Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nahastakadurarik gabe bere garbitasunean. ES 98. Ez duzu beraz miretsi behar erraten badarotzut hainitz
bekhatu barkhatu zaizkola emazteki huni. Lg II 157. Emazte hark miretsi zuen Jesusek hari galdetzea edaterat.
Ib. 136. Ez dezazula mirets baldin ematen diozun eredura oraño gehiago galdeiten baderautzu. Mih 98. Noiztik
hunat, koplariak, / zarete hain miretsiak, / zeren artzain prestua / agertzen den justua! Monho 52. Miresten
zinduen iragan egunean ikhusteaz zenbat on diozkategun zor abere xehe batzuei. Dv Dial 26 (It, Ip harritu zinen,
Ur miraritu ziñan). Haren lagunak etxerat direnean, miresten dute haren ez han khausitzea. Laph 99. Baldin
erori bagare, eztezagun sobrarik mirets nola erori ahal izatu garen. Jnn SBi 36. Norbaitek miresten du bertzalde
ez dugula ikusi San Frantses Jabierekoaren sor-etxea. JE Ber 26. Jende guzia miretsia zagon, eta jaun merak
erraiten zioten orori. Lf Murtuts 101. v. tbn. EZ Noel 118. Tt Onsa 152. Dh 264. Hb Esk 188.
� (G, AN, L-ain, Sal ap. A; Lar, Añ), mirestu (Añ, Izt 6r (-ez-)). (Aux. intrans.). Admirarse, maravillarse,
sorprenderse. � Tr. Documentado en textos meridionales y en Zubiri. Hay mirestu en Arrue (GB 58), Arana,
Beovide y Zubiri. Hay también un ejemplo de miritsi en Guerrico, seguramente errata por miretsi. � Mirets zaite
aren garaitasun osoaz. Lar STomas 2. Libru au [euskeraren arte edo gramatika] iñoiz ere artzen ez det [...]
miretsi ta Jainkoa alabatu gabe. Cb EBO 29s. Job Santuak aldi onetan erakutsi zuen fortaleza edo pazienzia
andiaz miretsirik edo admiraturik. Gco I 454 (200 miritsi edo admiratu ziran). Miretsi gaitezen beraren ontasun
geiegiaz. AA II 53. Eta miretsitzen gera mundua dabillen eran ibiltzea? AA III 440. [Bekatariakin] Jesusek
jateaz miresten ziran. Lard 390. Aditurik ordea oiek, ikasleak miretsi ziraden andizkiro. Ur (G) Mt 19, 25 (Lç
spanta zitezen, He, Dv balditu, TB, SalabBN estonatu, Ip, Echn harritu, Ur (V) mirarituten ziran, Samper
aturditrik, BiblE nahasturik). Aiegan danetan zekusan jakinduri, zelo santu ta modutasun egokiaz mirezturik.
Aran SIgn 91. Sarrazeno fede gabiak mirestu dira eta kristau fededunak ez dirade onezaz miresten! Bv AsL 220.
Arritu ta miretsi nintzan ni "Tobosoko Dulzinea" entzunda. Ldi RIEV 1929, 208. Ikustea, ohartzea miresturik,
Garazin orai mintzatzen den eskuara Detxeparen denborakoa dela, salbu hitz bakar batzu. Zub 18.
Argitaratzailea ere, egia esan behar badugu, miresten da zertxobait. MEIG VI 71. v. tbn. Izt C 238.
�3. Asombrar, maravillar, causar admiración. � Orrez guztiaz geiago miretsiten gaitu ermuko milagroak. Añ
MisE 79.
�4. (BN ap. A � VocBN; Dv (BN)). "Se dépiter, éprouver des contrariétés" VocBN. "Gaitzitu zitzaion eta
miretsirik joan zen, cela le vexa et, dépité, il s'en alla" Lh.
�5. "(BN-arb-baig), sentir amargamente, sufrir, tragar saliva. Miretsi behar du, lo va a sentir de veras" A. �
(Aux. intrans. bipersonal). � Mirets bekio nere gorphutzari, bainan bethiko heriotzera ezneramala! Dv LEd
200.
- MIRESTEKO (SP (-tste-), Lar, Dv, H), MIRETSITZEKO. Digno de admiración, admirable; sorprendente.
"(No es de) maravillar, no es maravilla, ezta miresteko" Lar. "(Es una) bendición lo que hurta, mirestekoa da
osten duena" Ib. v. miragarri, miresgarri. � Ezta miresteko, ezen Satan bera ere transformatzen da argiko
aingerutara. Lç 2 Cor 11, 14 (He miresteko; TB estonatzeko, Dv, BiblE harritzeko). Denbora hartan etzen hain
miresteko hala sinhestea. Ax 64 (V 42). Probea gezurti izaitea, ezta hain miretsteko. Ib. 189s (V 128). Asea
zabilza mundukarako kontentamenduz; ez da miresteko nardatua izan zaitezen ispiritukarako gozogunez. He
Phil 492 (SP 486 ezta mirakuillu). Gauza miretstekoa! Lg I 250. Munduaren kreatzea, / obra mirestekoa. Monho
152. Ez da au miretsitzeko gauza. AA I 401. Zeren altxatu duen gure Ama maitagarria goratasun miresteko
hortara. MarIl 78. Bekhatu mortalak, arima batean, kausatzen du desolazione bat ongi mirestekoa. Jaur 133.
Gurutzean gizonagatik il nai izan zan Jainkoaren Semeak estalpe txar bat jaio-tokitzat aututzea, mirestekoa ez
da. Lard 366. Mirestekoa da lur hau, bere landare, lore, frutu eta bertze edergailu guziekin. Lap 112 (V 53). Ez
baita zorigaitzez gain hartan miresteko deus handirik. JE Ber 68. Nekez erran daiteke, irakurlearentzat badela
bertsu horietan miresteko edertasun hainitz. Lf in Casve SGrazi 9. Ez da miresteko Iturriaga eta Xenpelar bat
etortzea. MEIG VI 162. v. tbn. Mat 271. SP Imit III 8, 1. ES 129. Ch I 24, 7. Dh 225. Izt C 61. Laph 140. Arb
Igand 114. Txill Let 112.
- MIRETSI ERAGIN. "Admirar a otro, [...] miretseragin" Lar.
mirgil (AN-5vill ap. Gte Erd), mirgin (AN ap. Asp ANaf). � "De poco apetito; jale mirgiña" Asp ANaf. "Jateko
gogo eskaxakin dabil (G-azp), jale mirgilla da (AN-5vill)" Gte Erd 143. v. mirrin.
mirgin. v. mirgil.
mirgitsu. "(G-to), melindroso, regalón" A.
mirigarri. v. miragarri.
mirigarro. v. birigarro.
mirigin (Sal ap. A), mirin. � Mirar. "Aintzineala mirigiten eztuena, gibeleala erortzen (Sal)" A (s.v. aintzindu).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
485