Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Plat 51. Gogo malkartsuaren leize ta trokartean / otsoaren gisa dabil izu. Azurm HitzB 63. En DFrec hay 3 ejs.
de malkartsu. v. tbn. Onintza in Onaind MEOE 1032. Vill in Gand Elorri 11. Ibiñ Virgil 41. �2. (-kh- AN, L,
BN ap. A; H (+ -kh-)), malkortsu (H (+ -kh-)). "Lieu où sont fréquents les côtes, les chemins raboteux et
montants, les précipices" H. "Terreno escabroso, de muchas pendientes" A.
malkartu (H (+ -kh-)), malkortu (AN ap. A; Lar Sup, Izt, H (+ -kh-)). �1. Precipitarse, despeñarse.
"Derrumbar" Izt. � [Amiltegitik] malkortu ta betiko galdu nai ezpadu. Mb IArg I 116. Atsegin-gaistoen
menditik malkortzen den gazte txarra. Mb OtGai I 35. Andik bera malkortu nai zuten Yesus bere erritarrak. Ir
YKBiz 80n. �2. "(Hacerse) áspero, [...] malkortu" Lar. �3. "Gorputza eio (Oñatin malkartu) nekatuteari esaten
iako" Ezale 1897, 13 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
malkatu (O-SP 230 � SP). � "Blessé" O-SP 230. v. mankatu.
malkatx. v. malkaitz.
1 malko (V, G, AN; Lar, Dv (V, G), H (V, G), Zam Voc), marko (V-gip). Ref.: A; Iz UrrAnz, To; Etxba Eib;
Elexp Berg (marko); Gte Erd 230. � Lágrima. "(Lloraba) lágrimas de sangre, odolnegarrak zeriozkan, odolezko
malkoak" Lar. "Aren arpegixan malkuak ziran diamantiak" Etxba Eib. � Tr. Documentado en la tradición
meridional desde el s. XVII. Al Norte lo emplea Xalbador (in Mattin 23). La única forma documentada en los
textos es malko. En DFrec hay 30 ejs. de malko. � Iñoiz malkoak / oi dira farra baño / gozoagoak. GavS 13.
Batzuk peniaren penaz malkorik emon ezin dabee. Mg CO 65. Beren errukiz malkoak zeriozkala begietatik.
VMg 70. Odolezko malkoakin negar egin bear gendukean. AA I 526. Orain ezkotuten ditut neure malkuakaz
Jesusen oñak. Ur MarIl 48. Biotza autsi eta malkoak begietara agertu zitzaiozkalako alde egin zuen. Lard 57.
Guziak malko gori ugariak ixuri zituzten. Arr GB 147. Aiñ malko gozo ta zeruko erregalo ta mesedez beteak.
Aran SIgn 93. Arkitzen ziran oro kupiturik eta begietan malkoak ezin edukirik. Zab Gabon 39. Izerdi edo malkua
lasai / bota dutenak badira. Ud 139. Malkoa zeriyola / ezetz esan zian. PE 69. Farrez lertu biarrik / malkua
jariyo. JanEd II 123. Negarrari eutsin ezinda malko bete-betiak ixuri zittuzan. Otx 100. Begioi malko ixil bat /
dardarka darite. Ldi BB 94. Bi malko mardul ixuri zitzaizkan paperera. JAIraz Bizia 53. Negar-aspertu bat nai
ta malkorik ezin lêrtu. Or Poem 543. Mintzatu zitzaion bere senarrari begiak malkoz blai. Etxde JJ 199. Aren
begietatik malko guri gori bik iges egin eben. Erkiag Arran 186. Malkoak begietan, aiek ez zirala bere gurasoak
aitortu zion. Anab Poli 124. Ezpañak dardarka, lotsazko bi malko ale begietan, amorru beltza biozpean. MAtx
Gazt 45. Biotz ixillen malkoak / ez ditu iñork jakiten. NEtx LBB 383. Ez zaigu bakarrik atsegin malko
xamurretan lasaitzen den mina. MEIG I 164. Begiak malkoz lausoturik zeuzkalako. MEIG IX 104.
v. tbn. JJMg BasEsc 226. Echag 166. Bil 157. Sor Gabon 49. Urruz Urz 48. AB AmaE 445. Ag AL 87. A Ardi
45. Altuna 13. Jaukol Biozk 69. Tx B II 169. Alz Ram 97. Enb 132. Laux BBa 62. Lab EEguna 102. TAg Uzt
128. EA OlBe 7. Zait Sof 184. SMitx Aranz 23. Mde HaurB 82. Txill Let 67. Basarri 104. Ugalde Iltz 61. Gand
Elorri 125. Osk Kurl 104. Vill Jaink 184. Gazt MusIx 97. Uzt Noiz 97. Azurm HitzB 28. Berron Kijote 218. PPer
FLV 1987, 192 (AN-gip).
� (Como segundo miembro de comp.). � [Tantada] ixarren antzera, / maite-malko bailitzan jausten da lurrera.
Laux BBa 96. Atsegin-malkoak ere ixuri zituen batek baño geiagok. TAg Uzt 234. Gure Iainkoak txukatuko du
begi-malko oro. Or QA 208. Eguraldiak zerutik / euri-malko dari. NEtx LBB 375. Damu malkoz. Ib. 275.
Eguzkia, odol zan, arrats-malkoetan. Ib. 206. Izar-malkoak gauez / zerutik behera. Azurm HitzB 51. � Unanumalkoarekin
eta zugaitz-azalari darion negarrarekin. "Narcissi lacrimam". Ibiñ Virgil 110.
� (Como primer miembro de comp.). � Malko-tanto labañak eziñ geldiazirik. Aran SIgn 46. Alde batekoen
algaratzarra, bestekoen malko-iturria izaten da beti. Ag AL 165 (v. tbn. malko-iturri en NEtx LBB 223). Malkoari
mingotxak isurtzen ditugu. Ag Kr 202. Malko-irriak naasten asi zitzazkion. Or Mi 23. Oskorriak dirdai,
nonbait malko-intzetan. Ldi UO 21. Oiñaze-malko-lokatz eta munstrokerien bilduma itxusi bat besterik ez. Vill
Jaink 177. Bere begietatik bi malko-anpolai zerizkion izeba gajoari. NEtx LBB 140. Bi begietatik irristan
dijoazkitzun malko-intz oiek. Ib. 137. Begi-biotzak malko-lausotan, / mingaiñak, berriz, aterri. Ib. 276. Ez bihotzukitu
ixila, irrifarre goibela, malko-isurtze nabarmena baizik. MIH 318. v. tbn. Txill Let 69 (malko-tanta).
� (Uso adv.). � Burua makur da begiak malko, / illa dagolako gure Potxolo. NEtx LBB 317.
- ELUR-MALKO. v. elur.
- MALKOAK EDUKI. Contener las lágrimas. � Ikusirik taiju atan, ezin euki izan zituban malkuak. JJMg
BasEsc 224. Prantxiskari negarra zerion, eta baita ere entzuten zeudenak arkitzen ziran oro kupiturik eta
begietan malkoak ezin edukirik. Zab Gabon 39. Bikendiri ordurarteko malko idukiek eta zotiñek eztanda egin
zioten. Or Mi 146.
- MALKOGINAN. Llorando. � Malkogiñan begiok jatazan agortu. AB Olerk 130.
- MALKO-JARIO. Llorando. � Arrizko illobian atergabe malko-yario bai-zatza. Zait Sof 16. Denbora luzean
egondu zen malko-jario, oso oso ixillik. Txill Let 97.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
52