneek lotu ta mukirijuak
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
657