Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Trabaxu andi mortal bat. Acto 439. Indar mortalak eiten / asi zan bei ori. Noe 98.
�5. (Con valor adverbial, usado con o sin artículo). "Muy, completamente. Gizon ona mortala" Asp ANaf. �
Infernua da kalabozo bat / mortal ikaragarriya. Xe 386.
- MORTALAK EGIN. "Mortalak eiñ, kristorenak egin. Mortalak eiñ giñuzen Ondarruako jaixetan" Elexp Berg.
mortaldu (SP). � Hacerse mortal (un pecado?). "Mortal daritzazun guzia [...] mortaltzen da" SP.
mortalera. � Mortandad. � Orainore lotsareki daude [ardidunak], Jangeikoak ez badu erremediatan
trenprareki, izaitra duala zomait mortalera andi. Mdg 138.
mortalitate. � Mortandad. � Idietan, eta behietan, eta ardietan arribatzen zaizkoten mortalitatez. Mong 586.
mortalki, murtalki. � Mortalmente (ref. al pecado). � Iainkoa mortalki ofensatzen. Hm 193. Bekhatu egiten du
mortalki. Tt Arima 94. Nork hausten dü mortalki manü haur? Bp I 108. Zeren ardüra eta mortalki ofensatü
beitzütüt. Mst III 41, 2 (SP handiro, Ip garrazki, Leon larriki). Zer okasionetan ofendi daiteken Yainkoa mortalki
(B, s. XVIII). BOEans 807. Nuiz murtalki bekhatü egiten da? CatS 55. v. tbn. He Gudu 78. Mercy 4. CatLan 78.
UskLiB 42.
mortalmente. � Mortalmente (ref. al pecado). � Faltatzen ere deb andiro edo mortalmente. OA 153.
mortaltasun, mortaldasun. � Carácter de mortal (de un pecado). � [Pekatua] grabeago, andiago edo bere
mortaldasuna aziago egiten debean zirkunstanzia aenik. OA 138. Kenduten deutsala bere mortaltasuna arintzat
legez konfesauta. Mg CO 165 (v. tbn. CC 116).
mortandade (Lcc). � Mortandad. � Apasto badau babea / Arabak mortandadea / zuen alde egin dai. BBizk 22.
mortaxa, mortaja (Lcc). � Mortaja.
mortaxarazi. � Hacer amortajar. � Mortaxarazten, orziarazten aliza-lurrean, akonpañatzen ere ilarian. LE-
Fag 74.
mortaxatu (AN-ulz ap. Iz Ulz), mortajatu (-du Lcc). � "Mortajar al muerto, mortajadu ila" Lcc. �
Mortaxatzeunte gorpútz miseráblea. LE Urt ms. 1v. Maindre Sanduan, zañetan izandu baitze mortajatua zure
Gorputz Santisimoa (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 152. Mortajatu zien mise berri batan. BOEr 150.
morteiru. v. mortero.
mortero (V-gip; SP, Urt IV 99 (-th-), Ht VocGr, Lecl, Arch VocGr, H), morteru (Lcc), mortera, murtera
(Gèze). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. �1. "Morteroz egina, fait de mortier" SP (que diferencia mortero "mortier
à maçonner" de morteiru "mortier à piler"). "Mortier" Ht VocGr 387, Arch VocGr y Gèze. "Argamasa, mortero.
Kariagaz eta ondar latzakin eiñdako morteruagaz jaso dabe ormia" Etxba Eib. � Lürrez edo morterez. Egiat
205. Adrilluen arteko morteroa txeatzen dute. It Dial 31 (Ur y Dv mortero, Ip murtera). Hots! khen zotek
arruderi / mortero diabruzko hori: / bustiñ-basa ondikozkoa. Gy 133. Kisu eta mortero zariola. Hb Egia 20.
Morteroa bustitzen du, harriak deslotzen elkharrenganik. Arb Igand 46. Harri andana bat, mortero izpi batez
elgarri lotuak. JE Med 17. Bi palotara morteroren han ezartzeko. Zerb Azk 26. �2. (V-gip ap. Elexp Berg),
morteiru (BN-baig ap. A; SP), mortairu (R ap. A). Mortero, utensilio para moler. "Almirez, mortero.
Morteruan xeetu nittuan intxaurrak" Elexp Berg. v. motrailu. �3. Mortero (arma de fuego). "Morterua sartu
jakuen teillatuan" Elexp Berg. � Mortero deritzan gerrako arraz-modu bat. Mb IArg I 255. Mortero edo kañoi
burrunda bat. Ugalde Iltz 17. Ango kañoi, mortero, ametralladora. Salav 81.
morterogile. � Albañil, fabricante de mortero. � Uztegiko argiña, / mortero-gillea. Izt Po 74.
morteroki. � "Arenatum, khisuz eta hareaz egiñikako morthéroa, [...] mortherokia" Urt II 285. � Etxeetako
herrautsak, morterokiak, khederra, heia zoletako lurrak [...] onkhailutzat on dira. Dv Lab 179.
morteroztatu. "Circumlinire, [...] guzia osoki gantzutu, mortheroztatu" Urt V 83.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
581