Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
� "Regret qu'on éprouve de la perte d'une chose" H. � Handik altxatuko duzun uztak ez duke zuk galdu duzun
bazka txarraren minik. Dv Lab 26.
� "Ene zaldiak ez du zurearen minik, mon cheval n'est pas infériur au vôtre, ou il ne craint pas la comparaison"
Dv. "Émulation que cause la comparaison d'une chose avec une autre. Aurthengo uztek eztute iazkoen minik, les
récoltes de cette année n'ont rien à envier à celles de l'an passé" Lh. � Zalhitzat eta tresna egiteko ez du bertze
zuhamu baten minik. Dv Lab 322.
�3. (L, B, BN-ciz-baig, Sal, S-saug, R; Volt 79, Dv, H). Ref.: A; Lh; Izeta BHizt2. "Hiel. Urzoak eztei minik (R),
las palomas no tienen hiel" A. v. behazun. � Nere plazerek edan arazi diote ardoa naasia minarekin (B, s.
XVIII). BOEans 832. Jatekotzat mina eman darotade, egarrian edaritzat minagrea. "Fiel". Dv Ps 68 (69), 22
(Ol, Or beazuna, Ker beaztuna, BiblE pozoia). Ardoa minaikin nasia. Echn Mt 27, 34 (Dv minarekin; Hual gibel
minekin, Ip urdalminareki, Samper gedarrerekin, SalabBN khedarriarekin).
II (Adj.). �1. (G, L, BN-baig, Sal, R; Lcc, SP, Urt I 93 (-ñ), Ht VocGr 326, Lar (+ -ñ), Añ (+ -ñ), H). Ref.: Bon-
Ond 154; A; Iz Ulz (sagar). Amargo; ácido, agrio. "Acedo" Lar. "Verde, en el vino" Añ. "Sagar mina, la
manzana y el manzano silvestres" Iz Als. v. 1 garratz. � El linaje de Sagarminaga (1475). Arzam 343. � Ala
ithurri batek zulho beretik emaiten du dulzea eta mina? Lç Iac 3, 11 (He miña; TB, Dv kharatsa, Ol, BiblE
gazia). Nik bere, Jaun orrek ala gurarik, / probadu dot mina eta dulzea; / bietan busti da ene ulzea. Lazarraga
(B) 1151rb. Ginda, gozo dala min da. RG A7. Pozoin miñez bethea. EZ Man II 94. Egarria zerotzuten / khelder
minez hezatu. EZ Noel 100. Iustizia min da, eta garratz, eta miserikordia gozo eta ezti. Ax 137 (V 90). Edari
min baten edatea gaitz da. Ib. 335 (V 222). Gozatuko duzu zoriz / zeure kolera mina. Hm 117. Badira fruituak,
irasagarra bezala, bere gozo minaz on guti direnak konfituraturik baizen. SP Phil 404 (He 408 gozo miñagatik).
Eriotz gogor baten edari miña. Mb IArg I 152. Pasioko Kaliz latz edo edari miña. Ub 87. Saldu ezinda gelditzen
diran sagar miñ ta motelak. VMg XII. Gozoa eta piña / eguteran egiña / ez da izango miña [mispira]. Izt Po 118.
Mirra eta beazunaren garraztasun miña artzeagatik aoan sartu. Lard 459. Pazkoa au egiten zan arkume erre,
letxuga min, legami gabeko ogi eta ardoarekin. Ib. 438. Gure baratzan ginda / ondu ezta ta mina. Balad 205.
Edari miñ ori arturik gaude. Or Mi 125. Ianari gozoa ta miña. Or Aitork 261. Ez baitago ozpin minagorik
elkarrekin ezin ezkon daitezkeen goxokiz nahasia baino. MEIG III 94. v. tbn. JBDei 1919, 365. � Bakiokoak zer
balio-omen? / Ixo Getariko miña. "Vinagrillo". Or Eus 195.
� (gral.; Lar, Añ, Dv, VocB). Ref.: A; Iz Ulz (miñe); ArOñ (miñaua); Elexp Berg (miñ). Picante, (lo) que quema.
