Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
xamarra natxebillek. NEtx Nola 23. Herabe zen gauza horietaz mintzatzeko, nahiz, bestenaz, etzen batere
motela. JEtchep 106. Enplegatu bat mintzatu eta / ez baita segur motela. Mattin 37. Euskaldun berriak ere gero
eta nabarmenago ageri dira gure artean, ez inoiz bezala ikasle eta entzule ixil eta motel gisa. MEIG VIII 101.
� (Lengua) balbuciente. � Arnoa ez da eskas ageri bestetan, / gizonek dakharzketen mihi motheletan. Hb Esk
151. Bere mihi mothelarekin dio. Arb Igand 129. Erdi-tartaka min motelaz esaten ebala. Kk Ab I 101. Ta oiek
berriz gaizki esateko / ez dute mingain motela. Tx B III 58. Mingain motel au mintzatu-âla / biotza mintzatu
bedi. Or Eus 85. Izketarako mingaiñak motel diranean. Erkiag Arran 191. Begiak erne, ta mingaiña motel.
Berron Kijote 58.
� (Palabras) balbucientes, entrecortadas. "Solas motela egiten du (AN-5vill, B)" Gte Erd 275. � Ozta aituteko
berba motelagaz esan eustan. JJMg BasEsc 285. Bere itz motel eta txarraz. Lh EEs 1915, 232. Etzala ezer egi
uste ukan bear mintzo ederragatik, ezta ere gezur mintzo motelagatik. Or Aitork 109. Itz erdizko esan-ezin
motelez. "Un no se qué que quedan balbuciendo". Onaind in Gazt MusIx 204 (Or ib. 198 totel, Gazt ib. 183
zezele). Izketa laburragoan bai baiña ez orratik argudio motelagoan. Berron Kijote 56. � Kezkatan nengoen ez
ote zitzaidan erantzunaren motelaz ohartuko. MEIG IX 99.
�2. (V-gip, G-goi; Aq 400, H, Zam Voc). Ref.: Iz ArOñ; JMB At; Elexp Berg. Flojo, insulso, lento, débil;
apático. "Mutil motela [...] insulso, caído y para poco" Aq 400. "Langile [...] motela" H. "Animal o persona
lenta" Iz ArOñ. "Débil, extenuado, enfermizo" JMB At. � Lo daude erne bear duten guziak, sorrak eta gorrak,
otzak eta motzak, motelak eta gatzik bageak dirade. Lar, carta a Gandara 1. Komunio ondoan motel, agor ta siku
siku daudenak. Mg CC 226. Zure anima geratu zan onerako narra, motela eta gogorik gabe. AA I 399.
Kontrariyuak jarriko ziran / motelak izan bagiña. Xe 283. Beti motel samarra, noizean bein asma pixka batek
estutzen zuen. Goñi 23. Nola motel xamar dabillen. Iraola 70. Kemenge ta motel, zama zakarra eziñ jasorik. Ag
G 328. Urdalletik bete ezik biar lez estia, / motel ibilliko da zar nai gastia. Enb 164. Anketan perrak baditu baño
/ txit motela da birian. Tx B II 207. Nik neronez ere zerbait biali nai nuke [...] baña motela naiz. 'Soy inexperto'.
Ldi in Or BM 12. Artean ez zan nexka langille motela. Or Eus 356. Motel baten aurrean pizkorra, trakets baten
aurrean liraiña. ABar Goi 20. Etorriz eta eragitez motelagoa izanik, norbaiten morroi jartzeko obea zegon.
Etxde JJ 68. Lenengo dantzariak zal eta eragiñak izan baldin ba ziran, besteok etziran, orixe ez, batere
motelagoak. Erkiag Arran 43. Geroago eta motelago gure ama ori. Salav 22. Goizetik beti bertsolari motel
samarra nintzan ni. Uzt Sas 22. Bai zentzugabeak zaretela! Eta Profeten hitzak sinesteko motelak! 'Tardi corde'.
IBk Lc 24, 25 (IBe e Ir YKBiz 527 motel; Ker bihotz-motel; Lç bihotz berankorretako, He bihotz herabe, TB
berantiar, Oteiza biotz pixuko, Dv uzkur, Brunet betar, Or nagi). v. tbn. Alz Ram 48. Jaukol Biozk 25. Basarri
41.
