Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
3 motatu. � Motear. � Gorriz motatutako / urdin aintzinean. Gand Elorri 84.
motatu. v. 1 bota.
motatze, muetatze. � Clasificación. � Oarle argidunak bertatik eratuko lituzke muetatze kidekeak. "Diferentes
clasificaciones". Zink Crit 12.
motaxka (H), motaiska (Lar � H, Añ � A), motaixka. � "Cogollo" Lar y Añ. La grafía -isk- de Larramendi
representa sin duda -xk-. � Erleak lorearen motaixka edo mimikutik ateratzen duen eztia. A. Arzac EE 1883a,
233. Eltze batean ipiñi bitez letxuga motaiskak, illarrak, esparragoak, alkatxofak eta tipula berriak. Cocinan 33.
motazkiro (Lar), muetazkiro (Lar). � "Genéricamente" Lar.
motazko (Lar), muetazko (Lar). � "Genérico" Lar.
mote (G, AN-5vill; Lar, Añ, H (V, G)), mota (V-ger-gip). Ref.: A (mote, mota); Iz ArOñ (móta), To; Elexp Berg
(mota). � "Botón en los árboles" Lar. "(Las flores están en) botón, loreak motean, lekan daude" Ib. "Brotar, en
los árboles, moteatu, ninikatu, motea [...] irten" Ib. "Cerner las viñas, echar la flor, [...]. Mastiak erne izatea,
motea ematea" Ib. "Botón en las flores, lora motea, lora leka", "pámpano, mats motea" Lar y Añ. "1.º (G-bet),
capullo de la flor; 2.º (Gc), retoño, botón o yema de los árboles" A. "Capullo de flor. Negu epela eiñ ezkero
arbolia aurreratu eitten da, baiña udaberrixan izotza eitten badau motia jausi eitte jakue" Elexp Berg. AxN
explica bihia (96) por motea (en la frase hazi hartarik sortzen den bihia). v. 1 bote. � Zeñak zeuzkan iru
sarmentu, azitzen zala geldika geldika motak bota artean. Ur Gen 40, 10 (Dv botea eman, Ker kimuak bota; Ol
erne, Bibl ernatu, BiblE kimuberritu). Lurpean eduki ditugun mentu oetatik, Jorraillan artuko ditugu moterik
onenak dituztenak. EEs 1917, 52. Indartsu azi dedin, ernetzen zaizkion mote guziak kendu. Ib. 54. Orra zuaitz
adarrak / ederki / ta guri, / mote, kima ta muskill / pozgarriz / beterik. Garbiz EEs 1928, 36.
- MOTE-TXORI. "Motatxorixa, fruta arbolei mota jaten dien txori moko-okerra. Camachuelo? Motatxoriak
kalte aundixa eitten dotsa fruta arbolei" Elexp Berg.
mote. v. 2 motel.
moteatu. v. 1 motatu.
motedi. "Pamponaje, mats motedia, urtumedia, muskildia" Lar. Cf. 1 bote.
moteill. v. 2 motel.
1 motel (V, G, B, BN, Sal, S, R; Aq 400 (G), Izt 115r, H, VocB, Zam Voc; -th- SP, Urt I 159, Lecl, Arch VocGr,
VocBN, Dv, H), moel (BN-baig), mutel (-th- Gèze, H (S)). Ref.: A; Mdg 163; Lrq; Satr VocP; Gte Erd 275, 280.
� Tr. La única forma atestiguada en los textos es motel. No se documenta en la tradición suletina en ninguna de
las acepciones. En DFrec hay 29 ejs., todos ellos meridionales.
I (Adj.). �1. Tartamudo; balbuciente; que se expresa con dificultad. "Tartamudo", "balbuciente" Lar y Añ.
"Farfullador" Añ. "Etzü mothel, ez!, no se muerde la lengua (Lacomb)" DRA. "Eleketa ari delarik motela da
pixka bat (BN-arb)" Gte Erd 275. v. totel, zezel. � Miguel Martiniz Motella (1366). Arzam 345. � Gor eta
mothel zena sendatu. Lç Mc 7, tít. Abendañuje motela (Cantares de la quema de Mondragón). TAV 3.1.7, 84.
Motel orok itz nai. RS 170 (en RIs 59 motel oro beti itz nai). Iainko hunen laudatzeko / etzaratela mothel. Hm
95. Hizjario erausle motel au. Lar DT CCIV. Aurren batzuek al gera, ta aur motel, negartiak, txitxia ta paparekin
engañatuko gaituztenak. Lar Fueros 48. Komuniatzen zaran adiuntzan bezain mutu ta motel gelditzen zara zu.
Mb OtGai 9, 165. Baserritar motelak ziruditela ta hitz egiten ere etzekiten gizonak. Mb IArg I 163. Mutil mutu,
lotu, motel gutxiago errietan izango litzake. Cb EBO 19. Eskusatu zitzaion Moises esanarekin zela motela eta
zuela traba minganian (Hondarribia, 1778). ETZ 137. Au zuzen esaten dabena, miiñak larrapastadarik egin
baga, miñ garbikua da, ez motela. Mg PAb 176. Isilik badago, motz eta motela dala. Astar II 189. Itz-jario
erausle motel ez-jakiñak. Izt C 9. Arkitzen ere naiz motelago eta mingañ astunagoarekin. Ur Ex 4, 10 (Ker
motel; Ol y Bibl aho-motel, BiblE hizmotel). Haur heien artean bat bazen [...] itxuxia eta mothela .
Laph 154. Mingañetik motel. Iraola 96. --Esatekoa balitz, edo esan albanuke... --Oraindaño ez aiz ba motela
izan. Ag G 145. Euskel-irakurketan, idazketan, eta abar, ongi gertu ta gero [zuen umeak], zaar motelen ikasbide
ditezen. Ldi IL 129. [Euskal-mariñela da] egiten luzea ta / kontatzen motela. SMitx Aranz 235. Euskeraz motel-
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 590
mende.