Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
morroibide. � Servidumbre. � Lekaideen morroibide deuna! Ol Imit III 10, 6 (Mst mithilgua). � Oficio,
ocupación, trabajo. � Dakartena, itun-etxolan egin bear diran lanetarako; artu eta, bakoitzaren morroibideari
dagokionez emaiezu. Ol Num 7, 5 (Ker arazo, Bibl egiteko).
morroiketa. � Servidumbre, esclavitud. � Aulkeri ori uzteko, morroiketa austeko, gizonak ezetz esateko ta
ostiko bat emateko kementasuna bear du. EG 1957 (3-4), 71.
- MORROIKETAN. Sirviendo. � Ordun txerrenek utzi zun, ta aingeruak alderatu ta morroiketan ari zitzazkion.
Ol Mt 4, 11 (Lç y Dv zerbitzatzen, Ur (G) y Or serbitzen, Leon etorri zitzaizkion zerbitzari, Ker otseindu egiten).
morroikide. � Consiervo, compañero de servidumbre. � Zuk, eta zure anai igarleek, eta idazti ontan
aurresanak bete ditutenek, morroikide nauzute-ta. Ol Apoc 22, 9 (Ker morroikide). Eta bere morroi-kideak
yotzen ta mozkorrekin yan-edaten asi badadi. Ir YKBiz 416.
morroikintza (Lar, Añ (G, AN)). �1. "Servicio, estado del que sirve" Lar (tbn. Añ s.v. servicio). � Ezeban
gura bere seme kutuna iñoren morroikintzan ikusterik. Ag Kr 181. �2. Oferta de trabajo doméstico. � Geluneko
gizon da emakume narrasen deadar, eskintze ta morroikintzeari jaramon barik, kalietan zear joan zan aurretiaz
billatuta eukan etxera. Ag Kr 116.
morroikume. � Siervo, lacayo (sentido peyorativo). � Usoa sastakaiaz itzeko, Bela-Beltz ire morroikume
narraztariari erorrek kiñu egin dionala zin dagit. Etxde AlosT 104.
morroil(a). v. murraila.
morroilatu, barrollatu (S ap. Lrq). � Cerrar con cerrojo. � Etxeko-jaunak borthak barrollatzen tizü. GH 1929,
173. � (Fig.). � Berdin muga guziak morroilatuak ditazke hamar urthe gabe. Herr 18-12-1958, 1.
morroilatzaile, barrollazale (S). � "Qui verrouille" Lrq.
1 morroilo (V, G; Lar, Añ (G), Zam Voc), morroil (L-ain, B; SP, Dv (BN), H), morroilu, morrail (-alla det. Lar
y H; Deen I 146 ), morrailu (V-gip), morrolle (B), morrullu, murroil (SP � vEys), murrilo (ANaraq),
murrilu (G-nav), barroila (Gèze (-oll-), H (L)), barroil (-oll S; Foix ap. Lh), barolla (H (S)). Ref.: A
(morroillo, morroill); Lh (barroil); P. Urkia EEs 1930, 30; Lrq /baRól'/; SM EiTec1, EiTec2; Garbiz Lezo 45; Iz
ArOñ (morráillu); Satr VocP (murrillo); Ond Bac 405; Etxba Eib; Izeta BHizt2; Elexp Berg. � Cerrojo; cerraja.
"Athea morroillaz da" SP. "Athea morroilaz herstea" H (cf. infra MORROILOZ EGIN). "Cerrojo (Itza 62)"
Garate 1. a Cont RIEV 1930, 156. "Zarrak bakarrik erabiltzen dute" SM EiTec1. "Morrolluagaz itxi bear dozu
atia" Etxba Eib. "Morrole autsi zaiku" Izeta BHizt2. v. farraila. � Tr. Documentado en textos meridionales y en
Mirande. � Jangoikoak morrolluz istea [...] suleze infernuko ate ta ataria. Mb IArg I 317. Atea bere albo, buru,
morrollo eta ubalakin sorbaldan artu. Lard 144. Legorreko morrollek etsi ninduten. Echn Ion 2, 7. Lurraren
morrolloak sartua utzi naute an barrenen betiko. Ur Ion 2, 7 (Ol morroillo; Dv hersgailu). Morrolloko txulotik
ezagutu. Aran SIgn 77. Morrollu sendoz ez dauka zetan / gabetan itxi atea. AB Olerk 101. Perra, ultze eta
sarralla morrullu egintzan. R. Murga EE 1895b, 492. Giltz ta morrolloen burni otsa. Ag G 339. Laister ateak
giltza ta morroilloz yosi bearko. Goen Y 1934, 178. Ate-morroilloa askatzen ari nintzala. Zait Sof 194. Batetik
kate labur bat zintzilik zegoen, bestetik morroil bat. Mde Pr 113. Ate-morrolluan giltz-zulua billatzeko. SM Zirik
37. Ate txiki bat lagatzen dabela arek morrollua gabe. Etxba Ibilt 483. � Ze motroillo ta ze morrollo! Kk Ab I
36.
- MORROILOA EMAN. Cerrar con cerrojo. "Ez aaztu atiai morroillua emotia" Elexp Berg. � Bitartean atea
morrolloa emon da neukon. Or Tormes 89.
- MORROILO-ETXE. Casa cerrada. � Aspaldian ez dugu izan beste espetxe, ez morroillo etxerik ere. Goen Y
1934, 178.
- MORROILO-GILTZA. "Morrollo-giltz, morrolloa kanpotik idegitzeko zurezko mako edo giltza (V-gip)" Urkia
EEs 1930, 30.
- MORROILO IPINI. Encerrar. � Toledoko karmeldar komentuan morroillo ipiñi zuten [Joan Gurutzekoa],
ondo zaindua. Onaind in Gazt MusIx 146.
- MORROILOPE. a) "Morroillope (V-gip, Gc), cárcel" A. � (Con suf. local de decl., en sing.). En (a, etc.) la
cárcel. "Morroillopean dago" A. � Yon atzi, lotu ta morroillopean ipiñi izan zun. Ol Mt 14, 3 (Lç y Ur (G)
presoindegian, Or y Ker giltzapean). Amainak morroilpean [yarri]. Ol Lc 12, 58 (Leon burdinetan, IBk
giltzapean). Ziegan (morroilopean, giltzapean, espetxean) ilteko gerturik. Zait Plat 101. Lau urte ta egun bat
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
576