Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
motoi (Vc, G ap. A), moto (V-m ap. A). � "Polea, vulg., motón" A.
moto-karro. � Motocarro (?). � Auzaberri ederretako karrikak zabal eta lekutzuak nola diren Iruñan, ageri
ziren zer nai motako moto-karruez beterik. Herr 18-10-1956, 2.
motoki. "(Hb), mouchoir de tête" Lh.
motolo (A). � Gordinflón. Cf. VocNav: "Dícese del individuo rebotudo, del que es grueso y bajo de estatura
(Pamplona, Montaña)". v. potolo.
motolote (A). � Gordinflón. Cf. VocNav: "Chico gordo, rollizo, bien criado, y de buena pasta o carácter
(Pamplona, Montaña)".
motor (V-gip ap. Elexp Berg), motur (T-L). �1. Motor. � Lasterragotzen du oraino ene lagunak motorraren
itzulika. JE Ber 25. Itsas-motorren lantegia. Erkiag Arran 18. Lehen airekoa, suzko motur batekin, altxa erazi
zuen. Herr 24-7-1958, 1. [Ega-ontziaren] motor batek, bitako batek, uts-egin. Anab Aprika 102. Tramankulu
aundiaren motorrak puzka ta arnasestuka ziarduan bitartean. Erkiag BatB 44. Lo artzen genduan txoferraren
ondoan motorraren berotasunarekin. Salav 60. En DFrec hay 16 ejs. de motor, correspondientes a las dos
primeras acepciones, y 4 de motore. �2. (V-gip ap. Elexp Berg), motur. Motocicleta. � Martiñ etorri zaigu /
biyaramunian, / bere motor da karro / koraje onian. (Interpr?). Tx B III 130. Motur batekin eta axolarik gabe
erdiak bederen badabiltza. [...] Eta gero, bihurgune eta bazter biden juntan, kisk eta kask, bi kolpatu bederen
lurrean. Herr 26-7-1956, 2. Eltxua bezin ugari ziran / motor da automobillak. Basarri 94. Batzuk motorrez eta /
bestiak belbillez. BEnb NereA 216. Gaurko gaztiak maite baititu / motorra eta trakturra. Xa EzinB 132. v. tbn.
Osk Kurl 84. Auspoa 98-99, 241. �3. (V-m, G-azp-bet). Ref.: AEF 1960, 28 y 46. Bonitera, embarcación a
motor usada en la pesca del bonito. Cf. Echaide Orio 127.
motorbizikeleta. v. motobizikleta.
motostu, motoztu. � Arreglar, componer el cabello (tbn. fig.). � Aren buruausterik biziena olerki-azala
orraztu, motoztu ta atontzea zan. Zait EG 1950 (1), 9.
motostun, mototsdun. � (El) que lleva coleta. � An dabill Txina aldean pralle euskalzale bat [...], mototsdunak
zuzentzeko asmoz. EEs 1912, 273. � De pelo largo. � Bedaion aurrenengo motots dunak atera giñan:
alegia, buruko ille luze dunak. Zubill 74. � motoxdun (V-gip ap. Iz ArOñ, s.v. txunpurtillia). (El) que tiene pelo
en la frente (persona o animal).
motote. "Renegado. Gizon motote ta gaixtoa" Izeta BHizt2, que cita a Azkue.
motots (G-azp-to-bet-nav), mototx (V-gip, G-to). Ref.: A (motots, mototx); Iz ArOñ (mototz), To y UrrAnz
(mototx); Elexp Berg (mototx). �1. Trenza, coleta; moño; mechón. "Moño, penacho" A. "El pelo de la frente" Iz
ArOñ. "Penacho de pelos. Pelukerixan mototx rubixo bat ipiñi dotse" Elexp Berg. "Zelako ille-mototx politta
ipiñi dotsan gure amandriak neskatilliai" Ib. Cf. motxot. v. 1 moto (2). � Ezkontzeagatik mototsa salduko
luteken neskatxak. Ag G 178. [Txinan] mototsa zintzilika dutela dabiltzen gizonak. EEs 1912, 273. Asmo berriko
motots txikia kaskarrean darabilten anddere buru-loka irudi izango luke. A Ardi 44. Mototsa txintxilika
dagonean, senargaia ta senarra beste batzukin dabiltza (G-azp). "El moño". A EY I 453. Ille-motots ebakiberria
dakust. 'Bucle'. Zait Sof 35. Bi motots luzeko neskame origorri zar bat. JAIraz Bizia 40. Haren ile-motots
leporaino eroria. Mde HaurB 24. Oratu zetsan kopetetatik (mototsetatik) eta zaztakoi zorrotza sartu zetsan
lepotik. Etxba Ibilt 490. Nun da gure neska motxa, / zintzilik bere mototxa? NEtx LBB 395. Illea, bi mototxetan
txikortatua. Ataño MLanak 9. � mototz (V-gip), mototx (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (mototz); Elexp Berg (mototx).
(En animales). "El pelo de la frente (en las ovejas)" Iz ArOñ. � Eun beor zuri, gesal-belarra antzeko motots
ederdun. Or Mi 45. Arrotzen die mototsa [beorrei]. Or Eus 329. Adar-puntara begira, nork dun / besteren
[beiren] ille-mototsik. Ib. 174. � Zain ezan ongi gonapeko mototx gorrixka hori. PPer FLV 1987, 194. � Ez
zitzaion nonbait burua txoriz bete; ez zitzaion Egurmendiren aberastasuna mototsaraño igo. Loidi 76. � (G-goi
ap. A). Cabellera. � Mototsaren ille kixkurrak burutik moztu. Zait Sof 23. �2. (Usos fig.). � Eta bala zutak
galdor-mototxetan elkarren galburuak bat egiñez. 'En meules les hautes gerbes'. Or Mi 109. Artega su-motots
bixijak. "Penachos rojos del fuego". Laux BBa 6. Urre gorrizko motots ezea, / landaren [artoaren] goizeko parra.
"Moño". Or Eus 279. Berriro odeia berdin nâstu da, / berdin lasa du mototsa. Ib. 266. Bigunkiro kulunkatzen
ziran ango belardien mototsak aizearen arnaspean. TAg Uzt 86. Ke zurizko motots eder askoa erakutsi
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
596