26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

morrioi, morrion. � Morrión. � Berari lepoan gordegarri zekarren golarekin morrionaren tartetik pika<br />

gogorkiro sarturik. Izt C 350. Zelata-kiderik ez zutela morrioi soilla baizik. Berron Kijote 35.<br />

morrion. v. 2 morroin.<br />

morriztu. v. murriztu.<br />

1 morro. "(B), cierta enfermedad de los nabos y berzas, producida por el calor y la sequía" A.<br />

2 morro. "Karakol-morroak, andiak. Karakol-sorgiñak, tikiak (AN-erro)" A Apend.<br />

3 morro. "(G), museau. Syn. muthurra" H.<br />

- BIPER-MORRO. v. piper.<br />

4 morro. "(S-saug), gros tronc d'arbre" Lh.<br />

5 morro (G-goi-bet). � Nombre dado al dedo índice en cierto juego infantil. "Mutilko bat jartzen da zerbaiten<br />

ondoan makurturik. Aren gainean dagoenak, beatz bat goratuz, esaten du: Txorro-morro-piko-tallo-kes. Lo<br />

dagoenak erantzun bear du txorro, naiz morro, naiz beste beatzen izentxoa" A EY IV 375s. � Begiak estalduta<br />

zeuzkanak morro edo piko, edo... erraiten zuan. Osk Kurl 78.<br />

6 morro (V-m). � Espigón.<br />

morro. v. morroi; morron.<br />

morroatza. v. morrontza.<br />

morrode (G? ap. A � vEys (G); Lar � H). � "Familiar demonio" Lar.<br />

morrodo (BN-ciz; VocBN, Dv (BN), H (BN)), morrodu (BN-baig). Ref.: A; Satr VocP (morrodu); Satr CEEN<br />

1969, 144. � "Pan que las madrinas regalan al ahijado por Pascuas" A. "Le morrodo, dans les campagnes de la<br />

Basse-Navarre [...] est tout simplement un pain ordinaire de forme arrondie de 2 ou 3 kilos, avec quelques<br />

excroissances en forme de mamelles" GH 1934, 382. "Bollo con apéndices como dedos, que solían ofrecer los<br />

padrinos a sus ahijados la Nochebuena" Satr VocP.<br />

morroi (R; vEys (G), H), morroin (AN, L, BN, S, R; Volt 45, SP, VocBN (S), Dv, H), morroe (V-ger; H),<br />

murruin (-uiñ S; -uñ VocS 134). Ref.: VocPir 146; A (morroe, morroin, morroi, murruiñ); ContR 521; Iz R 302<br />

y 313. � Tr. Al Norte se documenta la forma morroin; al Sur morroi y, en menor medida, morroe (Lazarraga,<br />

Barrutia, Moguel, Orixe, Otxolua, Erkiaga y N. Etxaniz). En Mendigacha y Hualde la forma morroin representa<br />

probablemente una vocal nasal (cf. Mdg 136 morroi n a; 122 morroina con la nota "nasal"). En DFrec hay 58 ejs.<br />

de morroi y 3 de morroin, todos ellos meridionales. �1. Adolescente, mozo. "Jeune garçon, adolescent" SP.<br />

"Jeune garçon au dessus de quatorze et au dessous de vingt ans; qui dépasse l'âge de puberté" H. "Morro¸) (R),<br />

niño hasta los quince años" A. "Nerabe-jentea edo morroiñak eta neskaxeak (R-vid), la juventud o los<br />

muchachos y las muchachas" Ib. (s.v nerabe). "Morróiak juáitan tun arreséki, los chicos (menores) van con las<br />

ovejas" Iz R 302. "Xotu diar morroiari, he pegado al chico (menor)" Ib. 313. � Tr. Documentado en textos<br />

septentrionales (aunque es escaso a partir del s. XIX); al Sur aparece (además de en los roncaleses Hualde y<br />

Mendigacha) en Lazarraga y en algún autor moderno.<br />

� Donzelleari Lora ereitzan, / morroeorri Don Martin. Lazarraga 1179r. Ezta munduan morroerik / nork<br />

desakedan: "nola ago?". Ib. 1190r. Hirur morroiñak, Ananias, Azarias eta Misael labeko sutik [libratu]. Mat<br />

359. Bañan morroñ gaztea naiz / guztiz iakin gabea. EZ Eliç 244. Neska baten eta morroin baten arteko hitzak.<br />

"Garçon". O Pr 352. Morroin, neskatxa bai senton / eta berze guztiok. Hm 98s. Morroinek eta emakumeek<br />

begitarte erho hetaz elkharrekin egiten duten tratuetan. SP Phil 289. San Ambrosiok [...] aiphatzen duen<br />

morroiñ gaztea. He Phil 308. Zaharrari igaitea, / morroiñari segitzea. Gy 200. Hitz horiek aditu eta, ioan zen<br />

morroin hori bihotz-mindurik, zeren onthasun handien iabe baitzen. HeH Mt 19, 22 (Lç, He, Dv, Ip y SalabBN<br />

gizon gazte; Echn mutiko, Ur (G), Hual, Samper, Ol, Or, Ker, IBk e IBe gazte, Leon muthiko gazte). Gizaki kasta<br />

kaur [...] da asemejatruk morroin plaztan xaseririk daudener. Hual Mt 11, 16 (Dv haur). Berriz ere ezta faltaren<br />

morroin asto. Mdg 137. Berbetarako bizkor ta artazia eben morroiok edo mutikuok. Erkiag Arran 54. v. tbn.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

574

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!