Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
moldakai (Lar), moldekai (Añ). � Molde.
moldakaitz, moldagaitz (Dv, H), moldegaitz. � Tr. La forma propia de la tradición septentrional es moldegaitz;
moldakaitz la del Sur. Hay además moldagaitz en Moguel (más moldagatx) e Hiriart-Urruty, moldekaitz en
Mendiburu, muldegaitz en Etchahun, y moldakatx en Agirre y Erkiaga.
I (Adj.). �1. Indócil, rebelde. "Au fig., difficile à mener" Dv. "Mutil gazte moldagaitza, jeune homme difficile à
mener, à ramener ou maintenir au devoir. Zaldi moldagaitza, [...]" H. � Diren gauzarik gogorrenak, molde
gaitzenak eta hez-gaitzenak ere, hezten, beratzen, moldatzen eta eskuetaratzeintu amorioak. Ax 489 (V 316).
Hergaitz eta moldegaitz ediren dutela Eskualduna bere seten uztarriaren azpian hezteko. ES 122. Gizon egiña
edo andia bada bekatari moldakaitz zuzendu beharra. Mb IArg I 119. Konsórtea barinbadá ain zenzugábea,
moldegaitza ta erruina, ezpaitaike arrázios ekarrarázi beardenerá. LE Matr4 534. � moldagaitz (Dv, H).
"Difficile à arranger" Dv. "Arte moldagaitza, piège difficile à disposer convenablement. Orga moldagaitza,
charrette difficile à arranger ou à conduire" H. � Lanaren podorioz hezi behar da gai moldakaitza. MEIG VIII
58. � "Difícil de arreglar. Matxure au moldakaitze da" Asp Leiz.
�2. (G, AN ap. A; Lar, Añ (G)), moldakatx (V ap. A), moldegaitz (AN, L, BN, S, R ap. A; Urt I 50, Ht VocGr
368, Arch VocGr, VocBN, H, VocB), moldegatx (R-uzt ap. A), moldekaitz (B ap. A). Grosero, descortés,
maleducado. "(Hombre sin) modo" Lar y Añ. "Muthil moldegaitza, garçon grossier, mal appris" H. � Deskortes
eta moldegaitz izaiteaz. SP Phil 305 (He 306 moldegaitz). Beragatik da bedorren adiskidea jakiñez bat izateaz
gañera moldakaitz andi bat. Izt, carta a JJMg 41. Bere esan-egin eta ibilleraetan ez-jakin eta moldakaitz bat zan.
Lard 156. Moldakaitz, zabar ta ezjakintzat [...] eukitzea. 'Groseros'. Aran SIgn 102. Bi ikazgille oso beltz, itxusi,
andi eta moldakaitzak. Urruz Urz 11. Arpegi musiñ eta era moldakaitz batean esan zion. Arr May 42. Jandarme
batzu aldiz idorrak izan dire eta moldagaitzak, ez apezekin, bainan gizon gazte batzuekin. HU Zez 171. Esaten
dau [...], begietatik txinpartak dariozala, gizon sendokote moldakatx batek. Ag AL 25. Temus delakoz ixilik ezin
egon, moldegaitz delakoz mihidüra arrunt. Eskual 28-2-1913, 3. Mutil moldakaitz bezin biotz-zabal [...] aek.
"Cerriles". Mok 19.
�3. moldegaitz (SP, Dv). "Qui est de mauvais humeur" SP. "Maussade, d'humeur incommode" Dv. � Zeren
minberatasun hartaz egiten dira moldegaitz, bihurri, muthiri ezin pairatuzko. SP Phil 223 (He 225 moldegaitz).
Jende unhagarri eta moldegaitz batzu. Ib. 518. Nabal hura izantsuna zen; ordean molde-gaitza eta gogorra. Lg I
286 (cf. 1 Sam 25, 3: "durus, et pessimus et malitiosus"). Humorerik moldegaitzenak. Lg II 176. Mustro ttiki
batzu hagitz itsusiak / tratxu eta moldegaitzak. "Rechignés". Gy 224.
