Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Mb OtGai III 176. Baserritarrez jantzirik zebilen mozorroa. Osk Kurl 185.
�3. (B, BN, Ae; Aq 1217), muzurru. Ref.: A; A Aezk 296. Espantajo. � Baldin batek arturik kasulla edo kapa
edo alba sakratua, para balez alorrean palo batean muzurrutako, aizkatzeko txoriak (24). LE-Ir. Ezagu dute
[bele, zozo ta iskiñasoek] mugan dagoen / mozorroaren gezurra. Or Eus 278. Eztago luma gorrizko mozorroz
[oreinak] izutu bearrik ere. Ibiñ Virgil 101.
�4. (V-gip, AN-gip-larr-araq, B), mosorro (V-gip), muzurru. Ref.: A; Iz ArOñ (mosórro); Elexp Berg. "El bú,
coco con que se asusta a los niños" A. � Kristio txikiak dabiltza artaik (Oliaduratik) igeska igeska nola aurrak
muzurrutik (296). LE-Ir. � "Mozorro (Sal, R-uzt), fantasma" A. � (G-to). Ref.: A Apend; JMB At. "Genios
familiares" A Apend. � Monstruo. � Alper alperrik, Lenendaria, / garbitzen dituk eskuak, / juez justutzat iduki
azan / mozorro ori munduak. Balad 239.
�5. (AN-ulz), mosorro (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (mosorro), Ulz; EAEL 96. "El bicho" Iz Ulz. "Cualquier bicho
nocturno que causa daño sin que se le vea bien, a diferencia de momórro, que es el que se ve" Iz ArOñ. � Ez
dira kanpoko mozorroak barrena sartuko. ErleG 12. Ale ta mosorroak biltzen azalez azal ibiltzen da [usoa].
M.A. Iñarra Ezale 1897, 339b. Biozpean mozorro bildurgarria sortu zaio [...]; artxoak ez luke, orratio,
kaltegarrigo joko sagar-alea biotz erdian. TAg Uzt 27. Urretxindorrak, mozorroak eta txindurrien
arrautzatxoak ondatu oi ditu. EgutAr 4-12-1956 (ap. DRA).
�6. "Persona antipática, arisca. Abade barrixa mozorro samarra pentsau jat" Elexp Berg.
- MOXORRO (V-gip, G-goi; Aq 814 (G)). Ref.: A; A Apend. (Forma con palat. expresiva). a) "Gorgojo [...] de
la haba" Aq 814. "Gorgojo, insecto del trigo" A. "Gusano de frutas" A Apend. � Moxorro ta belar kaltegarriak
bildu. EEs 1916, 253. Txapartegietan moxorro gorriak [...] atzematen ditinagu. 'Kermès rouge'. Or Mi 11.
Ausiña baño miñagoko moxorro aiek. 'Fourmis'. Ib. 112. Moxorro-billa. "En busca de insectos". Or Eus 315. Ez
moxorro txikienik. Or Aitork 416. b) (Andar, ir, etc.) encubierto, en secreto. "Moxorro etorriko zan orain ere ori,
auskalo zer jakin-naian" Gketx Loiola.
- MOXORRO-MOXORRO. Solapadamente, secretamente. "Ori zer dabillen eztago jakiterik, or ibiliko bait'da
orain ere moxorro-moxorro" Gketx Loiola.
- MOZORRO-AURPEGI. Máscara. � Mozorro-arpegia kenduta, zana bezela azaldurik, [...] Ginebran fedea ta
erlijioa ukaturik. Aran SIgn 103.
- MOZORRO-JANTZI. a) (Sust.). Disfraz. � Basati-arteko aztiak erabili oi dituzten mozorro jantzien antza
dutela. JMB ELG 50. b) (V-gip, G-azp, AN-gip; m. jauntzi AN-5vill). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 218s. (Vb.).
"Disfrazarse de Carnaval. Karnabaletan mozorro jantzitta urten giñuan" Elexp Berg.
- MOZORRO-JANTZIAN. Disfrazado. � Illun, bildur gabe, --zurubi gordetik / mozorro-iantzian, --illun,
zelatan. Or in Gazt MusIx 177 (Gazt ib. 173 mozolo).
- MOZORROPE. (Con suf. local de decl., en sing.). � Militarrak ditugu, ezpata ta kartaginesaren mozorropean.
Zarate ELit 35.
- TXORI-MOZORRO. v. txori.
mozorrodun. � Disfrazado, enmascarado. � Ona dirudi ta baketsua, / baina da mosorroduna. Azc PB 253.
mozorroketa. � Mascarada. � Zuberoako mozorroketa (mascarada) ikusgarri bat. Ezale 1897, 255b.
mozorroki. � Disfraz. � Garia jotzen asten dirade, / mozorroki bat buruan. "Disfraz". Or Eus 338.
mozorrote, muzorrote (Lar). � "Máscara, festín de enamorados" Lar. Cf. Mozorrote, apodo en Urruz Zer 45.
mozorrotu (AN-5vill-larr; Lar, H), muzorrotu (Lar, H). Ref.: Asp Leiz; Gte Erd 219. �1. Enmascarar(se),
disfrazar(se). "Encaratulado [...] mozorrotua", "emmascarado, muzorrotua" Lar. "Iñautitan mozorrotuak dabiltza
(AN-5vill)" Gte Erd 219. � Mozorroturik beren buruak / jantzirik soiñ txit nabarrak. Moc Ezale 1898, 68b.
Eldu ziran Polixenes eta Kamilo, biak mozorroturik. EG 1950 (11-12), 21. Langile askok behar dute mozorrotu,
maskatu, beren sailari jarraikitzeko. Herr 16-6-1960, 1. �2. Poner el bozal. � Beor eultzilariek mozorrotu egin
zitinan. 'Mis [...] la muselière'. Or Mi 104.
mozperri (G-azp), moxperri (G-azp). � "De pelo recién cortado. Jaietan ori beti mozperri" Gketx Loiola.
mozpil. "Desmocho" Lar.
moztade. v. moztare.
moztaile. v. motzaile.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
615