Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Morroin: Harb 270.
�2. (V-m-gip, G, AN-gip-larr-5vill; Lar, Mg Nom 67, Añ (G, AN), Dv (V, G), H, Zam Voc), morroin (Dv),
morroe (V-gip; Lar, H, A), morro (V-m, S-saug). Ref.: A (morroe); Lh (morro); Iz To, UrrAnz; EAEL 273;
Echaide Nav 229; Elexp Berg; Gte Erd 223. Sirviente, criado; empleado; (fig.) esclavo, dependiente. "Donado,
en los monasterios, Fraideen mirabea, morroia" Lar. "Criado" Lar y Añ. "Valet de ferme" Dv. "Petit
domestique" Lh. "Ni ez naiz iñoren morroi ibilliko (G-azp)" Gte Erd 223. � Tr. Propio de la tradición meridional
(algo más frecuente en los guipuzcoanos); hay además algunos ejs. septentrionales modernos, en Lafitte y
Arradoy. � Morroiak, neskameak eta beste edozeinereko personak. OA 165. Gure morroe alper kazadorea.
Acto 240. Aingeru eder oriek bezalako morroi edo langille batzuek bagindu. Cb Eg III 341. [Gatzamallia] da
beste iruren morroe edo otseiña legez. Mg PAb 126. Morroi zabarra bidaldu zuan bere nagusiak. AA III 357.
Morroiak ontzietara ura bota zutela. Lard 374. Eman zion morroi bati. Ur Gen 18, 7 (Ol, Ker y BiblE morroi;
Urt, Dv y Bibl mut(h)il). Ni nago morroi serbitzen, / besteren kargak berdintzen. Xe 274. Ontzirau nintzan /
morroian gisan. Azc PB 196. Denda morroi, pelotari, bizargiñ, perratzalle ta abar. Ag G 163. Bere morroi
baltzari azkatasuna emon eutson. Kk Ab I 85. Lendakari-aulki-atzean lau ate-morroi. Ldi IL 21. Artzai-morroiak
iges-egiten du, morroia dalako ta ardien axolik eztuelako. Ir YKBiz 335. Hamar gudari zoro [...] /
Frantziatarren eta haien morroien herrarekin. Mde Pr 287s. Janariaren truk bere etxean morroi aritzeko. Etxde
JJ 190. Griñatzarren morroi banintzan. Or Aitork 98 (Mi 10 morroe). Oteleko morroiak. SM Zirik 80. Estaduko
azken morroia ere, kutxazain edo karteru txar bat baiño ezpada ere. Vill Jaink 131. Morroi joango giñala
baserri batzuetara. Salav 24. Ondoan zuela, morroin gisa, Migel Landibar. "Valet". Ardoy SFran 90. Egiaren
morroi izan da beti. Alzola Atalak 131. Eula deritzan baserrian egon omen zen morroi. MEIG II 108. Ezinbentzutuzko
indar baten morroi. MEIG IX 93. v. tbn. VMg 30. Echag 24. Izt C 139. Bil 81. Arr GB 112. Aran
SIgn 40. PE 116. Sor AuOst 67. Bv AsL 32. AB AmaE 407. Urruz Urz 36. Alz STFer 128. Moc Damu 23. A Ardi
61. Ill Pill 17. Inza Azalp 26. Altuna 74. Jaukol Biozk 52. Tx B II 101. Aitzol in Laux BBa X. Lek EunD 39.
Eguzk GizAuz 90. TAg Uzt 301. Zait Sof 11. JAIraz Bizia 14. Bilbao IpuiB 160. Basarri 19. Arti MaldanB 232.
And AUzta 86. Gand Elorri 158. Izeta DirG 74. NEtx LBB 40 (337 morroe). Uzt Sas 244. Berron Kijote 102.
Morroe: CrIc 69. Otx 35. Erkiag BatB 114. Morroin: Mde Pr 134. Lf in Casve SGrazi 9.