�4. (V, G, AN; Lar), moldakatx (V), moldagaitz (A, que cita a Mg), moldagatx (V), moldegaitz (AN, L, BN, S,
R; Ht VocGr, Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H), moldegatx (R-uzt), moldekaitz (gral.), muldegaitz (S; Foix ap. Lh).
Ref.: A (moldakaitz, moldagaitz, moldegaitz, moldekaitz, muldegaitz); A Morf 188; Lrq (muldegaitz); Iz ArOñ
(moldékaitz); Etxba Eib; Izeta BHizt2 y Elexp Berg (moldekaitz); Gte Erd 2. Torpe, desmañado. "Étourdi" Ht
VocGr 356. "Desmañado", "modrego" Lar. "Maladroit" VocBN y Gèze. "Esku moldegaitzak, mains maladroites"
H. Cf. VocNav s.v. moldagáiz (Cuenca y Zona N.O.) y moldegáiz (Baztán). � Barin badire falta naturalak edo
kasi, nola moldegaitzen moldegaizkeriak, tutuluen utsak, zarren inpertinenziak (147). LE-Ir. Mingaña egiten da
molda gaitza ta gogorra betiko erderarekin. Mg CC 80 (CO 110 molda gatxa). Sorthu zen gorphutzez arras
desgraziatua, moldegaitz eta itsusia [Esopo]. Gy 277n. Huna zer derron eskuararen bihurdikatzaile
moldegaitzari. Arb Igand 22. Senhar ükhenen dizü den molde gaitzenak. Xikito 8. Ik, diru ta guzti, baserritar bat
ezin irabazi dek. Moldakaitza izan, or ziok ba! Ag G 313. Moldakaitzei, zu be Ebaikotzean jaixotakue izango
zea, esaten dosteu (V-gip). Gand Eusk 1956, 212. Ortan [emakumeengana urreratzean], moldakaitz purrukatua
izan naiz beti. NEtx LBB 87. Hizkuntza lehenago landu dutenek, baita moldakaitzenek ere, zerbait utzi digute.
MIH 288.
�5. (Lar, H), moldagaitz (H), moldegaitz (Dv, H), moldakaiz. "Chanflón, tosco, basto" Lar. "En parlant des
choses, grossièrement fait" Dv. "Aintzur moldegaitza, houe mal faite, sans la forme ou la proportion voulues" H.
� Hitzkuntza moldegaitz, barbaroa. ES 96. Aren horduko ta lenagoko lanak guztiz moldekaitzak eta deus guti
balio dutenak. Mb IArg I 81. Itzez itz Erdaratik Euskarara biurtzen badezu, txit itsusi, doakabe edo moldakaitz
irtengo da. Cb EBO 58 (18 moldakaiz). Gisa onetako naspilla moldakaitzakin zalagardatu nai izan zituen [...]
bide zuzen egokiak. Izt C 419. Barku txiki zar hura moldakaitza bazan ere. Aran SIgn 41. Ostatu moldakaitz
batean. Sor AuOst 69. Zuri eskeñiko ez banizuke izkribu moldakaitz au. Zab EE 1884b, 199. Lausengu
moldegaitzek / holaxe daukute / on baino gehiago / maiz egiten kalte. Zby RIEV 1908, 765. Esaldi nastu
moldakaitzean jardun oi zualako. Ag G 221. Bertze [eliza nausi] asko ikusi ditut hau bezen handi, bainan
pisuago, moldegaitzago. StPierre 26. Moldakaitza ba-da nere idazlanaren tankera. Lab Y 1933, 256. Lankai
arrunt, moldegaitz samarra zatekeen. Mde Pr 136. Ortografia moldakaitza erabili zutelako [zaharrek]. MIH 279.
Zedaharri edo mugaharri eta horien antzeko aldrebeskeria moldakaitzak. MEIG VII 177. � Ene bizitze mulde
gaitza münd'orori deklaratü. Etch 234. � Deforme. "Difforme, moldegaitz" T-L. � Jaiotzen dira [arzaren
humeak] [...] bizien anzik ez dutela ta guziz moldakaitzak. Mb IArg I 145. Eun nano moldakaitz eta oso itsusiak.
"Disformes". Otag EE 1882c, 579 (cf. infra (6)).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 540
mende.