Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MIN-AZKURA. "Miñáskura, rasquera que se produce en un divieso, etc., cuando comienza a curarse" Iz ArOñ.
- MIN-BELAR. � Egun batean sartu ninzan / billa on baten bakarrik, / amorearen min-berarraz / ondo
deskuidadurik. (B) Lazarraga 1197vb (Interpr?).
- MIN-DINGILIN. Campanas a muerto. � Lanbreabe-ko etsanderea, Ipiñeko min-dingilinek (kanpak) asi direta
gertau egixu anda iserea. Akes Ipiñ 29.
- MIN EDUKI (G-azp). Sentir dolor. "Hoy, desgraciadamente, nos valemos de la locución min euki o iduki" A
(s.v. min izan). � Maitatu dut, min euki dut bihotzean. Mde Pr 128. Min dauken lekure eramaten da eskue (ANlarr).
Inza NaEsZarr 249. � (Det., tras -ko). � Buruko miña eukan makala! Bilbao IpuiB 221. Agiñako miña
daukana goian dago. SM Zirik 69.
- MIN EGIN. a) Hacer daño. � Tr. Usado al Norte desde Leiçarraga. Al Sur se documenta muy escasamente
hasta el s. XX: en Refranes y Sentencias y en J.M. Zavala (Fab RIEV 1907, 96). � Otsoak arzari min leio. RS
74. Zapatak iauntzi berrian hersten du, min egiten du. Ax 490 (V 317). Zergatik haiñ gauza xumeak min egiten
darotzu bihotzean? Ch III 46, 1. Sathani handizki miñ egiten dio haren kontra gudukatzeko molde hunek. He
Gudu 158. Sainduaren galtzeak min egiten ziotela hekiei ere. Jnn SBi 119. Bihotzak min egiten dio. Arb Igand
28. Min egiten zion noka izketan entzuteak. A Ardi 23n. Masokistak: min egidak! Mde Pr 68. Goxoz atrakatu
zan, ta aiek min egin. Anab Poli 77. Begietan min egiten zuen goizeko iguzkiak. JEtchep 56. Etzaitez urbildu,
arantzokin min eztagizun... Vill Jaink 90. Eneuke gura neure kantuaz / iñori min egitia. BEnb NereA 235. Ez
nuen, alabainan, ene ustez segurik, egundaino kantatu nehori min egin zezoken pertsurik. Xa Odol 267. v. tbn.
Harb 176. SP Phil 329. Mst III 45, 3. Etch 332. Arch Fab 101. Lap 66 (V 34). HU Aurp 128. JE Bur 145. Ldi BB
46. Ugalde Iltz 51. Erkiag BatB 29. Osk Kurl 87. Larz Senper 16. Ardoy SFran 289. Azurm HitzB 63. Berron
Kijote 170.
� (Con determinantes). � Ohoin hark dolore, tormentu eta min handirik egiten du gizonari hilzian. Tt Onsa
146. Ez deutsut miñ andirik egingo. Mg PAb 77. Sendatzea luze dik / hek egin minak. Zby RIEV 1909, 106. Jakin
gabe zer min egiten zioten. Jnn SBi 14. Piperrak aosapaiari dagion min errea. TAg Uzt 45. Oztasun eta erasogiro
onek Xalbati min aundia egiten zion. Etxde JJ 266. Hunek ez baitzuken besteak eginen zuen bezenbat min
egin don Albaro jaunari. Ardoy SFran 305. v. tbn. Echta Jos 31. � (Fig.). � Thomas gaizoak eta haren haurrek
min guti egin zioten jatekoari. Barb Piar II 204.
� (minik egin, en contextos no afirmativos). � Eztagioala deus minik eure buruari. Lç Act 16, 28. Eztioela
zigorrak minik eginen. Ax 305 (V 203). Zure kontzentziak minik egiten ezteizün thenporan. Mst III 36, 1. Ez naiz
hunat ethorria nihori minik egiterat. Lg I 319. Bainan basa ihiziek ere etzioten minik egin saindu hekiei. Jnn SBi
102. Batbere minik egiten ez dabena. Itz Azald 109. Atera zion orratz ura miñik egin gabe. Urruz Zer 126.
Paltrikeriari miñik egin barik tripea bete-beterik eroialako. Bilbao IpuiB 254. Neri gero, miñik ein barik ibilli
akitx, e! SM Zirik 56. v. tbn. SP Phil 277. Tt Onsa 38. Hb Egia 104. Dv Lab 217. JE Bur 121. Ox 206. Const 21.