� (Como primer miembro de comp.). � Azken bolara honetako gure kondaira ez da morroi-kondaira besterik.
MEIG I 111.
� (V-ger). "Morroie, [...] mozo que gana mareaje entero" Ort Voc. � Gure morroiek yakitxen badau, eztot
pentsa be eiñ gure zer pasako dan gaur gure etsien. Ort Oroig 70.
� Subordinado. � Pontac, bere [komisarioaren] morroi zintzoa. Izeta DirG 59.
�3. "Morroin (R), varón, criatura racional de sexo masculino" A. � (V-ger-m). Sujeto, individuo, tipo.
"Individuo" Ort Voc. "Ez dot morroi ori ezagutzen (V-m)" Gte Erd 286. � Iostun dendari gizon-antzeko /
magal-arteko morroiak. Azc PB 362. Sentellie dala morroie! Ort Oroig 17. Nongo morroiak edo zelako alkarren
ganeko aberiak dira zugaz berbetan diñardubenok? "Genti". Otx 112. Españan gizartekeria irakasten diarduen
morroiok. Eguzk GizAuz 40. Stalin dalako morroi orrek. Ib. 132. Beste morroe bat aurkitu ei dau [Irune
gazteak]. Erkiag BatB 148. Empleado tbn. por X. Olarra en la traducción de novelas policíacas.
� "A morroi! A gixon! A mutil! Usanse para llamar" Ort Voc. � Itxasoterik ez... da amaiketakue? Txo...
amorroi! Ort Oroig 16.
- MORROIN-ADIN (SP � Dv y A). "Âge d'adolescence" SP.
- MORROI-BELDUR. � Nundik laztasun eta morroi-bildur dana-guztiya oso urruti egiten dan. 'Temor servil'.
Aran SIgn 110.
- MORROI-BURU. Encargado, supervisor. � Mahasti-jabeak honela esan zion bere morroi-buruari. IBk Mt
20, 8 (Or morroi-nagusi).
- MORROIEZKO. (Lo) del criado. � Eliz Ama Santak egitten al du orduan erregearen morroiezkoa gurekin?
Inza Azalp 26.
- MORROI-LAGUN. Compañero de servidumbre. � Topatu zuen [...] morroi-lagun bat. Lard 411. Arkitu zuen
bere morroi lagun bat, zor ziozkanak eun denario. Ur Mt 18, 28 (Ker morroi-lagun; He, TB, Dv, Leon sehi
lagun, Echn mutil lagun).
- MORROI-NAGUSI. a) Engargado, supervisor; administrador. � Gure erritar zan, Aprikatar baitzan,
iauregian morroi-nagusi. "Praeclare in palatio militans". Or Aitork 195. Maasti-jabeak bere morroi-nagusiari au
esan zion. Or Mt 20, 8 (Lç rezebidore, He etxegizon, TB menaiant, Ip mithil-bürüzagi, Ur y Ker kontuartza(i)lle,
Dv etxeko gizon, Echn y Hual maiordomo, Ol otsein-buru, IBk morroi-buru). b) MORROI-NAGUSI. (Pl.).
Amos y criados. � Euskaldun guztiak, / morroi-nagusiak, / beltz eta zuriak. It Fab 213.
- MORROI-NESKAME (morroe Aq 247). (Pl.). Criados y criadas. � Etxean gaudek bi senar-emazte aldi eta
morroi-neskameak. Zab Gabon 28. Alostorreko morroi-neskameak. Etxde AlosT 45. Morroi neskame egoten ere
/ dezatela ikasi. And AUzta 127. Nagusi bezain morroi-neskame zituenak. MEIG IX 28. v. tbn. Inza Azalp 79. Ir
YKBiz 284. NEtx LBB 221.
- MORROI-ZALDI. "Palafrén [...], caballo en que va montado el lacayo" Lar.
� Etim. Puede explicarse bien en forma y sentido a partir de rom. *borrone (cat. borró 'yema', etc.).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
575