Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ganu onareki, minik ñonere bage. Mdg 135. Geitu ez dedin zure / miñ latz-zorrotza. Jaukol Biozk 100. Olango
blaustadarik artu dabenak badaki min ori zein zorrotza ta zein eroan-eziña izaten dan. Kk Ab II 11. Iñok ez
dazauan min bixijak jo gaitu. Laux BBa 130 (cf. minbizi). Kezka ta miñ-erre guzik / baretutzen dizkidana. EA
OlBe 102. Min sogor batek arturik gauzkanean. Or QA 143 (v. minsor). Nahiz minik ugari jasan, eztiki
mintzatzen zen beti. Mde Pr 136. Urraduraren mina musuka sendatu nahi ziolarik. Mde HaurB 100.
Giltzurrunetan min bizi bat sentitu zuen. Arti Ipuin 28. Miñak uxaturik. Vill in Gand Elorri 16. Besteen
pozarekin poz artu, iñoren miñarekin atsekabetu. Vill Jaink 89. Taju onetako izaki bat miñaren azpian egon bear
izatea. Ib. 120.
� (Precedido de sintagma con suf. -ko). v. HAGINE(TA)KO MIN, BULARRE(TA)KO MIN, BURUKO MIN,
HEZURRETAKO MIN, INGURUKO MIN. "(Dolor de) costado, meakako miña, alboko miña" Lar. "Alhorre,
enfermedad en los niños recién nacidos, mokorreko miña" Ib. "Alifafe, abereen ointxokoetako miña" Ib. �
Orzetako miña. Mb IArg I 278. Animako miñak. Cb Eg III 289. Begijetako mina. Zuzaeta 150. Sabeleko miña.
Mg PAb 55 (v. tbn. sabeleko m. en AA III 631, Elzb Po 221, Bil 34, StPierre 13, Barb Sup 103, Or Eus 59).
Txintxurriko miñ ta ertxidúra. LE Ong 67v. Biotzeko miña eta illuntasuna. AA II 95. Atzamar puntako min bat.
fB Ic III 263. Zer barrengo miña! Echag 168. Urdalleko miñ gogor eta oñazeakgatik. Aran SIgn 76 (v. tbn.
urdaileko m. en MEIG IX 107). Tripako miñ batek eramango zinduke. Sor AuOst 76. Alboko miñ zorrotzak
baldin badau artzen. AB AmaE 248. Belarrietako miña. Urruz Urz 13 (v. tbn. belarriko m. en MIH 353).
Begietako miña. Goñi 56. Gerriko miña. Ag G 182 (v. tbn. garriko m. en Bilbao IpuiB 110). Kankarreko miña.
Alz Txib 84. Eztulak edo esteko miñak noiz ankaz-aurrera eramango zaitun begira. Mok 10. Etzian sendi
barneko minik. Const 21. Eskuko miñak. Anab Poli 118. Iphurdiko mina. Osk Kurl 68 (v. tbn. epurdiko m. en
EusJok 123). Gibeleko miñak. Uzt Noiz 63. Saietseko miñak. Berron Kijote 179 (v. tbn. saietsetako m. en Salav
69). � Atxemaiten du zangoko min baten lotzen ari dela. Barb Leg 146. � v. ERDITZE-MIN. � Erditzeko
miñak. AA III 472. Asi zitzaizkan erdiratzeko miñak. Ib. 531.
� (Como segundo miembro de comp.). v. bihozmin, buru-min, erdimin, odol-min, urmin, HAUR-MIN,
HAZI-MIN, SEIN-MIN. � Nik ba dut estamu-miña, / ez jan-edanak egiña. Or Eus 371. Gorpuz-miña. Or Aitork
261 (23 urdabil-miñ). Barru-miña, asarrea, mukertasuna ta iguiña da aren gaurko makalaldia. Erkiag BatB 141.
v. tbn. Mong 587. Urruz Zer 85. FIr 171. � Mediku jauna, gezurre diño / nik ez dot amore miñik. Balad 169.
Maite-min biurtu zen Zorion-miña. Txill Let 101. Zugan mutillengan baño maite-miñ aundiagoa ezarri du.
MAtx Gazt 32.
