Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ardoa mintzen da. Etxde Itxas 49. Hamabortz egun hainitz dira oraiko mundu zalhuan. Ez ditake hamabortz
egun atxik mintu gabe politikako salda, oraiko ortzidun egunetan. SoEg Herr 26-5-1960, 1. Horrelakorik ikusiak
ginen lehenago ere, baina ez gara berehalakoan ikustez aspertuko. Gutxitan mintzen baitu ahoa maizegiko
goxoak. MEIG I 195. � Aistuta bizi dira / goiko munduagaz / minduta dagozanak / piper-barruagaz. Azc PB
357. � (Part. en función de adj.). "Agrio", "amargado" Lar. � Soldaduek eman zioten arno mindutik. Lg II 281.
Erri artan ardo mindua gozatu zuan, gurutze bat eginta beste gabe. Bv AsL 114. Biek trufaz deitzen gaituzte /
arto mindu jaleak. Etcham 75. Ikatz minduak ortzak ikaratu ditik. 'Le charbon amer'. Or Mi 81. Arno-mintu eta
sufre usain hura bafadan heldu... Lf Murtuts 16. Ardo mindua edanaz / historiaren tabernan. X. Lete. � Berriak
fite xahartzen dire zurekin; xahartzearekin berehala mintu usain bat hartzen dautzute xakurrentzat ere ez baitire
on gehiago. HU Zez 143.
� (Ref. a las personas). "Zure anaia mindu hori, ce frère à vous désagréable, insupportable, inquiet, de mauvais
caractère, d'humeur insociable" H. � Zeinak orai baitira ene akusatzailleak, ene lekhukoak, ene iujeak eta ene
burrero minduak. Harb 237. Ankak elbarri, burua motel, / ario (talante) mindu, erretxin. EA OlBe 107. Zer
desazu, Gexina? Duela zonbait egun zinion zure senarra pasta bat zela! --Ba, bainan geroztik mintu baita!
Egunaria 8-3-1969 (ap. DRA).
� Fermentar (la masa de pan). � Altxagarri aphur batek orhe guzia minzen du. Lç Gal 5, 9 (He y Dv mintzen;
TB alxarazten, Ol artzi egiten, BiblE altxatzen). Aliketa ore guzia gelditu zen artio mindrik. Samper Mt 13, 33
(Hual orantzatruk edo etsitruk).
�3. (V, G ap. A; Añ). "Atormentar" Añ. "Mortificar (V-m)" A Apend. � Zerren igarla bi oneek minduten
zitubezan lurraren ganian bizi ziranak. "Cruciaverunt". Ur Apoc (V) 11, 10 (He tormentatu, Ip marrüskatü, Ur
(G) oñazetu, Ol oñazeak ekarri, BiblE samin larria sortu).
�4. Viciar, corromper (el aire). � Khanbarako airea minthüa zen. Aphez gaiak, fisika zakielakoz, eriaren
itxuratik ezagütü züen khanbarako aire minthüak osarzüna txartü zeiola. Arch Gram 3.
�5. (VocBN, Hb ap. Lh), mintu (S ap. A; Gèze � Dv, H). "Moisir. Mindu ne se dit que du pain de froment, de
seigle, de maïs, etc." VocBN. "Enmohecerse" A. � Zortzi oroz egiten da ber lana gazna sobera idortzen bada
edo hasten bada mintzen. Ip Dial 89 (It, Ur lizundu, Dv mutxitzen). � "Emakume zahar minthua, femme vieille,
moisée" H. � "On l'emploie en langage plus grossière encore, pour exprimer une chose de nulle valeur. Ez
nezoke eman kaka minthu bat, je n'en donnerais pas une merde moisie" H.
�6. (G-to, V-gip, L, BN-baig, Sal; vEys, H, VocB), mintu (S, R; H (+ -th-)). Ref.: A (mindu, mintu); CEEN
1969, 172; Iz ArOñ (minddu). Cortarse (la leche). "Beroarekin, bereziki hortzitzen badu, esnea laster mintzen da,
[...] le lait s'aigrit promptement" H. "A la leche agriada llaman esne mindia (BN-baig)" CEEN 1969, 172.
�7. Prestarse, preocuparse. � Norbait ezpada laster minduten / osasuna emotera, / mundutik laster juan bear
dau / Ama Euskerak bestera. AB Olerk 19.
�8. "(V, B), incomodarse" A.
�9. Empeorar (el tiempo). "Eguraldia mindu du (G-goi)" Gte Erd 86. � Jakintsunek diote bederatzi lehen
egunek emanen daukutela abendo bat jasangarria, gero mindu behar badu ere. Herr 5-12-1957, 1.
- MINDU-SAMIN. "Minthusamin, aigre" Arch VocGr.
minduairu. "Airua, mindu-airua artuta dago (AN-gip)" A Apend (sin trad.).
mindulin (BN-lab ap. A; Lh), minddulin, mindulina. � "Canijo. Gatu mindulin ohoin bat, gato canijo y ladrón"
A. "Sainte nitouche" Lh. � Aski, mundua, gorde zak bisai minddulin hori. Iratz 63. Eta kolpatuak arrapostua
boz mindulin, pleinutsu batekin. Herr 31-3-1960, 4. Behin edo bertze ikusten dire presuna mindulina batzu
othoitzean hari, lephoa han-harat makhurtua. Etcheb MGaric 98 (ap. DRA). Sinheste aphurreko mindulin horiek
ez bide zakiten Jainkoari emana irabazitan emana dela. Lf ELit 337.
mindulinkeria, mintulinkeria, minddulinkeria. � Sensiblería, niñería, melindre. � Ez dautzut batere
mintulinkeriarik eginen nik: sobera ona zarela, ez dutala deusen beharrik eta holako. GH 1922, 520. Filma
begiratu dute mindulinkeria guzietarik. Herr 19-6-1958, 4. [Ilobak] maitatzen zituen, bainan batere
mindulinkeriarik gabe, sanoki, gizonki. JEtchep 53. Ez uste ukan ikusgarri hau minddulinkeria bat dela. Herr 29-
3-1962, 4. Dautzuet ez direla han hemengo mindulinkeriak janhariaren aintzinean. Larz "Gosea munduan" (ap.
DRA). Gure amodiozko lehen agintzetan zinetan ari ginela, nion. Amodioa zirela nere mindulinkeriak, uste nuen.
Herr 7-9-1961, 4.
mindun (gral.; Lar, Añ, Dv, H). Ref.: A; Lh; Lrq. �1. Enfermo; dolido, doliente; resentido. "Dolorido",
"doliente" Lar y Añ. "Zein duzu esku minduna? quelle est votre main malade?" Dv. "Souffrant" Lrq. � Beso
minduna bulharrean, zango eria ohatzean. O Pr 97. Gatxa edo penia daukanak naijago dau pena dunagaz edo
mindunagaz berba egin. fB Ic I 71. Fortunaz legez beñik beiñ gaurkoak, / direala sendatzen miñdun gisajoak.
AB AmaE 247 (386 mindun). Mindun biotz, ber-bera, lur ikutzeke gorenetara igo digu. "Corazón dolorido".
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
438