Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ongi ezartzea. Dv Lab 205. Ontzi meiak aateak bezala ura urratzen du, ta tillapeak apar-muilloak ebakitzen.
'Flocons d'écume'. Or Mi 131. Odei-muilloak gaiñetik sapai, / izarrik ez du Illargiak zai. NEtx LBB 260. �
"Choma, banka, muloa" Urt V I. � Itsasoa hormaz estalia zelakotz, [...] hain lodia eta azkarra zen, nun
beldurrik gabe xutik ibiltzen ahal bainintzan haizeak harat eta hunat zabiltzan muiloen gainean. Prop 1881, 185
(cf. Dv, ref. a este ej.: "Il semble qu'il est employé dans le sens de 'onde clapotante de la mer'. Il est peut-être le
même que le labourdin mulo, mais avec sens figuré").
�2. (-ull- BN-baig ap. A; H (+ -uill-)), mulo (BN ap. A; Dv, H). "Nœud de la pioche percé par l'œil" Dv. "Mulo:
[...] 2.º parte del azadón donde tiene el ojo; [...] 5.º cubo, ojo de un instrumento por donde se mete el mango" A.
"Mullo: [...] la parte posterior del hacha" Ib. v. 1 mula. � Xara bat ebakitzeko denean, langileak garbitu behar
du ondoaren ingurua eta haizkoaren muloaz jo itzuli guzian. Dv Lab 366. � mulo (BN-baig ap. A; Urt II 81,
Dv). "Extremo del bastón" A.
�3. mulo (Dv, A), mulu (-lh- Sc ap. A). "Tampon" Dv. "Mulhu, tapón de barricas" A. v. 1 mula (3), multzo (7).
� Tapa edo mulua sarturik, dutxulua nahi zuen ezarri. Herr 2-4-1959, 4. � mulu (-lh- S ap. A), mullu (BN-mix
ap. A). "Cubo de la rueda" A.
�4. "Mulo, [...] étron" Dv. v. 1 mula (4).
�5. (vEys � A). "Muillo, houppe" vEys. "Mullo: [...] borla, fleco, penacho, cresta" A. v. 1 mulko (3).
�6. mullo (G-to ap. A), mulu (V-m, Gc... ap. A), mollo (V-gip ap. Iz ArOñ). "Mata. Ota-mulu, mata de argoma"
A. "Mollo, mollúa, bedármollo bat, porción de hierba suelta" Iz ArOñ.
�7. "Mullo (V-m), ramitos de racimo" A. v. 1 mulko.
�8. (L ap. Lh; -ullo B ap. A). "Inútil (cosa o persona)" A. "Gizon muilo, homme inutile" Lh. v. multzo (4).
- BELAUN-MUILO, ELUR-MOILO, LUR-M. v. belaun, elur, lur.
- MUILO UTZI. � Ori mullo utzirik (B). 'Ori alde bat utzirik'. Inza NaEsZarr 2077. Ori mullo utziko du (B).
'Ori arras aizatuko du'. Ib. 2078.
� Etim. Para su proximidad con mu(i)no, etc., v. FHV 307, n. 16.
2 muilo (G, B, BN-baig; Lar, Añ (G, AN), Dv, H, VocB; -uillo O-SP 231, SP, H), mulo (Lar, H, A Apend), mulu
(V-m, G-nav). Ref.: A (mullo, muillo, mulhu); Iz IzG (amukoa); Ond Bac (mulu); Izeta BHizt2 (mullo). �
Estopa; copo de lino. "Atascar, tapar con tascos o estopones, mulloaz, muloaz [...] zirrituak itxi" Lar. "Lana en
ovillo" A. "Mullo: [...] copo grande de lino que se arrolla en la extremidad de la rueca (FSeg)" Ib. "Material
menos fino [del lino para hilar]" Iz IzG 200. "Lino de mediana calidad, estopilla? Con él se hace eztupazko aria,
hilo de estopa" Ond Bac 398. � Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII. La forma general es
mullo; hay mullu en un texto navarro recogido en ETZ y mulo en D. Aguirre (Kr 131), único ej. vizcaíno que
hemos encontrado. � Orien kalafet-erako ta beste lanetarako ez da emen mullo piska bat, ez da iltze bat. Mb
IArg II 290. Olio santua ta mullo molso batzuek artu, ta argi batekin orazio deboziozko bat esango dizu. Cb Eg
III 238. Sare guztik ere, guztik pusketuko ditu mulloa bezala (Intza, 1801). ETZ 181. Gizonkia da sua, emaztekia
mulloa. LE Urt 182 (ms. 65r istúpa). Mullo iruten ari zan atso zar [bat]. "Hilaba su copo". Izt, carta a JJMg 23.
Lotu ondoan oialak edo mulluek (Lakuntza, 1838). ETZ 234. [Sansonek] sokak mullo-ari samur bat bezala eten
zituen. Lard 144. Ari eta jantziki asko illez iotzen ziran, [...] baita mulloz eta amukoz ere. JMB ELG 70. Sobra
dan mulloa erre egin bear omen da. Or Eus 124n. Mulloa pelota bezala egin ta su eman (AN-larr, B). 'Un copo
de lino'. A EY I 154. � Gure bizitza-mataza gutxitzen goaz, eta eriotz-mulloa ariltzen une bakoitzean... NEtx
Antz 107.
- MUILO ZAKAR. "Mullu-zakar (G-to), tomento o aresta, arestín" A. � Autsaldi bat emanez, egin dute taka, /
eskuz igurtzitzeko darion mullaka (mullo-zakarra). Or Eus 101.
- MUILOZKO (-ull- Lar � H (s.v. mulloa)), MULOZKO (Lar � H). "Estopeño" Lar. "Estoposo" Ib.
3 muilo. "Muillo, negrillo, hongo que ataca a los cereales (S)" Arch (ap. DRA).
1 muiloka (-uill- SP, H). � "Neskaren muilloka, gros sein" SP. "Neskaren muillokak, les seins de la fille,
semblables à des petits monticules" H. vEys (� Lh), que dice tomarlo de Pouvreau, da muiloko, en lugar de
muiloka.
2 muiloka, moiloka. "Edur-moilloka dabiltza, se divierten arrojándose pelotas de nieve (FSeg)" A. Cf. 1 muilo.
1 muilote. "Razago, lienzo muy tosco de estopa, mullotea" Lar.
2 muilote. "Muillote (Ataun), genista, variedad de argoma" Bähr RIEV 1929, 451.
muilotu. �1. "Mullir, poner algo hueco, esponjoso y blando, [...] mullotu" Lar. �2. Amontonar, apelotonar. �
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
647