Barb Leg 131. Lf Murtuts 39. Zerb IxtS 20. Larz Senper 128. Xa Odol 239. Miñik e.: He Gudu 155. Gy 310. Sor
Gabon 30. AB AmaE 359. A BGuzur 138. Echta Jos 31. Altuna 50. Munita 60.
� (Aux. intrans. bipersonal). � Miñ egin zaio. Sor Gabon 60.
b) Resultar doloroso. � Gogor eta miñ egiñ zitzaion txit aiñ kastigu latz eta lotsagarria. Aran SIgn 68. Min
egitten jat iñogaittik berba txarrak entzuteaz. Echta Jos 197. � "Min-min egin (V-m), resentirse en lo vivo.
Neskazar-kontua aitatu deutsanean, min-min eginda erantzun deutse: nezkazarra neu? Baita i barriz atso
gaztea" A.
- MIN-EMAILE. Malo, perjudicial. � Ithurri onak dire herri guzietan / ez da min emailerik Laphurdi lurretan.
Hb Esk 96.
- MIN EMAN (V-gip, G, AN, BN-arb; Dv), MIN EMON (V), MIN EMUN (V-gip). Ref.: A; Etxba Eib (min
emon); Elexp Berg (miñ emun); Gte Erd 276. Hacer daño. "Ofender, causar resentimiento" A. "Min emon zestan,
miñ emoteko berbak ziran ba esan zestazenak" Etxba Eib. "Min ematen dit (V-gip, B), korbatak min ematen dit
lepoan (AN-gip, BN-arb)" Gte Erd 276. � Tr. Documentado casi únicamente en autores meridionales. Al Norte
se encuentra en Hiribarren, Oxobi y en un ej. de Balad. � Min ematen dioten aragi pitsak edo zatiak. Mb IArg I
278. Jainkoa maite duenari / hutsik xumenak min dio. Monho 108. Semen baten kontra ezer egiteak min ematen
zion. Lard 199. Miñ zion beatza, iñolako matxuragabe, sendo eta ederki [...] bere lekuan agertu zan. Arr May
152. Gathilua utzirik / --horrek baitio min-- / hasten zaio mokoka. Zby RIEV 1909, 105. Egia nik beti, miñ
emoten badeutsu bere. Ag AL 95. Kalluak miñ ematen dirate. Iraola 21. Damu zuan mutillak aitonari min
emana. Ag G 330. Bereala asten ziran gazteak alkarri miñ ematen. Ib. 224. Pentzetan egin lanak ez dauk, ez /
bihotzean emanen min. Ox 140. Biek min emongo dautsoe, burliak eta dirurik ez artziak. Kk Ab II 93. Orrek
damotse min. Enb 136. Biyoaz, ordun, min emango badigu ere. Ldi IL 58. Euskaldunari min dio aiten / etxea
galdu bearrak. Or Eus 408. Min zemaidana irakurten ez nulako. Or Aitork 26 (SCruz 35 miñ eman). Idisko
iñuskeari, min emonaren emonaz errazoipean jarri nai bai leben. Erkiag BatB 51. Min ematen dit entzuteak ere.
NEtx LBB 44. Berori kejatzen bada zerbaitek miñ-ematen dionean. Berron Kijote 97. Oinetako hestuegiak min
ematen baligute bezala. MIH 274. Gure zabartasun onek min ematen zidalako. MEIG III 60. v. tbn. Mg CC 183
(CO 274 miñ emon). Arr GB 64 (-ñ). Bv AsL 195. Urruz Zer 110 (-ñ). Tx B V 133. SMitx Aranz 42. Anab Poli
114. Uzt Noiz 70 (-ñ). Min emon: fB Ic II 210. AB AmaE 229. Bilbao IpuiB 27. Gand Elorri 155 (-ñ).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
427