Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
�1. Lamer; saborear (sentidos prop. y fig.). "Chipoter, à table" T-L. v. limiskatu, milikatu, miliztu. �
Jainkozko Aur Jesus bere gañean iduki zuen lurra ta autsa bere negarrakin naste milliskatzen zuen. Cb Eg III
326. Millisketan dabe ogi gana. Añ LoraS 78. Iainkoaren izen santua aitatzen zuen guztian txupatzen ta
milliskatzen zituela ezpañak. Echve Imit (ap. H). Txakurrak milliskatutzen zizkaten bere zauriak. LE Urt 77 (ms.
27v lamikátzen). Txakurrak Nabot-en odola millizkatu duten leku ber-berean zurea ere millizkatuko dute. Lard
231. Mingañarekin milliskatzen dutenak ura. Ur Iud 7, 5 (Ker, BiblE miazkatu). Mesede aren ezagueraz bezela
bere eskuak millixkatu ziozkan. Arr GB 45. Txakurrak ere etortzen ziran eta milliskatzen ziozkaten zauriak.
Brunet Lc 16, 21 (HeH, Dv, Leon, IBk milikatu, Lç, He limikatu). Milizka zazu jaun ori. Iraola 129. Bil ezak
eskuan, / egiok usai; / ozka ta milixka, / dukeiño garai. Ldi UO 27. Ni zure bersoak milixkatzeko irrikitzen, ta zuk
uts... Ldi in Or BM 8. Zure begi zoragarri orien eztia berriro millizkatu arte. TAg Uzt 245s. Ezin sinisturik
gelditzen zan [...] janaren janaz azkenean gogait egiñik miliskatzen ez zuala esan zionean. Anab Poli 92. Azkenune
auek milixka ditzagun ondo. NEtx Antz 104. Itxaropen epelaren gozotasuna milizkatuaz. Erkiag Arran 93. v.
tbn. VMg 41. It Fab 42. �2. "Remilgarse, milliskatu" Lar.
miliztu. "(G), lamer" A (s.v. milizkatu).
milka. v. milaka.
milla marin. v. marin.
millargo. v. milagro.
millet. � Derantüx, mütüx eta millet, / birruillet, taillüket eta maillüket, / nik ere nahi nüke eman / bi phüntü
xüxen edo okher. (Interpr?). Casve SGrazi 28.
milliki-mallaka. v. miliki-malaka.
milli-milli. � Suavemente, poco a poco. � Otsoak [...] Frantziaren üxtiatzeko milli milli. Herr 3-11-1960, 3.
milliño, -noe. v. milloi.
milloi (V-gip; Lcc, Lar, Añ, H, Zam Voc), miliun (BN-arb; SP (-ll-), Ht VocGr 313, H (L, BN, S)), milion(e),
millinoe (-l- A), millinoi (-l- V-m; Añ (-ñoi)), milliño, miliu (S; Gèze), milloe (V-gip; ZA RIEV 1928, 587),
millon (AN-egüés-ilzarb-olza), milun. Ref.: Bon-Ond 154; A (milinoe); Lrq /m¸)l¸)u) [oxítona]/; Etxba Eib; Elexp
Berg; Gte Erd 198, 221. � Millón; (con valor enfático) gran número. "Por un millón dicen milloe bat, y por dos
milloe bi" (Tabla de numerales del s. XVI). FLV 2008, 299 (cf. ib. 298: un millón, que en esta lengua se ha de
decir propiamente amar eun milla, que significa diez veces cien mil"). "Hiru milloiko laguntza (V-gip, G-azpgoi,
AN-gip), [...] hiru miliuneko laguntza (BN-arb), hiru miliuen jitia (S)" Gte Erd 198. � