Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
maldér eta gabéa. LE Kop 150 (v. tbn. 160). Jangoikoak niór eztú errehusátzen póbres, itsúsis, éris, maldérres,
nola onék dión amóre bere Majestadeai. LE Urt ms. 79v. Pobre beártsu, eri ta malderréki. Ib. 123v. Zikoitzok,
malderrari (abandonado) ezer opa ez diogu. Ayerb EEs 1912, 155. � Ene óbra ónak guti txipiak ta maldérrak.
LE Ong 99v.
malderkeria. �1. "Trait, action de gueux, de coquin, de vilain, de fainéant" H. �2. malderreria (H). "Misère,
infortune" H. � Nork kónta berze alde gure lurrésko etxola gónen itaxúr ta malderreriak? LE Urt ms. 131v.
malderreria. v. malderkeria.
maldertasun. "État déguenillé, de misère, d'infortune" H.
maldertu. �1. "Devenir misérable, malheureux, infortuné" H. �2. "Devenir fainéant, vaurien" H.
maldezio. v. maldizio.
maldezitu (-du Lcc), maldizitu. � Maldecir. "Abominar" Lcc. � Ez emen bere pekatuen penitenzia egiteko
ezpada maldezietako. Urqz 24s. Juramentuak egiteko eta maldizitzeko kostunbre gaistoa (Muruzabal, 1743).
ETZ 76. Ditxoso izanen zradie gizonek ene kausaz maldezitzen ztienean eta persegitzen ztienean. Samper Mt 5,
11 (He madarikatu). v. tbn. BOEans 804 (B, s. XVIII).
maldija (det.). � "Meteorismo (G-goi)" AEF 1955, 110 (nombres de enfermedades de las ovejas).
maldizinatu. � Maldecir. v. maldezitu. � Presuna hilak edo biziak gaitzetstea, madarikatzea, maldizinatzea.
Harb 168. Jangoikoen izen santuba eta bere Doktrinia blasfemau edo maldizinau eztaiyan iñok. Zuzaeta 129.
maldizio (Lcc, Dv), maldezio, maldizino (-iño V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg; Izt 59r), maldizinoe,
maldizione, maldezino, maldezinoe. � Maldición; imprecación, blasfemia. "Maldizio, maldición, imprecación
(65, etc.)" LE-Ir. "Jaungoikoak maldiziñoa ezarri eztaien euren familien ganera" Izt 59r. "Berba bakotxian eban
maldiziñua" Etxba Eib. AxN explica arnegu (482) por maldizio. v. madarikazio, maledikzione. � Tr.
Documentado al Sur desde el s. XVII; su uso disminuye durante el s. XX. Al Norte sólo lo emplean Haramburu
y Bordel (84 maldizione). Las formas en maldiz- son las mejor documentadas; hay maldez- en un texto baztanés
del s. XVIII, en fray Bartolomé y Salaverria (en los dos últimos junto a maldiz-) y en Ortuzar. � Oroitzen dela
[...] mandamentuak begiratu eztituztenei egotziko dioten maldizioas. Ber Trat 97v. Zuk eskarnioak eta
maldizinoak pairatu ditutzu. Harb 139 bis. Nere maldizio ta juramentu galgarriekin. Mb IArg I 143 (OtGai II
128 maldizione). Zu salbatzeko begira ondo, ez maldiziorik bota. Cb Eg III 390 (tbn. maldezione bota en
BOEans 804 (B, s. XVIII) y maldezio bota en Salav 93). Esan maldizino erneguzkuak Jangoikuaren kontra? Mg
CO 188 (CC 129 maldizio; tbn. maldizio erran en CatUlz 31). Mila maldezinoe ezarten jakoz errazoiagaz. fB
Olg 33 (13 maldizinoe). Beti dauke auan birao eta maldizinoia. Astar II 116. Ezta an beiñere maldizioik izain,
baizik Yangoikoain eta Bildotsain tronuak artan izain dire. Echn Apoc 22, 3 (Ur madarikazio). Maldiziua ta
prozesiua, / irteten diran lekura, / atzera sartzen dira (G). Inza EsZarr 152. Oni maldizio bat bezela pasa
zitzaion burutik susmo txar bat. NEtx LBB 23. v. tbn. SermAN 7. LE Doc 272. Zuzaeta 135. Gco I 414. Ud 33.
JanEd II 119. Tx B 179. Arti MaldanB 200. Salav 15. Maldizinoe: JJMg BasEsc 181. Maldesiño: Ort Oroig 71.
� Sentitutzen det miña, / zuri ofensa ori egiña, / maldiziyua! Bil 80.
- MALDIZIO(A) EGIN. Maldecir. � Ken adi ortik milla añenekorekin, maldizioa egin zion. Cb Eg III 390.
Maldezio egitea, ebastea eta iltzea (B, s. XVIII). BOEans 740. Birau edo maldizioak egitea. Gco II 60.
- MALDIZIOA EMAN. "Abominar, maldizioa emon" Lcc.
- MALDIZIO-URTIKA, MALDESIÑURTIKE. Lanzando maldiciones. � Berantzako txarrau, maldesiñurtike
badabil. Ort Oroig 71.
- MALDIZIOZ. Mediante maldiciones, maldiciendo. � Juramentuz, maldizioz ta blasfemiz deshonratzea. Mb
IArg I 117.
maldiziogile. � Maldecidor, maldiciente. "Maldiziogille, el que tiene costumbre de echar maldiciones" LE-Ir.
AxN explica arnegari (407, 506) por maldiziogille y arnegarriak (593) por maldiziogilleak. � Jokalaria, edalea,
juramentu ta maldiziogillea. Cb Eg III 391.
maldiziogin, maldezinoegin. � Maldiciente. � Ordija dala, loija dala, maldezinoegina dala. fB Ic II 217.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
42