Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MORDOSKAN. � Burrukaldia ikusteko ler-zugatzetara igo ziren mordoskan. 'En foule'. Or Mi 136. � Por
grupos. � Larraiñetara, txelaietara / mordoskan banatzen dira. Or Eus 193. Eta mordoskan ateratzen da
[kuletua], / zer poza biltzalleari! Uzt Sas 134. � Lau-mordoskan eseririk. "En grupos de a cuatro". Or Eus 160.
- MORDOXKAZ MORDOXKA. De grupo en grupo. � Bi kutxaxko besapean zituela, mordoxkaz mordoxka
andoilak, zigarro andiak, banatzen asi zan Medel. A Ardi 67.
mordoxkada, mordoskada (V-m-gip, G-goi). Ref.: A; Iz ArOñ (mordo). � Grupo; montón. "Tropel, gentío" A.
"Mordóskaa bat" Iz ArOñ. � Diru mordoskada bat batu bearko zan zelanbait. Ag Kr 200.
mordoxkaka, mordoskaka, mordozkaka. � En (pequeños) grupos, por grupos. � Adar sendoak ekartzen ditu
[aritzak]. Ostoak mordozkaka. Munita 44. � En cantidad reducida. � Bi horien inguruan bazen noski jende
gehiago lehen mordoskaka eta gero samaldaka. MEIG V 100.
- MORDOSKAKAN. En grupos. � An bildu ziran zeuden etsai guziak, mordoskakan ibiltzeko. Or SCruz 45.
mordoxkatu (L ap. A), mordoskatu, mordozkatu. � Agrupar(se); amontonar(se). � Zuaitz ostoak [...]
mordozkaturik zeuden txabol ondoan. Ag G 153. Egiñik eta mordoskaturik artzen dittugu [yakitte-itzak], aien
adii ta arii neurrigabe ta berezigabe. Or LEItz 34. Geron ipuin-irakurgaiak mordoskatzea. "Agrupar". A EY II 8.
Idaztien gain idaztiak metatuz eta mordoskatuz. Zait Plat 6.
mordozka. v. mordoxka.
more (G-azp-to-nav, AN-5vill; SP, Urt III 28, Lar, Añ (G), Dv, H), mora (Sal). Ref.: A (more, mora); Gte Erd
199. �1. Nombre usado para una gama de colores que va del azul al morado. "Kolore morea" SP. "Morez
bestitua" Ib. "Cárdeno" Lar. "Morado" Lar y Añ. "Bleu" Dv. "Couleur entre rouge et noir, violacée" H. "Mora
[...], azul" A. � Kolore eta kalitate honezko badut [oihala], iakitera: xuri, belz edo bruna, gorri, horia, more.
"Violet". Volt 252. Zeren nola gau ilhunean dabillanak ezpaitu ezagutzen zerk zer kolore duen, zein den berde
eta zein more. Ax 283 (V 189). Hargatik Abendoan Elizak darabilza ornament moreak. CatLav 359 (V 173).
Mezak esaten dira janzi morearekin. AA III 454. Bioletatxo morea. Echag 60. Txuri, beltz, urdin, gorri, berde ta
moreak [loreak]. Izt C 166. Orren koloria / beltza ta moria. Xe 297. Bestela utziko zuen aran moria baña
moriago. Iraola 17. Estola morez yantzita gaixoarengana apeza urbildu zen. Or Mi 147. Ats ezin artuz, ezpañak
more. FIr 192. Artillezko "jersei" more ura. Lab EEguna 74. Seinale more asko gorputzean. Arti Tobera 280.
Gaiña moria daukana eta / deitzen zaiona urritza. Uzt Sas 133. En DFrec hay 2 ejs. de more. v. tbn. Txill Let
50. Gand Elorri 196. NEtx LBB 95. Azurm HitzB 65. BiblE 2 Par 2, 6. � Kolore guztiak, beilegi, more, gorri, /
lilietan zaizkigu agertzen hemendik. Arti MaldanB 204. �2. "Brun (Darthayet Manuel 47)" Dv.
- MORE-KOLORE. Color morado. � Palmera luze bat erdiraño more-kolorez argitua. Anab Aprika 50.
- MORE-MORE EGIN. "More-more eiñ, ponerse muy amoratado (G-to)" Iz To.
(more). Término frecuente en la toponimia de la Cuenca de Pamplona, que parece tuvo el significado de 'laguna'
o 'cenagal'. v. PT 104ss, F.J. Oroz FLV 1971, 316ss., y J.M. Iraburu FLV 1972, 321-343.
morea. v. morena.
moredin (Lar � Lcq 160, Dv). �1. "Jacinto" Lar. "(Hyacinthus orientalis)" Lcq 160. v. jazinto (2). � Julufrei
bakhunak, lislorak eta moredinak. Birjin 113. Moredin ederra ta / erramu berdea. It Fab 193. Ezarriko
diozkatzute moredin lokharriak bi sahetsetarik. "Ansulas hyacinthinas". Dv Ex 26, 4 (Ur jazintozko, Ker
ubelezko, Ol urdin, Bibl purpura urdinezko, BiblE purpura morezko). Igor dizadazu beraz gizon jakin bat, urhe,
zilhar, kobre, burdina, purpura, eskarlata eta moredinezko lanetan ezagutzen dena. "Hyacintho". Dv 2 Par 2, 7
(BiblE morez). Moredinek eztute entzun ene kanta. Arti MaldanB 215.
�2. Jacinto (piedra). v. jazinto. � Suzko, moredinezko eta sufrezko bulharretakoak. Dv Apoc 9, 17 (TB
moredinharrizko).
- MOREDIN-HARRI. "Jacinto, piedra" Lar. � Zoinek baitzituzten suzko, moredinharrizko eta
sufrezko suiburniak. 'Loricas [...] hyacinthinas'. TB Apoc 9, 17 (Lç iazint). Hamekagarrena, moredin harriz. Ib.
21, 20.
- MOREDIN-KOLORE. Color violáceo, color jacinto. � Eukezan loarika suzkuak eta moredin kolorekuak. Ur
Apoc (V) 9, 17.
moregorri (Dv � A). � "Violet" Dv. � Bertze estalgi bat [eginen diozu] larru moregorriz. Dv Ex 26, 14 (Ur
bioleta kolorezko).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
567