Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
1 morroko (Dv � A, H). � "Rustaud, d'humeur difficile" Dv. � Gizon morrokoa da khondera alfer bat gizon
ikhasigabeen ahoan izaten ohi den bezala. Dv Eccli 20, 21 (Ol y Ker iguingarri, BiblE gizabidetsu ez dena). �
Gizon mueten burruka asarrekoia, besteen aurre, morroko ta gorrotope jarriaz. Erkiag BatB 128. � Grosero,
vulgar. � Pasarte oies eta morrokoz emokatuak direlarik [bertsuak]. Lf in Casve SGrazi 9.
2 morroko (BN-ciz ap. A; VocBN, Dv (BN), H (BN)). �1. "Fagot de paille" VocBN. "Haz de paja.
Belarmorroko bat (BN-ciz), un brazo de hierba" A. � Lasto morroko bat bezala. Prop 1898, 132. �2. Trozo. v.
mokor. � Bazen nasai denentzat, ogi morroko on batzu eta mama gorritik. Herr 27-10-1960, 2.
3 morroko (BN ap. A; Dv (BN), H (BN)). � "1.º tumor; [...] 4.º (BN-mix), chichón, tumor producido por
contusión" A.
4 morroko (V-arrig-gip ap. A Apend). � Cerrojo. v. 1 morroilo. � Bordetako ateak isteko zurezko morrokoa.
P. Urkia EEs 1930, 30.
morrokoaldi (Dv � A). � "Boutade d'humeur" Dv. Azkue copia erróneamente morrokaldi.
morrokokeria (Dv � A). � "Action de rustaud" Dv.
morrokoki (BN ap. A; Dv). � "À la manière d'un rustaud" Dv. "Groseramente" A.
morrokotasun (Dv � A). � "Caractère de rustaud" Dv.
morrokotu (BN ap. A; Dv). � "Volverse de mal carácter" A.
morrokutun. v. murrukutun.
morron (V-gip), morro (G-azp). Ref.: A (morron, morro); Iz ArOñ. � "Vástago" A. "Morron, morronak, brote
(de cebolla)" Iz ArOñ.
morrondu (V ap. A, que tbn. cita a FSeg). �1. "Echar vástagos" A. �2. "Kipúlaak morróndu dia, morronketia,
artu (hacerse macho), o sea, subirse (las cebollas)" Iz ArOñ.
morrontza (V-m, G ap. A; Lar), morrointza (Dv, H, A), morroatza (V-och ap. A), morroitza (H). �
Servidumbre, servicio; trabajo por cuenta ajena; (fig.) esclavitud. "Servicio, estado del que sirve" Lar. �
Ijitopean zeramaen morronzatik. Ub 25. Ogei urtean egin ziozkan serbitzo eta morrontzak. Lard 40. Zazpi urteko
morrontzagatik. Ib. 37. Jaungoikoaren morrontza edo serbitzuan. Aran SIgn 47. Berak [Donostiarrak] beren
buruen nagusi zirala, eta iñoren morrontzara zer joan etzutela. Etxeg RIEV 1908, 113. Austriako bakaldunen
morrontzan. Goen Y 1934, 185. Morroitzari lotu zitzaion mixeriaren gorritasunak ikaratuta. Etxde JJ 269. Izenmiñez
eta diru-miñez morrontza nekagarri ua [gizarteko bizia] iasaitea. Or Aitork 184. Arenganako
morroitzarentzat Aaron ta aren semeak. Ol Lev 7, 35 (Ur apaiz lanetan aritzeko, Ker abadetzarako).
Txatarradunen menpean egoteko morrontza apala amaitu da. Erkiag BatB 165. Gizona ez du asko poztutzen /
era artako morrontzak. Uzt Sas 125 (hablando de los soldados en tiempo de guerra). Nagusi ausartagorik ez
dudala ezagutu nere morrontzan. Berron Kijote 116. Integrismoaren morrontzatik askatu. In MEIG VI 38. En
DFrec hay 10 ejs. de morrontza. v. tbn. Xe 243. Bv AsL 196. Arr May 199. Ayerb EEs 1914, 238. Jaukol Biozk
67. Lab Y 1933, 256. SMitx Aranz 69. Basarri 17. Arti MaldanB 224. Lazkano in Xa Odol 335.
- MORRONTZA-DENBORA. Tiempo, período de servidumbre. � Morrontza-denbora guzikoa. Berron Kijote
225.
- MORRONTZAKO. Esclavo, lacayo. � Euskera ezpaita iñoren morroitzako. Etxde AlosT 11. Diruaren
morroitzako egiñik. Ib. 45. Ez nauk eta ez izanen ere ire morroitzako. Etxde JJ 29.
- MORRONTZAN. Trabajando por cuenta ajena; trabajando de criado. � Jakob Patriarkak morrontzan amalau
urte igaro bazituan. AA III 305. Jango bazuen, morrontzan jarri zan. Lard 417. Ezin ulertu ebela ainbesteren
jabe egitia morroitzan eta ain aldi txikijan. Kk Ab I 76. Beti morrontzan ere aspertuta negoan. Salav 39.
Cantinflas [...] trebe baino trebeago dihardu morrontzan. MEIG I 182. v. tbn. Berron Kijote 91. Morroitzan:
Etxde JJ 9.
- MORRONTZA-SARI. Salario. � Oraiñarteko morrontza-sariak ezik, aginduriko ugarte-gobernuaren
esperantzak ere galdu. "Salario de lo servido". Berron Kijote 202.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
578