Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MUGALDEKO. "Qui confine à la frontière, qui est du côté de la frontière. Etsaiak erre ditu mugaldeko etxe
guziak" Dv. � Mugaldeko herrixka koxkor hauetan. Arti Tobera 267.
- MUGALDERAKO (Dv), MUGA ALDERATEKO. "Qui est en direction de la partie des frontières. Goizik har
zazu mugalderako bidea" Dv. � Gure bidiantiak berriz abiatu ziren muga alderateko bidian. Atheka 158.
mugalderatu. "Se rendre au voisinage de la frontière" Dv.
mugaldi (V, L ap. A; Lar, Izt 82r, H). �1. Ocasión, oportunidad. "(En una) ocasión, en cierta ocasión, [...]
mugaldi batean" Lar. "Ocasión próxima, mugaldi urkoa, mugaldi gaitza", "ocasión remota, mugaldi urrutikoa"
Ib. "Andik arat mugaldi begira zegoen, aldi on baten begira adiarazteko" FIr 159 (en una lista de dichos de
Navarra). v. mugaitz, mugon. � Ardaua edateko mugaldi edo okasinoe billa dabilzanak. Astar II 123 (v. tbn.
16). Mugaldi goait zegoen [Iudas], Iesusen hekiei eskuetaratzekotzat. HeH Lc 22, 6 (He attiza, TB denbora
gisako, Oteiza okasio, Dv arte on, Brunet denbora egoki, Leon pharada on, BiblE egokiera). Mugaldi artan
ezagutu zuan osoro bere argaltasuna. Kortazar Serm 411 (v. tbn. 386). [Sanson] bere indarretan geiegi fiatu
zan, Dalilakin mugaldian jarri zan. Ib. 411. Zu farrez ta algaraz zabiltza bullarik bulla, mugaldirik mugaldi, gau
eta egun gelditzaka. Ib. 410. Etzuan arrek gastetxoai zerbait adierazteko mugaldirik beñere galtzen. Ag G 59. v.
tbn. Izt Po 113. � Ocasión, acontecimiento. � Mailletan olango ereti edo mugaldietarako ondo gorderik egoan
eutaldea ipiñi [eben]. Ag AL 88. Zerutar mugaldi au. "Aqueste lance divino". Gazt MusIx 235. �2.
"Anniversaire. [...] Mugaldia, signifie proprement époque du retour régulier des saisons ou autres
renouvellements naturels" Dv (que cita el ej. de Mant). � Bere bigarren eunteko mugaldian. Mant EE 1881b,
26.
- MUGALDIKO. "Ocasional" Lar.
mugaldiro (Lar � H). � "Ocasionalmente" Lar.
mugale. "(L), limitateur" Lh.
mugaltxa. "Mügaltxa (S), travail de remontage des terres remuées" Lh.
mugalxtatu. "(Sc), fijar los mojones de un campo" A. Lhande, citando a Azkue, da la forma mugalxatu.
mugandiro (Lar � H). � "Despacio, por mucho tiempo, astiro, andartaro, mugandiro" Lar.
mugante (G-nav ap. Iz Als). � Fronterizo, limítrofe. "Ziordi, Naparruko lenbiziko erriya, Arabakin mugante" Iz
Als (s.v. oláztiarrák). Cf. VocNav: "Limítrofe, lindante. Mi campo está mugante con el del Marqués (Zona
Media; Cuenca, Ribera). // Aplícase también a los poseedores o dueños de los terrenos colindantes. Tenemos
unos mugantes que no hacen más que echar las vacas a lo nuestro (Salazar)". � Fan zen egoitiaz Kafarnaunera,
itxasoko ziudade, Zabulonen eta Neftaliren mugante edo altakan. Hual Mt 4, 13 (He, TB, Echn mugarri(e)tan).
mugantza. "Mojonera" Lar.
muga-ondo. v. mugondo.
mugape (Lar, H). � Territorio, jurisdicción. "Distrito" Lar. � Erri onen mugapeko mendi Izarraitzkoan. Izt C
82. Berrobiko mugape laburra ere ondo janzia arkitzen da. Ib. 85. Moab-ko muga-pean lurra eman zion. Lard
107. Jaio zitzaigun San Ignazio, [...] Azpeitiko erriaren mugapean. 'Jurisdicción'. Aran SIgn 1. Iraun bezate
besteak [izkerak], nor-bere mugapean. Ldi IL 137. Aigitoko mugape osoan. Ol Gen 41, 19 (Urt, Ur (h)erri, Dv
lur, Ker, Bibl, BiblE lurralde). v. tbn. Ayerb EEs 1912, 50. EEs 1915, 20. IPrad EEs 1915, 120s.
mugapetxo. "Mugapeetxo bat, bajo el tajo del terreno. Mugapeetxo baten lau damatxo, beixen erruak (las tetas
de la vaca)" Iz ArOñ (s.v. muga).
mugar. v. mugatar.
mugaraitu (Lar � H). � "Propasar, mugaraitu, geixo irago" Lar. "(Pasar de) raya" Ib.
mugaratu (Dv), mugalatu. �1. Llegar a la frontera, llegar al final. � Mugara geran baiño leenago / begira an
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
631