Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
2 misera (G ap. A), mixera (Izt C 206 (sin trad.) � H). � "Bogavante, langosta verduzca" A. Cf. Echaide Orio
100: "Bishera, bogavante (crustáceo)". � Nasa edo otar oetan, langosta ezik, misera (abakando), sangurru,
olagarro edo amarratz (pulpo) ta noizipeiñ aingiraren bat edo beste ere artzen zituzten. Elizdo EEs 1926, 7.
miserable (V-gip; Lcc, SP, Urt I 36, Gèze, Dv), mixerable (V-gip), miseraule, mixeable. Ref.: Elexp Berg. �
Miserable. "Pobriak gaittuk baiña mixerabliak ez" Elexp Berg. � Bizitze hunetan solament Krist baithan
speranza badugu, gizon guzietako miserablenak gu gara. Lç 1 Cor 15, 19 (He, TB dohakabeenak, Dv
urrikalgarrienak, Ol, BiblE errukarrienak). Hanbat jaun prinzipal utzirik, miserable ek [gobernadore eta
lotinent] egin ba[i]titu orain. (c. 1597). FLV 1993, 459. Bizkitartean guk miserable hauk duguna ere barraiatzen
eta emaiten dugu gauza erhoetan. SP Phil 291 (He 292 gaxoak eta onbeharrak). Ikhusi zianian bere buria estatu
eta postura miserable hartan. Tt Onsa 53. Haiñ miserable egiñ nau, non galtzeko pontuan bainago. Gç 50.
Desditxatiago [dira] orano bizitze miserable eta gastatü haur maite dienak. Mst I 22, 3 (SP ondikozko, Ip
esteiari, Ol matxar, Leon herresta). Miserable nüzü, eta presuntegi batetan beininz bezala bürdüñaz kargatürik.
Mst III 21, 4. Limosna bat eskeko pobre miserable onentzat. Cb Eg II 76s (Dv LEd 142 lazeriatu). Ziren
bezalako ez deus / miserable galdia. AstLas 33. Erromes eta miserable da, gauza guzien beharrean da. Brtc 102.
Othoi, Jauna, ükhazü konpasione bekhatore miserable hunez. UskLiB 44. Gure bürhasuak, / gü gatik sofritü
dien miserable gaixuak. Etch 664. Habil, miserablea, ifernurat, ama guzien maladizionekin. Elsb Fram 121.
Miserabliak sokorritzeko / orrek baditu moduak. Tx B II 140 (B 192 mixerable). Paganoek berek, eskaintzen
dutelarik oilo bat beren jinkoari, hautatzen dutea oilo miseraule bat, edo ederrenetarik bat? Othoizlari 1963,
498. Miserableago bizi naiz / kasu hortan ere aurten. Xa EzinB 115. Poetari haurtzaroan diruaren kutizia
gezurrez kendu zioten / bait zekiten jakin ideia hutsa zein mixerablea den. Lasa Poem 63. Nee gorputz aul ta
mixeable au (AN-gip). PPer FLV 1987, 192. En DFrec hay 2 ejs. de miserable y 2 de mixerable. v. tbn. EZ Man
I 111. Harb 273. OA 130. Mih 52. CatLan 140. LE Prog 100. Mercy 3. Xarlem 915. Bordel 38. Gco II 25. Jaur
122. Gy 287. Ud 18. Balad 116. Mdg 138. Xikito 4. Larz Iru 104. Mixerable: PPer Harrip 52.
miserablekeria (V-gip), mixerablekeria (V-gip). �1. "Acción de miserable. Getarixara joan da bokadilluekin
bazkaldu? Olako miserablekerixaik ezingo juau eiñ orraitio" Elexp Berg. �2. Cualidad de miserable. �
Inorantzia, mixerablekeria eta umorerik eza izan da beti elizaren bazka. PPer Harrip 94.
miserableki (Urt). � Miserablemente. "Abiecte" Urt I 22. "Attenuate" Ib. III 51. "Anxié, [...] miserábleki,
penaz" Ib. II 156. � Miserableki eztadin fiña bizi gurea. EZ Man II 148. Bere buria miserableki galdu zian eta
damnatu. Tt Onsa 55. v. tbn. BOEans 880 (B, s. XVIII; -bleeki).
miserabletasun. � Cualidad de miserable. � Soizu ene miserabletasunari eta emadazu neure falten ezagutzeko
argia. CatLuz 38.
miserabletu (SP, sin trad.). � Convertir(se) en miserable. � Miserabletu naiz eta uzkurtu estrainioki. Harb 327.
Hik nain miserabletu / apo ahalke gabia. AstLas 33.
miseraule. v. miserable.
miserere. � Miserere. � Amaikak aldera asten da eztulka, gero kantatzen du Misereria sugurrakin lurrian
eserita. Iraola 81. Guk, ordea, zer dagigu hemen / kantatuz goiz-arrats Miserere. Mde Po 99.
miseria (V-gip, L, BN, S; Lcc, SP, Urt IV 39, Lar, Gèze, Dv, H), miseia, mixeri(a). Ref.: Lh; Elexp Berg. �
Miseria. "(Caído estoy en un) abismo de miserias y trabajos, [...] iñon diran miserien ta kalte guzien leizean
natza" Lar. "Auxe ok mixeixia! (V-gip)" Gand Eusk 1956, 217. "Familixa ori gerra aurretik miserixan bizi zan"
Elexp Berg. � Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos; mixeria comienza a documentarse a finales del
s. XIX al Sur y, ya en el s. XX, sólo Txirrita, Villasante y Alzola emplean miseria (los tres junto a mixeria). Hay
un ej. de misere en Chourio (III 48 tít.: mundu huntako misereez, seguramente errata por miseriez). En DFrec
hay 19 ejs. de miseria. � Pena eta miseria nik enuien dastatu. E 241. Lehenik behar da ezagut eta sendi
dezagun gure miseriá eta paubreziá. Lç Ins E 2v. Neure miseriaren eta behar handiaren handitasuna
konsideraturik. Mat 287. Erran behar da handia dela ifernuan daudenek duten miseria eta ondikoa. Ax 593 (V
382). Gure miseria dela hilziaz orhitzeko bide hobena. Tt Onsa 108s. Begira zaiozu, arren, nere miseria guziz
andiari. Cb Eg II 76. Pobre hura hil zenean, gosez eta miseriaz [...]. Lg II 188. Ardoarén aiskide sóbra dena
misérien ostatári da. LE Prog 112. Au dá miséria, ez gobernázea ondasúnak, baizik aién esklábo bizitzea. Ib.
110. Bekhatu mortal haren ondoreak dire munduko pena, xagrin, gosete, gerlate, miseria, eritasun, atsekabe
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
491