Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
moraxka, moraiska (Sal ap. A). � "Azulado" A.
morda. v. mordo.
mordaza. �1. "Mordaza, mordazea" Lcc. � (H), murlaza. Freno del caballo. � Emanen darioat erreztun bat
sudurrean eta murlaza bat ahoan (Is 37, 29). Dithurbide Ixtorio 94 (ap. DRA; Dv kabrestu, Ol ao-zildai, Ker
musturreko, BiblE ahoko). � "Morailles, tenailles pour pincer le nez d'un cheval" H. �2. (V-gip, R; Aq 870
(AN)), mordaze (V-gip, G, AN; Aq 294 (G, AN)). Ref.: A (mordaza, mordaze); Iz ArOñ (mordasa); Elexp Berg.
"Horquilla o tenacilla de palo con que se desgrana el erizo de la castaña" Aq 294. "Acial" Ib. 870. "Tenaza de
madera para coger erizos de castaña" Iz ArOñ. "Eskuak zaztiau nai ezpaittuzu mordazia eruan gaztaiña batzera"
Elexp Berg. � (R-is-uzt), mortix (S), murduxa (S), murti(t)xa (S). Ref.: A (mordaza, mortix, murduxa,
murtixa); Lh (murtitxak); Iz R 310. "Tenazas, en general" A. "Murtitxak, murtixak (S-saug), anciennes pincettes"
Lh. �3. "En la armería, el suplemento que se pone al tornillo de banco, con mordientes de corcho, para ciertas
operaciones en las piezas acabadas" Etxba Eib.
mordazatu, murlazatu. � Amordazar. � Zebatu duena zintzurra / asko gaitzei murlazatu muthurra. Hb GH
1929, 398.
morde. v. mordo; murde.
mordindu. � "(V-arr), ablandarse las tierras por efecto de lluvias continuas" A. � Odei ori ixildua, / ez da lurra
mordindua (urez asea). Or Eus 182. Euri-elurrak erortzen baitira [...] eta lurra mordintzen eta erasaten baitute
ta ernearazten (Is 55, 10). "Inebriat". Or MB 181 (Ol orditu, Ker y BiblE urez ase). � (Fig.). � [Zure liburu
sainduek] mordindua ninduten samurtasun artan iraunik ere. "Imbiberam". Or Aitork 180.
mordintxilo (-illo V-gip ap. Iz UrrAnz), mordontxilo, mordontxila (V-gip ap. Iz ArOñ). � Racimo.
"Mordóntxilla bat, especie de racimo; racimo de cerezas, ciruelas, etc." Iz ArOñ. � Maastiak mordontxiloz betebeterik.
Larrak EG 1959, 227.
mordo (V-m-gip, G, AN-gip; Lar, Lcq 34, Dv, H), morda (V-ger-arr-oroz-och; Añ (+ -ea, det.), Zam Voc),
morde (Arzdi Plant1 278), mordi (vEys (V)), mardo (Lar, Añ (V, G), Lcq 34 (G), H), marda (G-azp). Ref.: A
(mordo, morda); Iz ArOñ; Etxba Eib; Gte Erd 257. � Tr. Propio de la tradición meridional; al Norte sólo se
documenta en HeH (mahats-mordo); sg. Lhande tbn. en TB. En DFrec hay 39 ejs. de mordo, meridionales. �1.
Racimo. "Támaras, dátiles en racimo, datilmordoa" Lar. v. MAHATS-MORDO. � Morgotatxoak, nondik etorri
bear zuten mordoak. Mg CC 234. Ekusi zituenean mordo ederki elduak. VMg 64. Mats adar bat mordo elduz
beterik zegoana. AA III 297. Yoan zan mastuira / egozanean dingilizka mordak. Zav Fab RIEV 1907, 533.
Zaute, zaute, mordoak, / zaute osto-pean. It Fab 135. Eta zure mastian ere ez dituzu bilduko mordoak. Ur Lev
19, 10 (Dv y Ol molk(h)o). Matsdui eder bateko / lenengo mordoak. Azc PB 220. Maats-batzale batek mordo bat
emon eutson limosnatzat. Or Tormes 25. Datil-mordo antzo. Or Mi 19s. Marduldu zaizka mordoak /
matsondoari. Ldi BB 32. Maats-aleak mordotan egotea. Vill Jaink 171. Thasosko ardantzak eta Mareotisko
mordo txuriak. Ibiñ Virgil 84.
�2. (V-gip, G-azp, AN-gip; Izt 56v y 76v, VocCB 431 � Dv, H), marda (G-azp). Ref.: A; Iz ArOñ (mordo,
orbela); Etxba Eib (mordo aundixa, mordua); Elexp Berg; Gte Erd 14, 192, 223, 257. Montón; grupo; gran
cantidad. "Erle-mordoa" H. "Orbel-mordua, el montón de billetes de dinero" Iz ArOñ (s.v. orbela). "Eta sariak
bota zittuen Jaunak esandako lekuan, eta mordo aundixa atara eben" Etxba Eib. "Mordua, mucho. Diru mordua
eiñ eban utzkerixa bategaz" Ib. "Milloi mordo bat (G-azp), milloi mordoak irabazi zituan (V-gip)" Gte Erd 14.
� Kazubelaan, erlia legez, mordo baten gizon ta andra naaste. fB Olg 67. Lore-mordo ederrak. Echag 137.
Ondar mordo moldakaitzetan. Izt C 148. Gizon mordoak arnasa baga bertan itxita. AB AmaE 449. Kee beltz
mordo batek. Apaol 63. Neskatxa mordo baten erdian. Ib. 123. Krabeliñ sortak eta opill mordoak. Ag G 181. Itzmordo
eten auek. A Ardi 84. Diru-mordo aundia. Or SCruz 25. Euzkotar mordo galanta. Enb 138. Izar-mordo
aundia. Ldi IL 50. Laño-mordoak. SMitx Aranz 63. Urte mordo bateko illunaldia. Etxde JJ 170. Baxoerdi
mordo ugaria edan dugu. Txill Let 55. Gallegu mordoren bat. SM Zirik 23. Atsegin ta atsekabeen mordoa. Vill
Jaink 107. Itsumustuan artu eban [paper] josiriko mordo bat. Erkiag BatB 91. Bereizgarri mordo bat. MIH 197.
Hispaniako izkribu zaharren mordorik aberatsenaren irakurkera. MEIG VIII 85. v. tbn. Urruz Zer 52. Inzag
EEs 1915, 8. Tx B 186. JMB ELG 41. TAg Uzt 224. EA OlBe 74. JAIraz Bizia 17. Munita 50. Anab Poli 121.
Akes Ipiñ 22. Basarri 132. Ugalde Iltz 27. Zait Plat 53. MAtx Gazt 74. Salav 53. Ibiñ Virgil 88. NEtx LBB 70.
Etxba Ibilt 472. Uzt Sas 259.
� Omenaldirik ikusi gabe / kantatu dezu mordua. Azpillaga in Mattin 24. Erango zuen mordua. Uzt Sas 234.
�3. Masa, carga. � Beregandik ustu bait-zuan ainbeste beera-neke emandako mordoa. "Carga" (refiriéndose a
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 564
mende.