Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mugigaitz. � Inmóvil. � Mugigaitza ziñez beren izana! "Qué existencias más inmóviles". Etxde Itxas 102.
mugigalde. � Llamada, impulso (del ánimo). � Jaungoikoaren mugigaldeak ta biotzeko argitasunak. Kortazar
Serm 410. Quizá sea errata por mugidalde.
mugigarri (H). � (Lo) que mueve, motor. � Gorputz atalek ematen diguten laguntza soil-soilik dugula
mugigarri, urratsez urrats eta mailaz maila beharko dugu ibili. MEIG IV 75.
mugiguda (Lar � H). � "Fermentación" Lar.
mugigudakor. "Fermentativo" Lar.
mugigudari. "Fermento" Lar.
mugigudatu. � "Fermentar en la Química" Lar. � Juizioko tronpeta soñua adituko da. [...] Itxasoa ta lurra bat
batian mugigudatzen dira, eta eurak daukidatzen duten gorputz-illak botatzen dute. Kortazar Serm 9.
mugikida. "Conmoción" Lar DVC 268. Cf. mugidakida.
mugikidatu. �1. "Commover" Lar. Cf. mugidakidatu. � Portunek mugikidatua eta begirundua belaunikatuaz
lurrean, biraltzen dizkio esker aundiak bere Aita Jaungoikoari. Otag EE 1882c, 579. �2. Promover, incitar,
alterar. � [Juduak] yein ziren eta mugikidatu zuten yendaia. TB Act 17, 13 (BiblE asaldatu eta nahastera).
Mugikidatu zuten herstura bat Pauloren eta Barnabasen kontra. Ib. 13, 50 (He eragin zuten persekuzione bat).
Zeruko mendeak mugikidatuko dira. Brunet Lc 21, 26 (TB zeruko berthuteak kordakatuak izanen dira).
mugikizun. "Que l'on doit mouvoir ou qui doit se mouvoir, aux sens propre et figurés" H.
mugikoi (Lar, H). � "Movedizo" Lar. "Atsekabe handi da ni bezain mugikoi den batentzat mugitu gabe egon
beharra, [...] qui est aussi remuant que moi [...]; [...] Populu mugikoia, peuple remuant" H.
mugikoitasun. "Caractère, qualité de ce qui est remuant" H.
mugikor (Lar, Añ, H). � Móvil, movedizo; movido, fuerte. � Jakinduria, gauza mugikor guziak baño ariñagoa
da. Ur Sap 7, 24 (Dv higikor, Ol igibera). Itxaso zabal ekaizdun eta mugikorra. EE 1882a, 34. Jakinduria
izpiritu adimentsu eta santua da, [...] mugikorra, sarkorra, kutsagabea. BiblE Sap 7, 22 (Dv higikor, Ker
bizkor). En DFrec hay 5 ejs. v. tbn. Or Eus 136. � Aditza mugikor oekin. "Con esos verbos de movimiento". Izt,
carta a JJMg 33. � Geldi eta mugikorraren, mugagabe eta mugadunaren, [...] elkarrekiko zaletzea eta deia. "Lo
inerte y lo dinámico". MEIG IX 120 (en colab. con NEtx).
mugikortasun. "Caractère, qualité de ce qui bouge, remue, se meut, s'agite, se soulève avec facilité" H.
mugiltza. "Hito, juego del tejo u herrón" Lar. "Dar en el hito, mugiltza jo" Ib.
mugimendu, mobimendu (Urt I 323, VocBN), mobimentu (V-gip ap. Elexp Berg; Lcc), mugimentu,
mogimendu (T-L), mogimentu, moimentu. � Tr. Documentado en todos los dialectos desde finales del s. XVI.
Al Norte se encuentra desde dicha época (aunque apenas aparece desde finales del s. XIX), siendo mobimendu la
forma gral.; encontramos -mentu en unas cartas labortanas (que muestran rasgos meridionales) y en Mercy. Hay
además, salvo errata, un ej. de mobibendu en Haraneder (Gudu 71), junto al frec. mobimendu. Al Sur la forma
mejor documentada es mobimentu; hay mugimendu en el catecismo alto-navarro de Añibarro (pero mobimentu
en LoraS 55), en Guerrico y en autores modernos; mugimentu en algunos autores guipuzcoanos; mogimendu en
algún ej. moderno, mogimentu en el catecismo vizcaíno de Cardaberaz, en Lizarraga de Elcano, Zuzaeta y un ej.
de Uztapide (junto a dos de mobimentu), y, por último, un ej. de moimentu en Txirrita, junto a dos de mobimentu.
En DFrec hay 302 ejs. de mugimendu, 28 de mogimendu, 5, septentrionales, de moimendu, 4 de mugimentu, 3 de
mobimendu y 2 de mogimentu.
�1. Movimiento (físico). v. mugida (2). � Mobimenduaz gabetzen ezen zaizko belhaunak. EZ Man I 43. Heien
[idien eta behien] mobimendu handia dela kausa. Mong 590. Gorputzarén perlesiak kentzen dú indárra ta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
640