Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Ez nagoke zeru-minez, / ez nagoke geiago. Iratz 110. Gaixo Manex! Xokolet-minez nehun ez zagoken! Lf Murtuts
10. Lurpeko tegia ikusi miñez. Zait Sof 154. Xalbat bere bularraren aurka estututzen zun muinkatu miñez. Etxde
JJ 207. Urrun-miñez, zeregin gorrien akullu errukigabeak ziztatuta bezela. Erkiag Arran 84. Askatasun-miñez.
Erkiag BatB 18. Sustraiak lur-miñez beti. Gand Elorri 96. Goi-miñez. Ib. 145. Gudu-miñez biotzak pil-pil. Ibiñ
Virgil 109. � (Tras gen.). Con añoranza, nostalgia (de); amor insatisfecho (hacia). � Nik iagoitik ezin nuke hura
bezain maiterik, / haren minez orai nago ezin hilez bizirik. E 159. Ni aren minez ilten ninzan da / a beti
alegerarik. Lazarraga 1181v. [Zu]re minez ilgo banaiz. Ib. (B) 1204v. Orai, zure minez hiltzera / nohela, ikusiz
berere. O Po 3. Hartaz bertzerik munduan / ez dakusana, / haren minez desterruan / hiratzen ari dena. Monho
88. Dolorez, auhenez, / urtzen naiz haren minez. Ib. 122. Gerta oi da, iñoiz, etxe berrira aldatutako txindurtza,
ezin-etsiz, edo leengoaren miñez, bertan-bera sallean zaarrera itzultzea. Ldi Y 1933, 86. � (Tras tema nominal
nudo). � Aberri-miñez kantari. Laux AB 52. Erbestean Euskalerri-miñez bizi diran euskaldun guziei. NEtx LBB
6. Txoria urruti artan, / kabi miñez da gaixotu. Ib. 289.
- MINEZKO. (Adnom.). � Miñezko bideetan lor batek narabil. Laux BBa 134. Tori, Andra Mari, tori / nere
miñezko Nekaldi! SMitx Aranz 136. Zein musika illun baltz miñezkok egiten dau orain durundu zure
belarrietan? Erkiag Arran 152. Zu etzara zeu, miñezko / eziñaren egitura! Gand Elorri 142. � Nere animaren
begi laiñotsu ta illundua senda-miñezko begi-urez sendatzen ari zan egunoro. "Salubrium dolorum". Or Aitork
166.
- MIN-GARRASIKA. Gimiendo. � Nora jun zara, Maite, / ni emen lagarik min-garrasika? Onaind in Gazt
MusIx 203.
- MIN IZAN (V ap. A; Mic 6v, Urt I 9, Lar (+ miñ), Añ (+ miñ)). a) (Aux. trans. bipers.; se incluyen tbn. los ejs.
del tipo min da). "Doler, haber dolor, min izan" Mic. "Doler" Lar y Añ. "Sentir o tener dolor. Hoy,
desgraciadamente, nos valemos de la locución min euki o iduki. En lugar de min dot, que se decía entonces, hoy
decimos min daukat, me duele, tengo dolor" A. � Aginean min dabenak miia ara. RG a 53. Eri den presunak,
barrenean min duenak. Ax 429 (V 278). Ahoan min duenari eztia karmin. O Pr 541. Gorputzean izanen duzu
min eta oinhaze. SP Imit II 12, 3. Idiak edo behiak almaketan min duenian zer egin behar den. Mong 590.
[Badakizu] nun min daben gaisuak. Mg PAb 52. Nai zion oni adierazo non miñ zuen. VMg 40. Ifinijagaz min
dan lekuban. Astar II 39. Min du sabelean. Hb Egia 143. Nun dozu min, Arnoldo? Ag AL 87. Koipe onezaz
igortzitxo bat miñ dan tokian eman ezkero. Ag G 184. Oraiñ jendiak miñ izango du / bueltak kantatzen astian.
Tx B I 256. Biotzean min dut, min etsia, / negar ixilla darion miña. Ldi BB 84. Min det biotzean. NEtx Nola 51.
