26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

mormoxeta. v. mormosieta.<br />

mormoxika. � Murmurando. � Gaitzik egin ezinta, atzetik mormoxika ari diranetzaz diote: Atzean diagonak,<br />

utsean diago. Euzkel-Egutegi 10-3-1923 (ap. DRA).<br />

mormoxuts. � (Estar, andar, etc.) murmurando, todo murmullo. � Ala, ari gaiztozko, mormox-uts abil, /<br />

uberkak (lecho de los ríos) esitzen aulako zurbil? Onaind MEOE 719.<br />

mormozko. "Mormozko entiarrua, entierro en que se limitan a musitar las oraciones litúrgicas, sin cantarlas.<br />

Mormozko entiarruagaz juan zan lurpera, Barixaku Santua zalako" Etxba Eib.<br />

moro (V-gip, L, BN, S), moru. Ref.: A; Elexp Berg. �1. Moro; por ext., musulmán. v. mairu. � Garci<br />

Moruçuri (1199). Arzam 345. � Moroak iltzera. Cb Eg III 370. [San Ramon] moroen artian tormentuz eta<br />

penaz beterik [...] aurkietan zanian. Zuzaeta 58s. Nihaur moro eta idolatre / edireiten beiniz mündian. Xarlem<br />

1089. Judegu, jentil, moro ta ereje guztiak. fB Ic I 34. Kastilako Erregeak moro gazte bat ezkontzaz hartzera<br />

zohalarik. MarIl 105. Hainitz moro errege zafratu ondoan. Hb Esk 66. Moroak Españiatik irten. Arr GB 11. Izan<br />

arren txarrenak munduan moruak. AB AmaE 257. --Moruak nun dagoz ba? --Tankarren da Zeruetan. Ag Kr 81.<br />

Seme zarrena il zioten / moroak gerratean. Jaukol Biozk 16. Adixkidantzaz emana zuela moroer, Zaragozarekin,<br />

Aragoniako bazterra. JE Ber 14. Moroak uxatzea. Lek SClar 121. Moruak eta beltzak. Anab Aprika 13. Gau<br />

batez etzirena hirian sartu moro alde bat. Ardoy SFran 198 (hablando de musulmanes de Malasia). v. tbn. Ur<br />

MarIl 21. Laph 74. Aran-Bago ManMed 203. Echta Jos 55. StPierre 25. Barb Sup 164. Ox 161. Tx B 164. Zerb<br />

IxtS 108. Or QA 89. In Lek SClar 105. Berron Kijote 29. Balad 69 (G-goi). Moru: ETZ 287 (Orreaga, s. XIX).<br />

Alz Ram 73. Inza Azalp 16. Zub 31. Etxde AlosT 66. NEtx Nola 6.<br />

� (V-gip, L, BN, S; Arch VocGr, Dv). Ref.: Lh; Etxba Eib; Elexp Berg. Negro, de raza negra. "Sauvage" Lh. �<br />

Herri heietako moruer nahi du adiarazi Jainko bat badugula orok. Prop 1876-77, 37. Bertze gaineratiko obrak<br />

gure moro gaztek eginak dira. Ib. 42. Moroak bere lana finitzen du. Larz Iru 68.<br />

�2. (Adj.). "(L, BN, S), noir, brun" Lh.<br />

- MORO BELTZ. a) Moro. � Moro beltz hoieki / orai arren phartitü. Xarlem 822. --Ni deitzen naiz Jalaka.<br />

Txokantia ala? --Moro beltzena dirudi. Iraola 122. Moro-beltz, ohoin, basa-ihizi mota guziak maiz ondotik<br />

zituzten. Barb Sup 164 (hablando del Norte de Africa). b) Negro, de raza negra. � Afrikako moro-beltx baten<br />

soin txarra belhaunetaraino heltzen ez zitzaiola. Barb Sup VII.<br />

- MORO-HERRI. Tierra de moros. � Nork berea bere, moro-errian ere (AN-erro). Inza NaEsZarr 2318. Moro<br />

errira saldu omen dute (G-goi). Balad 69.<br />

- MORO-LUR. Tierra de moros. � Etzazula zure bizitza moro-lurretan saminki galdu. Etxde AlosT 68.<br />

- MOROTAN. En tierra de moros. � Morotan ziraun bitartean. Etxde AlosT 39.<br />

- MOROTARA. A tierra de moros. � Pentsatu bazun ere aurrenean morotara joatea. Etxde AlosT 66.<br />

moro. v. muru.<br />

moroaga. "(V-ger), pilar, poste central del zaguán" A.<br />

moroe. v. morena.<br />

morokil (V-ger-arr-och-m-gip, G; Zam Voc), morokilo (G-to-bet), morakil (V-gip), morikila (V-gip), moakil<br />

(G-goi). Ref.: A (morokil, morokillo, morakil); Urkia EEs 1930, 52; Etxba Eib; Iz ArOñ (moríkilla), To<br />

(morokillua); EAEL 134; Elexp Berg. �1. "Gacha, farineta" A. "La papilla de harina de maíz" Iz To. "Especie de<br />

polenta con harina de maíz" Etxba Eib. Cf. Echaide Orio 126. � Talo ondo egiña auspian, morokilla, eznia,<br />

gaztañak ta sagarrak daukazan nekezalia. Mg PAb 59. Kirikiñua baño latzagua dozu au eta morokilla bera baño<br />

zakarragua. Otx 116. Katilu bat ezne morokillekin ematen zion izebak. Osk Kurl 92. � (V-ple-gip). Ref.: A;<br />

Elexp Berg. "Revoltijo, confusión" A. "Oinddio or urtengo jok morokilla" Elexp Berg. �2. (Adj.). "Espeso. Eiñ<br />

dozun aixa, morokillegixa dago" Etxba Eib.<br />

- MOROKIL-GALDARA. "Burdinazko galdara txikia. Legunian treberian billa nebillela e billau najuan<br />

morokill-galdaria, burdiñazko galdaria" Elexp Berg.<br />

- MOROKIL-MASKELU. Caldero pequeño para hacer gachas. � Ba-ditu, bai, talaburdin eta burduntzirik,<br />

baita morokil-maskillua laratzean dindillizik. Agur 21-4-1973, 7.<br />

- MOROKIL-USAINEKO. De aspecto campesino, de caserío. � Nik yantzarako eztot nai morokill-usaiñekorik,<br />

eskuetan ankilla pinttaua eukiarren; nik neu lakoxe arraiñ-usaiñekoa nai rot. A BGuzur 116.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

572

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!