Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Iz Als. � Bere mihi-mingañez ta neke andiarekin moldatzen ta azitzen ditu [arzak bere humeak]. Mb IArg I 145.
Molda-apainzen dute len, ta sar-erazten dute erreg-aitzinera. Ib. 392. Guazen gure geletara pixka bat
moldatzera bitartian. Sor AuOst 85. � (Part. en función de adj.). Acondicionado, arreglado, en buenas
condiciones. � Egoki zan egon zedin etxe ura zerbait bestiak baño moldatuagua. Bv AsL 139.
�8. (H), moldetu (Añ). "Imprimir, de imprenta" Añ. � Letrak moldatzen dituenak Euskaraz ez daki. Cb Eg III
394. Moldean geiena galdu zidaten [...]: Ala berriro moldatu bear du. Ib. 396. Pulpitutik ezarten dirian Lorak ta
paperean moldetuten dirianak. Añ LoraS 4. Beren aurrean moldatu eben Aita gurea 50 berbeta edo izkeratan. A
Ezale 1897, 48b.
�9. (V, G, AN-ulz, B, Sal). Ref.: A; Iz ArOñ, Als (ta); Elexp Berg; Echaide Nav 306. Arreglárselas, apañarse,
manejarse. "Amañarse, darse traza para hacer algo" A. "--Ta kaitu zindain danok? --Al dan bezela moldau
ginan" Iz Als (s.v. ta). AxN explica manaia (197) por moldatu. v. konpondu (7). � Ezin askotan moldatu bagera
konfesio on bat egiteko. AA III 572. Aoa al zeban guztia zabaldurik ezin ondo moldatuz ari zan bitarte labur
artan. Izt C 252. Lokate zarrak sega zorroztu, / Begi-Txikiyak ebaki, / bi aguriak alkar artuta / moldatu gera
eroki. Tx B I 218. Ekartzen dion diru apurrarekin moldatu bear du. ABar Goi 23. Otoitzean nola moldatuko
geran laguntza ortaz baliatzeko. Or QA 153. Beti moldatzen zan laguntzalliak billatzen. SM Zirik 33.
Aundiagorik ikusita dago gizadia eta beti moldatu izan da nola edo ala. Vill Jaink 165. Elizarik gabe moldatzen
dira ezkontzeko. NEtx LBB 57. Zerbait gisa moldatzen nintzan beti bururatzeko. Xa Odol 39. Hainbestean
moldatzen omen nintzen eginbide zail horretan. MIH 368. v. tbn. Sor Bar 46. Ill Pill 16. Garit Usand 11. Txill
Let 83. And AUzta 65. Salav 104. Lab SuEm 205. Uzt Sas 76. � Ezin ongi moldatu duala bere burua Jaunagana
biurtzeko. AA III 574.
�10. Adaptar (un texto); traducir. � Jostiduria euskerara moldatuba. Sor AuOst 65. Berez, edozein gauza itzul
edo molda daiteke hizkuntza batetik bestera. In MEIG VI 30.
�11. (AN-larr, BN-arb). Ref.: Asp Leiz2; Gte Erd 202. Arreglarse, entenderse. "Ez dira horiek elkarrekin ongi
moldatzen (BN-arb)" Gte Erd 202. v. konpondu (2). � Etxekoekin moldatu zen astean bein anua ekarri
zezaioten. Etxde JJ 18. Beren txokoa artzen eta aurrekin nola moldatu asmatzen joan zitzaizkien azkenengo
uneak. NEtx LBB 33. Bonaparte [...] ez zen beti ongi moldatu gazteago zituen van Eys eta Vinsonekin. MEIG VI
79. � (Aux. trans.). Poner de acuerdo. "Etsai biak beharrak moldatu zituan" H.
�12. Convertir en. � Legegabeen azkazia / hark du jende on moldatu. Zby RIEV 1908, 610.
�13. Colocarse. � Hots, Maria, molda zaite hor, xokoño hortan, zure puska horiekin oroikin. Barb Sup 81.
�14. Arreglar, convenir. � Ikus ezazu aurrez garitan zenbat eman zenezaidaken, ta gañerakoa dirutan
moldatuko degu. NEtx Nola 17.
�15. Sacar, extraer. � Artisteak irri-barre bat moldatu eutsan arri baten alaitasun apala dauka. "Arrancó".
Gand Elorri 120.
�16. Salir, resultar de tal forma. � Eskuartean egiten diarduan zigarrotxua ez yaka itxurazkoa moldau. Erkiag
BatB 140.
- EZIN MOLDATUZKO. a) "Indisciplinable, ingouvernable" Dv. � Inflexible. � Bat zen xoilki ezin
moldatuzkoa eta hura zen Bidarteko erretora. GH 1930, 543. b) "Irréparable" Dv.
- MOLDATU-EZIN. Imposibilidad de arreglarse, apañarse. � Guk andik deitzen diogun arte, moldatu eziñik ez
din. NEtx LBB 68.
moldatzaile (Urt, Lar, H), moldatzale, muldazale (S ap. Lrq). �1. Creador, autor; constructor. "Aedificator, [...]
moldalaria, egillea, moldatzáillea" Urt I 294. "Formador, [...] moldatzallea" Lar. "Qui fait, façonne, forme; [...]
qui fait des vers" H. � Lurrezko iarroa atrebituko da bada altxatzera bere moldatzaillearen kontra? Ch III 14, 5
(SP y Mst egil(l)e, Ol eraltzalle). Jesusen Lagundiaren moldatzallea. Aran Loyola 6 (ap. DRA). Semenarioko
fondatzaile eta [...] moldatzaile. Prop 1906, 149. Kazeta moldatzaile gehienek ez die ene bizarreko ile bat balio.
Barb Sup 15. [Filmaren] moldatzailea ez ezik, tren-gidari jatorra bera ere. MEIG I 171. En DFrec hay 7 ejs. de
moldatzail(l)e. � "Qui sculpte, ciselle" H. � Bainan gure "arima moldatzaile" paregabeak etzuen etsitu.
"Modeleur d'âmes". Ardoy SFran 109 (tbn. 109 moldatzale). � Preparador, organizador. � Gauzen [laborarien
salgaien] moldatzalek eta martxantek behar dute berea. 24-3-1960, 4. Milla esker jüntaren muldazaleer. Herr
31-5-1962, 3. Etxe aurrekaldeko hutsunea irudirik gabe nahi ez duen etxegilearen gisa jokatu dutela liburu
moldatzaileek. In MEIG VI 25. �2. (H), moldezale. Impresor. � E. Lasserre, Jaun Aphezküpiaren eta Eliza
Gizunen libürü moldezaliaren eta saltzaliaren etxen. CatS I. �3. "Qui arrange, répare, remet en état" H. �4.
"Qui pare, orne" H. �5. "Qui met d'accord, réconcilie" H. �6. "Qui morigène, ramène au devoir; qui réduit à
l'obéissance, rend docile" H. �7. (H), muldazale (S ap. Lrq). "Qui met ordre à" H.
moldatze. �1. "Aedificatio, egitea, moldátzea" Urt I 294. �2. "Formación", "composición de versos" Lar. �
Kezketan egonen zira pertsuaren moldatzeaz beraz. Xa Odol 63. En DFrec hay 3 ejs.
moldaxka. � (Dim. de molde). Pequeña moldura. "Cimacio, moldura de el capitel, abetxalkiaren moldaxka