Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
1 mota (L, BN, S; SP, Urt I 115, Lar, Añ (G), Izt 55v, Gèze, Dv, H), moeta, mueta (V; Lar, Añ (G), Izt 25v y
55v, Dv (V), H (V, G), Lh (que cita TB), Zam Voc), muta (S; Alth), moneda (BN). Ref.: A (mota, mueta); Lh
(muta); Gte Erd 114. � Tr. La forma mueta es sobre todo meridional, y más frecuente en los vizcaínos y en los
textos anteriores al s. XX; al Norte se encuentra en Haramburu, Axular, Etcheberri de Sara y Duhalde. Mota,
documentada ya en Leiçarraga, es la var. más extendida tanto al Norte como al Sur, aunque en textos vizcaínos
sólo se documenta desde finales del s. XIX (Lauaxeta, Eguzkitza y San Martin; en todos ellos, así como en
algunos guipuzcoanos como Iturriaga, junto a mueta). Hay moeta en los refranes de Garibay, Ochoa de Arin,
Etcheberri de Sara y Aresti. En DFrec hay 149 ejs. (16 septentrionales) de mota, 38 de moeta y 7 de mueta.
�1. Clase, tipo, género. "Moeta quiere decir propiamente el género de una cosa" RG A 57n. "Especie", "linaje,
especie", "género" Lar y Añ. "Zer muta?, zer oihal?, zer eskutako oihal?" Alth in Lander RIEV 1911, 602. "Zer
mutako oihala?" Lh. � Eta sendatzen zuela eritasun mota guzia eta langore mota guzia populuaren artean. Lç
Mt 4, 23 (TB suerte). Mota batez minzo da, baina harzaz doktrina jeneral bat emaiten drauku. Lç Ins D 7v. Nork
bere gogoeta moeta. RG A 57. Ofrezitzen den manera mota da diferentea. "El modo de ofrecer". Ber Trat 9r.
Arrosarioan bi othoitz mota dire. EZ Man II 162. Mintzatze mueta hau. Harb e) 2v. Igortziriez eta hunelako
bertze peril mueta batzuez. Ax 97 (V 67). Hiru gizon mota hauek. O Pr 488. Gogoramendu lizun motha guziak.
SP Phil 439. Hirur herio mota hauk. Tt Onsa 135. Hañitz kolore motez. Gç 193. Zein-nahi hitzkuntza moetaz. ES
397. Jende mueta batean. Ib. 397. Irakurri ote deban onelako moetako libururik. OA 160. Pekatuaren mota
bakoitzean. Ib. 70. Naigabe mota guziak. Cb Eg II 206. Apostoluen bizitze mota. Mih 110. Meza mueta bat.
msOñ 239v. Ez dedilla pekatu mortal kasta edo muetarik izan zeñi gorroto artuten ez jakon. Mg CO 58. Gauza
mota bat beste mota txarrago batekin nastutzea eta saltzea. AA II 168. Heriotze-mueta kruelenetarik bat. Dh
164. Eritasun mueta asko. Izt C 95. Munduko jakiturija mueta guztijak. Ur MarIl 61. Bada lür mota hanitx. Ip
Dial 43 (Dv mota, It y Ur mueta). Bertze asko golde mota ere. Dv Lab 33. Iduki zekioten jende mueta guzikuak
merezi bezela onra eta errespetua. Bv AsL 157. Bi lan mota badire. Arb Igand 81. Liberalismoa izan da txartzat
emona bere mueta eta era guztietan. Itz Azald 53. Mueta guztiko txalopaz beterikako ibaia. Ag Kr 18s (G 296
mota). Hainbertze gizon mota, hainbertze amodio mota. JE Bur 107. Ikaste mota auetan. Zink Crit 65. Han
entzun nituen alemanez juramentu mota guzietarik. StPierre 18. Argatik esan oi da "Mota txarretik, beti ugari".
