Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
resentirse, molestar(se). "Penar", "picarse, resentirse" Añ. "Ez da aurkituko inor bere erbeste onetan, batetik
ezpada bestetik, naigabe ta aranzaren batzuk jo edo minduko ez dabenik" H. "Mindu dot, ikutu biarragaz, atzo
eiñdako zaurixa. [...] Mindu naiz arek ekarri dittuan barrixak entzutziakin" Etxba Eib. "Etza ba nerekin
mindduta egongo lengunekuagaittik" Elexp Berg. Cf. bihozmindu, erremindu. v. minberatu. � Tr.
Documentado en todas las épocas y dialectos. Los últimos ejs. septentrionales son del s. XVIII. Para esta
acepción hay mint(h)u sólo en Leiçarraga y Tartas (v. tbn. infra (2) los ejs. de Archu, So Egilea, Lafitte y el de
Egunaria). En DFrec hay 33 ejs. de mindu, meridionales. � Sobera minthurik haién kontra, persekutatzen
nituen hiri arrotzetarano. Lç Act 26, 11 (TB fulia batek hartua, IBk amorruaren haundiz, BiblE amorruaren
amorruz). Distiatzen du nola milla iguzkik / beherera ezta ageri ez mintzeko begirik. EZ Man I 133. Bere
konbersaziño edo platikeetan esan zebeike burlako berbarik besteren bat mindu edo aserratu daiana. Cap 125.
Enaiz geiago minduko [...] nitaz erraiten duten halako eta halako tarritagarrizko hitzaz. SP Phil 106 (He 108
minduko). Ez nadilla ezetzaz poztu edo mindu. Lar STomas 1. Jesusen hitz onek agitz mindu zituen judatar
mukerrak. Mb IArg I 259. Etzion hargatik ematen erakutsterat mindua zela haren kontra. Lg I 309. Ez arren
berba minduko dabenik esan. Mg PAb 154. Herodias mindu zan S. Juanen kontra alako eran, non [...]. AA III
495. Noren biotza miñdu, zamiñdu edo oñaztuko ez da. JJMg BasEsc VI. Biotza mindu eta laztu zion. Lard 127.
Agura zar bat miñduta! / Guri uluka. AB AmaE 371. Alkar zirikatuz, alkar minduz, batak bestea ikusi eziñez.
EEs 1916, 305. Eizakia, mindu gabe, ezta atxitzen. A Ardi 122. Mutillak, mindduta, esan eban. Altuna 40.
Bideko arrijak oñak minddu ta odoletan ipiñi arren. Ib. 101. Pekatuarekin Jaungoikoa mindu dezulako biotzean
damua artu bear dezu. ArgiDL 29. Zure oñazeak oso mindu naute. NEtx Nola 51. Maiz zeruari so nago / naiz
arek mindutzenago / nauan. Mde Po 42. Esan eban azeriak guztiz minduta. Bilbao IpuiB 129. Iñor mintzeko
moduko itzik / oso gutxitan esana. Basarri 29. Atalen bat mindu orduko atal guziak arekin miñez. Zait Plat 126.
Esakune gogorrak mindu deutsaz belarriko mintz eta zuloa. Erkiag BatB 112. Etxeko jauna mindu ez daiten /
enoa larregirik luzatuten. BEnb NereA 48. Belarri au gero ta zitalago mintzen ari zaidak. Berron Kijote 118. Ez
luke gai honetan inor mindu nahi Euskaltzaindiak. MIH 96.
v. tbn. Hm 134. Ub 14. Añ LoraS 187. fB Olg 4. Izt C 9. Ur MarIl 88. AJauregi 214. Urruz Urz 21. Ezale 1897,
4. Azc PB 135. Itz Azald 63. Kk Ab I 121. Inza Azalp 146. Jaukol Biozk 83. Laux BBa 78. Ldi UO 26. ABar Goi
21. TAg Uzt 34. Or Poem 533. Etxde AlosT 98. Txill Let 67. Ol Gen 34, 13. Bilbao IpuiB 203. Ibiñ Virgil 112.
Arti MaldanB 193. SM Zirik 75. Ugalde Iltz 63. Osk Kurl 167. Gand Elorri 143. Etxba Ibilt 479 (490 miñdu).
Uzt Sas 196.
� (Con reduplicación intensiva). � Berri txar onek mindu-minduko ditu Euskal-Esnalea-koen biotzak. Muj EEs
1916, 296.