� (En contextos negativos, con valor ponderativo). � Bere mutillak nola / ez diran motelak. Arrantz 91. Bere
kuadrilla gobernatzeko / ezta izandu motela. Tx B I 193. Esan dedan aitona zar au / etzan jeniyoz motela. Tx B
II 49. Batxi! ez az, orraitik, / ziri-sartzalle motela! Enb 129. Ez ago kirtenondo motela! TAg Uzt 283.
Disimuluan azpi-janetan / ez da izaten motela. BEnb NereA 262. Beste bat sortu zan Azkoitian / da ez motiko
motela. Uzt Sas 326. v. tbn. EusJok 149.
� (V, G, AN-ulz, B, BN-baig, R; Añ, vEys (G), H, Zam Voc). Ref.: A; Iz Als, Ulz; Etxba Eib; Elexp Berg. (No
ref. a personas ni animales). Flojo, débil, apagado, muerto; soso. "Tibio, tépido, flojo" Añ. "Izkila motela",
"pilota motela" H. "1.º sonido apagado, poco sonoro; 2.º comida insípida; 3.º licor de poca fuerza, flojo" A. "Lo
soso, sin sal" Iz Als. "Soso, sin sal, apagado. Berakatz salda au motela dago" Etxba Eib. "Gaur argixak motelak
dagoz" Ib. "Flojo, de poca fuerza [...]. Sardaua motel samarra dago" Elexp Berg. � --Zer esan gura dau señari
aora emoten jakon gatzak? --[...]. Motelak diriala lurreko atseginik zoragarrienak. CrIc 131. Egingo diogu
arrera motel, otz ta gogo gabeko bat. Mg CC 231. Motela dago [ardaua], indarrik ez dauka. Mg PAb 60. Saldu
ezinda gelditzen diran sagar miñ ta motelak. VMg XII. Lima batek argitu ta polituten dau burriña latz motela.
Añ MisE 69. Janari otzaago edo motelago batek. fB Ic II 278. Bestela gertatzen da / maitasun motela. Sor AKaik
115. Urrutiko ots motel, beti berdiñ ziardun bat. Arr EE 1882a, 98. Illargia agertzean arpegi motelagaz. AB
AmaE 365. Egosten da su motelean. Cocinan 54 (ap. DRA). Zarrarentzat epel, motel, ganora ta erakarde
bagekoa [da jolasa]. Ag Kr 49. Belarriak naikua gor ta motelak. Ag G 200. Txilin pitzatu bat bezela agertu
zaigu: len ozen, orain motel. A Ardi 25. Ur-esnea baño motelagoa [eguna]. Ldi BB 36. Orrela ez izanenean,
gerora ere motel, geza, txikia izango degu asterokoa. Ldi IL 75. Gizartekeria, Marx-ena baño motel eta
gazagoa, baña gizartekeria. Eguzk GizAuz 76. Garo-tartean motel gelditzen / zintzarri kalaxken otsa. Or Eus
329. Gogoa bizkor, burua motel. EA OlBe 33. Ur motel arrea. JAIraz Bizia 42. Aren miñen ondoan gureok
motel eta kaiskarrak ditugularik. Erkiag Arran 184. Burua argi ta ankak motel. SM Zirik 117. Erakutsi au bage
[...] gizon utsen argibideak motelak izango lirake. Zait Plat 105. Intzaur handi ta motelak ziran egokienak
botateko. Osk Kurl 77. Ekarritasun motelagoaz, baiña ala ere berez biurtzen dira oiek [semeak] ere beren
iturrirantza. Vill Jaink 166. Oso motel irudi zitzaizkidan [bertsoak], irakurteko beintzat. "Sosos". Or in Gazt
MusIx 16. Hari eskerrak [...] ene hitzaldia ez dela motelegi izanen; alderantziz ukanen dituela berenaz eskas
lituzken bizia eta alaitasuna. Lf Elit 69. Ezkila motel bat joiten. Xa Odol 294. Motela, nagia aurkitzen zuen
arterainoko prosa. MIH 261. v. tbn. Lab EEguna 72. Txill Let 60. Gand Elorri 68. Zait Plat 54. Uzt Sas 138.
Berron Kijote 209.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
591