Elzo EEs 1920, 133. Anakreonteren motakoa da [bertsolaria]. Lab EEguna 99. Sortu bear zan "Erin"-en beste
abertzale mota bat. Ldi IL 170. Dagokion tokamenetik gizaki-mueta batak bestea albora bota. Eguzk GizAuz
151 (192 mota). Iru gizon-mota dira Ortegaren ustez. Txill Let 86. Joko moeta bat. Arti Ipuin 67. Lapur-mota
guztiak. Vill Jaink 105. Merkea dozu [korbata], ta mueta onekoa. Erkiag BatB 175. Asko erlijione mota. Larz Iru
110. Zer nahi galde mota eginen dautzute. Ardoy SFran 203. Hiru motatako idazlanak. MIH 208.
v. tbn. LE Doc 217. Gco II 20. Jaur 200. Gy 293. Hb Egia 56. Aran SIgn 67 (109 mueta). Jnn SBi 80. HU Aurp
189. Alz Bern 49. A Ardi 117. Inza Azalp 119. Barb Sup 129. Ox 124. Muj PAm 43. Zub 103. FIr 177. Laux BBa
132. JMB ELG 87. Ir YKBiz 84. Zerb IxtS 31. SMitx Aranz 190. JAIraz Bizia 30. Mde Pr 349. Or Aitork 190.
Anab Poli 77. JEtchep 107. Izeta DirG 36. Zait Plat 154 (Sof 60 mueta). Osk Kurl 78. Ibiñ Virgil 82. NEtx LBB
114. Xa Odol 37. Lf in Casve SGrazi 11. Mueta: CrIc 155. AB AmaE 169. Enb 87. Kk Ab II 116. Otx 179. TAg
Uzt 272. Akes Ipiñ 24. Lek in MEIG II 124.
� (Lar). Especie (zoológica o botánica). "Vicuña, cabra montés del Perú, bikuña, basauntz mota bat" Lar. �
Zein zeiñi bere motazko / emanik kanta ariñak [egaztiñei]. EZ Noel 141. Zuhatz motaz hob'ezina. O Po 65.
Zeinek bere motharen araberako fruitua. SP Phil 11 (He 10 mota). Herioa bipera suge mota gaixto bat iduri da.
Tt Onsa 138. Ez izan arren [bi abre mutuk] mueta berekoak. ES 392. Armiarma, dragoi ta pistia mota guziak.
Cb Eg II 205. Ipiñi zituen Jangoikoak Paradisoan arbola mota bi beste askoren artean. Mg CC 223 (PAb 179
mueta). Bada inguma mota bat zuria ta lodia. It Dial 5 (Dv e Ip mota, Ur mueta). Kutxan sartu zituen abere edo
animali-mota guziak. Lard 9. Lurrak eman betza abere biziak zein bere motaren arabera. Dv Gen 1, 24 (Urt, Ur,
Ol y Bibl mota, Ker mueta). Txori asko mueta guzietakuak. Bv AsL 100. Belar eta ihizi mota guzien begiratzera.
HU Aurp 96. Euron antzeko milla abere-muetak. A BeinB 92. Arrañ mueta guztia eruaten dabenak. Ag Kr 66.
Gure mota ezezta litakek? JE Bur 99. Onjo mota guzietarik. StPierre 29. Bi mikrobio-motak bizkitartean familia
berekoak direla. JE Med 111. Orok dazauzkigun txindurriez sei milla mota ditute dagoaneko berexi yakintsuek.
Ldi Y 1933, 85. Bizidunen motak aldakor zirala. Or QA 104. "Insignis" izeneko mota. F. Labayen in Munita 8.
Japoniako [larix] mota batzuek. Zerb Azk 42. Zenbait landare mota adierazten ditu Bergilik [Casia] itz onekin.
Ibiñ Virgil 119. Altzak, korostiak eta beste zugaitz mueta asko. Alzola Atalak 48.
v. tbn. Ub 13. VMg 24. Gco I 438. Gy 159. Zab Gabon 85. CatJauf 26. ArgiDL 166. Barb Sup 164. Inza Azalp
35. Etcham 77. FIr 166. Zub 83. JMB ELG 55. JAIraz Bizia 12. NEtx Antz 135. Txill Let 65. SM Zirik 82. Osk
Kurl 204. Vill Jaink 63. MAtx Gazt 15. Berron Kijote 149. Mueta: Izt C 153. Etxeg RIEV 1908, 113. EEs 1917,
99. Otx 49. JMB ELG 50. Zait Sof 189. Erkiag BatB 36.
� (G?, Lc, B, BNc, S ap. A; VocBN). Casta, raza (humana), etnia. � Orduan Ierusalemen / zen nazionetarik, /
zeruaren azpian zen / mota guztietarik. EZ Noel 118. Jiganteen mota edo jatorri bat ain andia. AA III 298. Hor
[Quebec-en] jendea motaz frantsesa aspaldi eta aspaldi arrangura da motaz anglesak direnen nausikeria
soberatuengatik. Herr 22-10-1970, 8.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
588