Biotzak min duanean, / alperrik da. NEtx LBB 399. Maite duenak ez du minetan minik, eta min balin badu mina
maite du. Othoizlari 1971 (n.º 64), 5. v. tbn. Añ LoraS 79. It Fab 172 (-ñ). Arch Fab 121. Lard 199. Dv Lab 291.
Xe 295 (-ñ). Bil 98. AzpPr 43. Iraola 95. Mde Pr 128. Gazt MusIx 137 (-ñ-).
� (Det.). � Miña izango dezu / aurra egitean. It Fab 221. Nunbaiten miña izango dute / asko nekatzen diranak.
Uzt Sas 120.
� (minik, en frases negativas). � Ikhusten eztuen begiak eztu miñik. Ax 290 (V 193). Badu minik aski,
gehiagokorik gabe. Hb Egia 155. Ez dut minik sabelean. Elzb Po 204. Amodiorik ez duenak / ez du miñik
biotzean. Or Eus 93. Ezetz, ez zuala iñongo miñik. Anab Poli 78.
b) (Aux. intrans.). (Ser) doloroso. � Min bide zen Jainkoaren amarentzat eta Yosefentzat ikhusteaz bere buruak
halako lekhu humiliagarri batean. Lg II 105s. Badakizu zer min den neretzat zu ganik absent izatea. Mih 126. �
Min zitzaien halakoen galtzea. Lg I 271. Gauza hau hainitz zitzaion min Siriako erregeri. Ib. 374.
c) (Aux. trans. bipers.). Lamentar(se), dolerse (de). "Min du sobera mintzaturik, il lui en cuit d'avoir trop parlé"
Dv. "Min duzu holakorik aditzeaz, vous souffrez d'entendre de semblables choses" Ib. � Seme zarrenaren iltzea
txit min zuen, eta are miñago beste semea iltzalle izatea. Lard 195. Abranek bere illoba uztea txit min eta damu
zuen. Ib. 14. Damu min dut zuk nigatik jasanen ditutzun oinhazeez. Dv LEd 2. Min du aitari egin zaion laidoaz.
Hb Egia 45. Zeruko Aita maiteak guziz miñ zuela gizonak añ gaiztoak izateaz. Arr GB 80. Zuek min dezutena da
ezin etsia elkar ikusi gabe. Bv AsL 141. Min du errekak utzi beharra / alako txoko maitea. SMitx Aranz 27. Min
izango dezue, ba, Miliak alde egitea? NEtx Antz 59. Min det berriro zure lan burutsu ori galaztera etorri bearra.
NEtx LBB 114. Min diat ortik iri datorkikan ezbearra ta naigabea. Ib. 125. v. tbn. Zby RIEV 1909, 396. Or Eus
224. Etxde JJ 192. � (Aux. intrans.). Dolerse. � Baiña gizonak min dira, / betiko joran min batez. Gand Elorri
165. Pozarren atera jat ezpanen begira / aspaldi min zan abesa. 'La canción hace tiempo dolorida'. Ib. 123. Zeru
eder aldian / min zara neu negarrez itun ikustian? Laux BBa 96.
d) Echar en falta. � Guzia alderdi artako ardoxka garratz batek bustia... Nik, gure Getari ta Zarautz-eko
txakolin orixka min! Ldi IL 45.
- MIN MINEAN. a) "Au cœur, au milieu, au plus fort. [...] Lo datza loaren min-minean, il dort au plus profond
du sommeil" H. � Bitoria etsaietarat erortzera zihoana, eskualdun tropelak estrosadaren min minean ethorririk
erromarrak garaitiar eragin zituztela. ES 112. b) "Expr. adverbiale signifiant, au plus sensible. Min-minean
laidoa sentitzea, ressentir l'injure au plus sensible (du cœur). Min-minean ukitzea, toucher au plus sensible (du
cœur)" H. � Phausu zerbait ez duzu izanen non etzaren Jesu-Kristorekin min-minean bat egiten. Dv Imit 72 (ap.
DRA).
- MIN-MINEZ. De todo corazón. � Besterik ez zuala ezertxo falta dama bat aukeratzea baizik, miñ-miñez uraxe
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
429