� (Part. en función de adj.). "Comminatus, [...] mindua, mindurikakoa" Urt V 434s. "Dolorido" Lar. Cf. GOSE-
MINDU. � Iazartzera heldu zaio [Sathan] mindua. EZ Man I 106. Gizona, sogizu zertan ziren, oren oroz otso
minthu, kruel bat dabila zure aldian inguru. Tt Onsa 138. Mundua jujamenduan, / egun kolerak minduan /
herrauts egiñen da suan. Gç 159. [Ez da] izpiritu mindurik [salbatzailleak] maltsotasunerat erakhartzen ez
duenik. Lg II 209. Bijotz mindu orrek, tolestu eguak. Laux BBa 116. Argi printzak nere arima mindua argitzen
asten diralarik. Txill Let 143. Nigan uztu du alargun minduak. NEtx Antz 33. Ikutu eban alde mindua, eta
odolak busti eutsazan esku leen-zikinduak. Erkiag BatB 97. Elorri mindu laidotuaren / anai gaixoen zalako. 'Del
estremecido espino'. Gand Elorri 98. Jainkoak biurtu zion / gau artan bular mindua. NEtx LBB 367. Aho mindu
honetan / harria jarri zidan poemak. Azurm HitzB 43. Aurpegi lasaiak herriaren bihotz minduak baretzen ditu.
MIH 315. v. tbn. Lab EEguna 106. Or Mi 49. SMitx Aranz 53. Izeta DirG 12. Zait Plat 99. BEnb NereA 256. �
Troketan jausten diran ur minduak ez dira / aiene! ta aiene! xilioz ixilltzen. AB AmaE 362.
� (Precedido de instr.). � Bihotz nekez ta naigabez minduei dakarren graziz ta atseginzez eztitzea. Mb IArg I
273. Bixitzaz mindubai itzalez itxi begijak. Laux BBa 32. Otzez mindubak, / bazka barik mendijan. Ib. 104.
Neskatxa maitez minduarentzat / alako zurgiñik âl da? Or Eus 76 (cf. maitemindu). Arima maitez minduari
maitea gorde, ezkutatu edo or nunbait sartu zaio. Onaind in Gazt MusIx 153.
� "Mínddu, mindduúta, mintzéia, entumecerse (las manos)" Iz ArOñ.
� "Asun beltza zer dan? Beste asunen gisakoa; eztu larriua mintan [...]. ¿Qué es la ortiga negra? Semejante a las
otras ortigas; no quema la piel (R-vid)" A (s.v. asunbeltz).
�2. (gral.; Lcc, SP, Urt I 93 y II 7, Lar, Añ, Dv (G, L-côte, BN), H, VocB), mintu (S, R; Dv (-th-), H (+ -th-)).
Ref.: Bon-Ond 154; A (mindu, mintu); Lh (mindu, mintu); Iz ArOñ (minddu). Agriar(se), amargar(se);
ranciar(se). "Amargar, minda [sic, por mindu]" Lcc. "Ogia mindu da" SP. "(Hacerse) agrio", "acedarse",
"amargar" Lar y Añ. "Avinagrar" Añ. "Picarse, los licores" Ib. "Untzia erdi hutsik uzteak arnoa mintzen du,
laisser le vase à demi vidé, cela aigrit le vin. Artharik gabez minthu zaut sagarnoa, mon cidre s'est aigri [...].
Gozoa laster mindu zien, [...]" H. "Ardoa mintu, apuntarse el vino" A. � Zure atsegin eta plazer guztien
mintzeko eta gozo gaitzteko asko da konzientzia gaixtoa. Ax 441 (V 288). Baña gozoa laster mindu zitzaien.
Lard 143. Soldaduak Jesusi eskeñi zioten [ardoa] mirrarekin nastuaz gañera, beazunarekin ondo mindua. Ib.
459. Salsa eztela egin berria, / bezperakua, mintzen hasia. ChantP 238. Denai mindu zitzaieten ai gozoa. Ag G
231. Beialde ontan, ugiñik garbiena ere, edan-ala mindu egiten da. '[Elle] devient amère'. Or Mi 124. Agortzen
eta mintzen ez den iturburutik edan nai dunak. Ib. 125. Holandar madarikatua iñoren barkura inguratzen bada,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
437