Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MOTZ-MOTZ. a) Muy feo. � Tximiñoi baten antzekoa: motz-motza gixajoa! Bilbao IpuiB 250. b) "Mósmotz,
mósmotza, muy [corto]" Iz ArOñ.
- MOTZ-MOTZA. a) "Motz motza utzi du, il l'a laissé tout court" Dv. b) Secamente. � Bortz pinta ezantza
baizik etzaizkit gelditzen, karatxo! daut adiarazten motz-motza ene lagunak. JE Ber 51. Le Capitole! erran zuen
motz-motza emazte gazteak. JEtchep 80. Irakurle gazte batek karta bat igortzen daut motz-motza hitz hauiekin:
[...]. Lf Herr 4-8-1960, 1. � Concisamente. � Berek ere naski pundu hortan hein batean eta moz-motza emaiten
zituen xehetasunak! Etcheb MGaric 138 (ap. DRA). c) Sin más, simplemente. � Zonbaitek deitzen dituzte oraino
ere argi-xakurrak; milafrangar xahar batek argiak deitzen zituen motz-motza. Lf Herr 11-1-1962, 4.
- MOTZ-MOTZ EGIN. v. moztu.
- MOTZ-MOTZIK. a) Secamente, fríamente. � Igaro aurrera berbarik egiten geratu baga, motz motzik ta
bekoki astun bategaz. Mg CO 142. � (Con palat. expresiva). Concisamente. � Bizidunai esanaz / euskalki motxmotxik:
/ "Umantak izan giñan / ta ez aintzagatik". SMitx Aranz 235. b) Pelado, sin plumas. � Jaio zan mozolua
luma baga, motz motzik edo billosik. Mg PAb 177. c) (H). Tristemente. � Alabetan badabe, zeure arpegiko
iluntasunagaz, motz motzik egonagaz [...] agertuten dozu alabanza areek emoten deutsuben atsakabe edo
pesadunbria. Astar II 26. Gaurrartian mots motsik / bizi izan zirean, / gaur ganik, ai ze pozik! / biziko direan.
Azc PB 47.
- MOTZ-ZEHARKATU. Cambiar bruscamente de dirección. � Eskuin gira motz-zeiharkatu, Doniane-
Garazirat buruz. JE Ber 8.
- NESKA MOTZ. v. neska.
- HOTZ ETA MOTZ. v. hotz.
motzailakeria, motxailakeria (V-gip). � "Motxallakerixia, gitanería, traición. Motxallakerixa zatarra arek eiñ
detsana lagun bati" Etxba Eib.
motzailatu, motxailatu (V-gip). � Volverse descarado, atrevido. "Soldautzan, guztiz motxallatu zan len zan
apala" Etxba Eib.
motzaile (V, G, AN; Zam Voc (G)), motxaile (Lar, Añ), moztaile (G-to, L-ain; Dv), motzaila (V-m), motzale
(B, BN-ciz; H), motxaila (V-m), motxale (B, Ae, Sal; H), motsaila, moztzaila (V-gip), moixtale (B, BN-baig),
moixzale (R-uzt), moxtale, moxzale (AN-ulz). Ref.: A (motzailla, motxailla, motzale, moixtale, moztaille); A
Aezk 296; Iz ArOñ (moztzáilla), To (asto), Ulz (ardi), R 393. �1. Esquilador. "Ardi moixzale, esquilador de
ovejas" Iz R 393. � Ta ixil nola axuri bat motxaleain eskuetan (360). LE-Ir. Motxalleentzat prestatu ditudan ogi
eta ardikiak. Lard 175. Bere ardien motzalleak gana. Ur Gen 38, 12 (Dv ardi-moztaile, Ol motzalle; Urt
murritzaille, Bibl moxle). Motzaillen artazi edo guraizak. A BeinB 67. Beratzi motxalek iru egunetako lana ba
zutela aren ardiak mozten. Or Mi 41. Moztallearen aurrean bildots isillak bezela, ez zun aoa irikitzen. Ol Act 8,
32 (Ker moztaille, Or MB 433 e IBe motxaile; IBk ilemoztaile). v. tbn. Motxale: Inza Azalp 64. Moxtale: Or MB
345. � motxaile (Lar), motxale (H), moxtzaile (Lar), moztutzaile. "Afeitador", "barbero" Lar. Cf. infra ej. de
Anab Aprika 25. � Moztutzailleak jaboitu eta buru bat balitz bezelaxe egin bear du puxikarekin. EgutAr 2-2-
1962 (ap. DRA).
� moztaile (Dv), motxtzaille (Urt), motxale (H), motztaile, moztutza(i)le. "Circumcisor, moneda ebakitzaillea,
diru montzaillea, [...] diru motxtzaillea" Urt V 57s. "Mahats motxalea, vigneron, qui taille la vigne. Berro
motxalea, ouvrier qui taille les haies" H. � Zauden guti beratuak / motztaille kostumatuak. Gy 143 (los que
cortan las orejas a un perro). Zara Tiroren idun zardenen moztutzalle. AB Olerk 663. Ille-moztutzalea zutik.
Anab Aprika 25.
� (G-goi-to; Zam Voc (G)), motxaile (G-azp), motzaila (V-m), motzale (Ae), motxaila (V-gip), motsaila. Ref.:
A (motzailla); A Aezk 296; SM EiTec1 155; Etxba Eib (motxallia); Iz ArOñ y Elexp Berg (motxailla); Gte Erd
46. Gitano. "Motzale, esquilador en sdo. peyorativo" A Aezk 296. "Motxáilla bat, gitano" Iz ArOñ (que para
"esquilador" da moztzáilla). � Motsaila (erderaz gitano) bat egoan ilten. Ezale 1897, 101b. Motzailla edo
ijitanoren batek txala ostuta. A BGuzur 152. Ijito, motxalle, pizti, zantar, zikiñok. Ag Kr 170. Motzailak uritik
ataratzea. A EY I 370. Motzaileen hizkuntzan. Mde Po 83. Erosi ei zetsezen pasadizuan zoiazen motxallaren
batzuri txerrikumeren batzuek. SM Zirik 59. Lan egin bage biziteko, adorea bear da, motzaillak esan oi dabenez.
Erkiag BatB 153. Zenbait motxaille bezela jantzita ibilliko al ziñake, Benito? NEtx LBB 57.
�2. "Tijera en los esquileos, motxallea" Lar.
�3. "Motxale, tejedora (AN-larr)" A Apend.
�4. moztaile (G-azp, AN-gip). Ref.: Gte Erd 148 y 223. Cortedad, deficiencia. "Euskeraz ez jakitea moztalle
aundia da (AN-gip)" Gte Erd 223. v. moztare (2).
- MOTXAILE-KASTA. "Motxalla-kastia (adj.), de raza gitana [...]. Karmen, zorigaiztokua, Euskal-erriko
motxalla-kastia zan" Etxba Eib. � "(Fig.), resistente, tenaz, durable [...]. Gure mutiko au, motxalla kastia" Etxba
Eib. "Intxaur motxalla-kastia" Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
603