26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

Izeta BHizt.<br />

morrotxtu. v. murriztu.<br />

morroxkatu. v. porroskatu.<br />

morroxko. v. morosko; morrosko.<br />

� morroxta. v. mulkoxta.<br />

morrozko. "Marrón, moreno. Izko morrozkuak adarretan artu ebanian, cuando el toro bermejo le tomó en las<br />

astas" Etxba Eib.<br />

morrozko. v. morrosko.<br />

morrozle, morroztu. v. murrizle, murriztu.<br />

morru (S ap A). � Torta. Cf. morrodo.<br />

morru. v. 1 murru.<br />

morruin. v. 2 morroin.<br />

morrullu. v. 1 morroilo.<br />

morsa. v. 1 moltsa.<br />

mortairu. v. mortero.<br />

mortaja. v. mortaxa.<br />

mortajatu. � Amortajar. � Jangoikoa, zañek uzi baizinduze pasioaren señaleak maindre sanduan, zañetan<br />

izandu baize mortajatua zure Gorpuz Santisimoa (Ibero, s. XIX). FLV 1988, 152.<br />

mortal (Lcc, SP, Dv), mortale, murtal (Gèze). � Tr. Documentado desde Leiçarraga; es más empleado al Norte.<br />

Usan mortale los autores alto-navarros: Beriayn (Trat 29v), SermAN (4v), Elizalde (51) y Lizarraga (Prog 112);<br />

hay ejs. de murtal en algunos textos suletinos: Xarlem, UskLiB (71) y CatS (87, junto a mortal (8)). �1. Mortal,<br />

que causa la muerte. "Mortal cosa, gauza mortala" Lcc. v. hilgarri. � Zeba ezin daiten gaitz bat da pozoin<br />

mortalez bethea. Lç Iac 3, 8 (He, Dv, Ol, Ker, IBk e IBe hilgarri, TB hilkizun). Herioak eman badizazu bere<br />

kolpu mortala. Tt Onsa 176. Galtzen den plazer mortala. Gç 152. Bere ikhara mortala. Ib. 155. Kolpe<br />

mortalaren ematerat dohakola. Brtc 120. O kolpü murtala! Xarlem 1153. Beneno ilgile edo mortalez beterik.<br />

Astar II 109. � (Ref. al pecado, falta). v. BEKATU MORTAL. � Tr. Gral. hasta aprox. 1850; a partir de esta<br />

época su uso disminuye y es muy escaso en el s. XX. � Zertan ezagutzen da bekhatu bat mortal ala benial<br />

denz? Mat 165. Hetan plazer harzea da mortal. Harb 179. Ilten direanena pekatu mortalean. Cap 32. Falta<br />

mortal guziak. Gç 214. Hainitz huts, ta huts mortal. Dh 141. Pekatu illgarri edo mortal eta benial edo ezillkorra.<br />

Aran SIgn 62. Pekatu eralla edo mortala. Itz Azald 50. Bekhatu mortalezko estatuan. CatJauf 115. v.<br />

tbn. (Para textos posteriores a 1850): Ur MarIl 12. CatAe 54. CatSal 55. CatR 55. Laph 239. Legaz 25. Arr May<br />

111. Elsb Fram 176. Arb Igand 91. CatUlz 46. SM Zirik 42.<br />

�2. (Odio, enemigo, etc.) mortal. � Zeren bethiere baita [Satan] Iainkoaren eta haren elejituen etsai mortál. Lç<br />

ABC I 8r. Oraingoa Mesiasen dela etsai mortala. EZ Man I 71. Haiñ herra mortala. Gç 69. Artu dagizun<br />

beraren [murmuretiaren] gorroto mortala. fB Ic II 188. v. tbn. Harb 140.<br />

�3. (Urt III 62). Mortal, perecedero. v. hilkor. � Iesusen bizitzea ere gure haragi mortalean manifesta<br />

dadinzát. Lç 2 Cor 4, 11 (He, TB, Ol, Ker, IBk, IBe y Bibl hilkor, Dv hilkizun). Mortal eginen zela [Eba],<br />

hilkizun izanen zela. Ax 72 (V 48). Lur zira, herhauts zira, mortal zira. Tt Onsa 39. Herio kruelak behin / hillen<br />

du gizon mortala. Gç 65. Gizon mortalea zen. El 38. Gorputza artu ta illkor edo mortal egin ziñan. Cb Eg II 43.<br />

Ezagützeko mortalzat. CatLan 38. Bizitze mortal hunen enbrazuen erdian. Brtc 19.<br />

�4. "Enorme. Sagar pilla mortala daukau ganbaran" Elexp Berg. "Sustua mortala emun zostazun atzo" Ib. �<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

580

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!