� (Lar, Añ, Izt, Gèze). Enfermedad, mal. "Mal de muchos, consuelo de bobos, askoren miña, txoroen atsegiña"
Lar. "Accidente, mal" Izt. v. HERENEKO MIN, LAURDENEKO MINAK. � Tr. Documentado sobre todo en
textos septentrionales. � Ezta sentheria bano min gaitzagorik. O Pr 516. Erraiten da hekin sendatzeko min
hartarik [horitasunetik] eman behar zaiela enada belharra oin solaren azpian. SP Phil 346 (He 348 gaitz).
[Auzia] bilgüra bat da min güzietzaz egina. Egiat 225. Atza, ezkabia eta beste asko miñ arrak besterik ez dira. It
Dial 33s (Ip min; Ur gatx, Dv eritasun). Kalte anitz diote egiten iñori / bañan ezin diteke sendatu miñ ori. Izt C
195. Ez dakite hortarik heldu direla min gaixtoak! Dv Lab 132 (cf. mingaizto). Lehenbizian etzitzaion iduritzen
haren minak merezi zuela arthatua izatea ere. Jnn SBi 94. Min batetarik sendatu jaun adineko bat ikusi nahiz.
HU Aurp 182. Anhitz ejiptoar hil-arazi zituen Jainkoak eta igorri min izigarri batzu, bai gizonei, bai animalei.
CatJauf 26. Batzutan aita hiltzen da halako min batetarik, eta haur bat berdin hiltzen ahal zako min beretik. JE
Med 144. Nere osaba jauna zalduntza-miñetik sendatu-ta gero. "La enfermedad caballeresca". Berron Kijote 82.
� Artua ondo bilduko da, baña gaztaña miñak jo du ta galtzen dijoa geiena. Sor Bar 100. Belar oek guziak bildu
ta erre egin bear dira, moxorroz ta miñez betiak egoten dira-ta. EEs 1916, 254.
� Lesión. � Herioaren herhausetik eman ezazu, aplika ezazu miñari eta zauriari. Tt Onsa 38. Erran baitute,
Lurdeko ura emaiten ginuela ene minaren gainean, ez da egia. Xortik ez dut, dakitalarik, ez eman minari, ez
edan, ez eta ikusi. HU Aurp 186.
� "Un mal, furoncle, clou, tumeur, panaris, etc." H.
� Bainan nor da xutitu, salbu mendi-gainak? / Guziak lo baitzauzkan kaskoinzale minak. Iratz 185.
�2. Añoranza, nostalgia. v. herrimin, etxemin, itsasmin, sememin, HERRIKO MIN, ETXEKO MIN. � Zure
minik sakonena iloba mina da. A Ardi 92. Geienak, aberri-miñak ukituta, aldegiñak dira, or beeruntz. Ldi IL 23.
Sor-lekhuko minak harturik, deliberatu zuen Betelehemerat itzultzea. Zerb IxtS 50. Paradisu galduaren mina
daukagu hezur muinetaraino sartua. MIH 303.
� (Dv, H). Deseo, anhelo. "Uste duzu lur hori erosi nahi nukeela, ez dut horren minik, [...] je n'en ai point le
désir" Dv. "Khenduko diot berriz hunat ethortzeko mina, je lui ôterai l'envie de revenir ici" Ib. v. elkarmin,
ibilmin, ikusmin, itsasmin, jainkomin, jakinmin, EZKON-MIN, LARRERA-MIN. � Badakizu, jauna,
egundaino ez dudala gizon minik izatu. Dv Tob 3, 16 (Ur ez dedala nai izan gizonik batere, Ol senarrik opa
izateke). Zure mina dudala / ais'erranen dute. Bordel 73. Lekhu eginarazten dio debruari eta khentzen berriz
jiteko mina. Laph 188. Bidajatzeko mina hari sendotuko. Xikito 6. Erbeste-miñ sorgin batek gure gaztedia
badaramakigu. Goen Y 1934, 186. Ai urruti-miña! / gaitz senda-eziña. SMitx Aranz 239. Biziagoa da zorionegarria
egia-miña baño. Txill Let 131. Geroago ta zeru-miñ biziagoa sortu yakon biotzean. Bilbao IpuiB 90 (v.
tbn. zeru-min en Onaind in Gazt MusIx 156 y MEIG IX 107).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
423