"Pimentón, piper miña" Lar, Añ. "Piper gorri miñak, pimientos rojos picantes" A. "Miña da miña, baiña ezta
piparra; baako bizarra, baiña ezta gizona (kipulia)" Iz ArOñ. � Artu zuen profetak irin pisk bat eta bota zuen
elzeko belar miñen gañean. Mb IArg I 273. Baratxuri miña. Gy 177. Piper miña da onentzaz iñor / apaiñago
ikustia. Urruz Zer 77. Ausiña baño miñagoko moxorro aiek. Or Mi 112. Asun miñez beterik. Ldi BB 8. Pipar
miña larregi. Erkiag BatB 167. Izeba neska zar bat du, tipula baiño miñagoa. NEtx LBB 137. Piper-miña
galanki izaten dute. In MEIG III 109. v. tbn. Anab Aprika 69. � "Ozpinak uli guti, elhe minak gogo guti, [...] la
parole piquante" H. � Esaera miñak, / birao zakarrak eta / ausardi zikiñak. JanEd II 114. � Sukaldean ke miña
zegoan. Ag G 222s. Su-garretan, ke miñetan, gorri gorri. Ib. 22.
�2. (Urt, Dv). Doloroso, amargo. "Comminari, [...] mehatxu garratzak, miñak, haundiak egitea" Urt V 436.
"Bere anaiaz saldua izatea, zer da minagorik? être vendu par son frère, qu'y a-t-il de plus cruel? [...] Heien
arrangurak baino deus etzait minagorik, rien ne m'est plus sensible [...]" Dv. "Erantzun minak egin diotza, il lui
a fait de durs reproches" H. v. samin, mingarri. � Zauriak otzituago dira minago. RS 449. Gaixtoek entzunen
tuzte hunelako hitz minak. EZ Man I 85. Konzientzia gaixtoaren autsikiak autsiki minak [direla]. Ax 439 (V
287). Aitziñetik ikhusirik heldu zaizkigunak ere haiñ miñ bazaizkigu, zeiñ dorpheak dire bada ustekaberik
zaurtzen gaituzten kolpeak. Ch III 45, 3. Urrikal zakizkote horren nigar minei. Brtc 263s (147 suspira minek).
Luxuriosoak gauza min eta garratzat dauko bere gusto zikin loijai ixtia. Zuzaeta 151. Ez daguala [...] pena
garratzagorik, atsekaba mingotxagorik, nai bage minaagorik. fB Ic I app. 7. Noiz eta bertzeak botarik airera /
izkola miñ bat luzeki. Gy 220. Bekatuaren siñale negargarriak eta kastigu miñak. Lard 5. Negar-malko miñak
isuri zituzten. Ib. 99. [Piarresek] ixuri zituen nigar minak. Dv Mt 26, 75. Emazteki bat oinhaze minenen erdian.
Laph 86. Erroma gaur jatzu garratza, / Erroma gaur jatzu miña. AB AmaE 152. Itz miñok Juakiñegan, zer
egingo eben? Ib. 266. Bereala negar miñari eman zitzaion. Arr May 179. Ardien musturkadaak / guztiz dira
minak. Azc PB 68. Amorio-akuladak / nituanak ain miñ, / aingeru-erariak / premian on egin. JanEd II 13.
Gorphutz, zauri minek jana. Ox 80. Itxaso-ura baño egun miñagoak izan ditiat. Or Mi 94. Euli-eztenaren ziztada
miñak. TAg Uzt 99. Utsune aundia etxerako, ta atsekabe miña biotzarentzat. NEtx Nola 18. Arantza miñak.
BEnb NereA 231. Eresi trixte miñak. Berron Kijote 158. v. tbn. SP Phil 378. He Gudu 106. Lg I 220. Hb Esk 24.
Arb Igand 145. JE Bur 124. Xa Odol 15.
� (Con reduplicación intensiva). � Gorputza bat-batetan zauriz bete zion, oñaze min-miñak artu zuten. Lard
505. Jesusen naigabez betetako otoitz min-miña ta aren zotin estuak. Inza Azalp 78. Erio-bildurraren kezka minmiñez
beterik. Or Aitork 160. � Dauka barriz piku bat / ardi pikaruak / jostorratz miñen miñena / baño
okerragua. DurPl 84.
� "En parlant d'une chose dure, qui fait mal. Pilota mina, une paume dure" H.
� (Ref. a ruidos, gritos). Amargo; desgarrador; agudo, penetrante. "Oihu mina, cri perçant" Dv. "Igortziri mina,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
424