Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
�2. (Gram.). Tópico. Cf. MEIG VI 153: "Topic edo thema-ren ordez euskaraz mintzagai erabil daitekeela
iruditzen zait". � Euskaldunok maiz hartzen baitugu aditza mintzagai bezala. MEIG VI 159 (v. tbn. 153).
mintzagu. � Locutorio. � Birjosle trebeenai mintzagura (lokutoriora) dei egin-ta. A Ardi 76. Mintzagua
(lokutorioa) txikia zala ta beste bereter guztiak Elizetxen bazkalddu ziran. Ib. 78.
mintzagura. �1. Deseo de hablar. � Bere ta heien mintzagura bazkatzen badu. "Démangeaison de parler".
Birjin 505.
�2. (B ap. A; Dv). "Deseoso de hablar. Eniz mintzagura, no tengo ganas de hablar" A.
mintzai. "Mintzo da mutu eztana, ta mintzai (mintzodi = mintzagi) mintzo-aren gaia. Mintzaia dau umiak
itz egitten asten danian; mintzaia, txoriak; mintzaia, idijak berak eta mintzaia dau bere idiagaz alkarri
adittuegitteko, edozein piztik" AG 2087.
mintzaia. v. mintzaira.
mintzaide (SP (que cita a Oihenart) � Dv y A). �1. Abogado. "Aialdekoa, laguntzalea, gure alde-egillea,
mintzaidea (abogado)" Ir YKBiz 450n. � Zu gure Etxandere, gure Bitarteko, / Iaunaren aurrean zu gure
Mintzaide / beti gertu gure alde agertzeko. Ir "Sub tuum praesidium" (ap. DRA). �2. "Interlocuteur" T-L. �
Erabateko aditza, mintzaidea ahotan hartzen ez duena, orain arte eta beti euskal aditzaren giltz harri izan dena,
besteren mirabe bihurtu da. MIH 389.
mintzaie. v. mintzaje.
1 mintzaile (L, BN, S ap. A; Dv), mintzale. � "Celui qui porte la parole; beau parleur" Dv. "Hablador" A. v.
mintzatzaile. � Kent' handiaren üngürünetarik bizitze txarra dienak, bürü flakiak, mihi gaistoak, mintzale
handiak, sobera jakin nahiak. Egiat 213 (de interpr. no segura). Onelakoetan aurrez-ikustea dute guda-lagun
entzule mintzalleak. "El que habla". Zait Sof 37.
2 mintzaile. "(El que hace así) agrio, gazitzallea, mintzallea" Lar.
mintzaio. v. mintzairo.
mintzaira (L, B, AN; Lecl, Dv (que cita a Hb); -nz- VocB), mintzaia (L; Lar Sup, Arch VocGr, Dv, H (L, BN)),
mintzai (L), mintzaire (L, B, BN-baig, S; Dv (que cita a Laph), H (BN)), mintzara (L, BN-baig; Dv). Ref.: A
(mintzai, mintzaira, mintzara, minzaera); Lh (mintzara, mintzaia); Izeta BHizt2 (mintzaire). � Tr. Documentado
en textos labortanos y bajo-navarros desde la primera mitad del s. XVII, en el baztanés Echenique, el suletino
Archu y en algunos autores meridionales del s. XX. La forma más frecuente, documentada tanto al Norte como
al Sur, es mintzaira, atestiguada desde Etcheberri de Sara; hay mintzaire en Laphitz, Prop (1904, 21),
Elissamburu, Mokoroa (4), Iratzeder (junto a mintzaira) y Lafitte; mintzaia se encuentra en Haranburu, Axular,
TB, Duvoisin (Act 2, 4 ), Zalduby (junto con mintzaira y mintzai), en la edición de Harriet del nuevo
testamento de Haraneder, Etchamendi (236, este ej. podría tbn. interpretarse como mintzai) y en Zubiri (junto a
mintzaira). Hay mintzai, sin -a constitutiva, en Hiriart-Urruty, Arbelbide, J. Etchepare, StPierre (35), Oxobi
(156) y Orixe. En DFrec hay 64 ejs. de mintzaira, 16 de ellos septentrionales, y 6 (5 sept.) de mintzaire.
�1. Lengua, idioma, habla. v. mintzaje, mintzaera, mintzairo. "Munduen mintzaire aunitz badire" Izeta
BHizt2. � Berzela eginik laudorioak baino neure herriko minzaiaz eginik baiak gogotikago pairatuko ditut.
Harb e) 2v. Zu hetarik zara, Iesu Kristoren dizipuluetarik zara, zure mintzaian ezagun zara (Mt 26, 73).
"Loquela". Ax 260 (V 173; TB, HeH mintzaiak, Echn mintzaira; Lç, Samper minzatzeak, Hual mintza molde, He,
Dv hizkuntza, SalabBN mintzayiak, Ur (G) izketak, Ip elhestak, Ol mintzoerak, BiblE hizkeran). Franzes
minzaian badira hogoi eta bortz letra. Arch Gram 1. Bere nausiari erakutsi ziotzan berrogoi eta hamar
mintzaira bere itzuli bereziekin. Hb Egia 61. Ez dukek gehiago Coreako eta Xinako mintzairean eginikako liburu
horien beharrik. Prop 1880b, 5s. Eskuara, erran nahi da, gure aitaamen besoetan lehen lehenik ikhasi dugun
mintzaire eztia eta ederra. Elsb Fram VII. Zoin giren ezazol arbasoen mintzai azkar ederrari buruz. HU Aurp
219 (Zez 41 mintzaire). Eliza katolikoaren mintzai den latinari mailegaturik dauzka eskuarak erlisionezko hitz
gehienak. Ib. 212 (193 mintzaira). Gaskoina ez da mintzai nahastekatu bat beizik. Arb Igand 13. Eskualduna
atxikia baita bere arbasoen erlisione, mintzaia, lege, aztura, jei, joko eta libertate edo fueroeri. Zby RIEV 1908,
89 (1909, 397 mintzaira y 1909, 400 mintzai). Ez dut uste baden mintzai bakar bat eskuara bezain minbera
denik, derabiltzagunen erraiteko. JE Bur 100. Begira oroz gainetik gure mintzaira, eskuara. Barb Sup VII (165
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
459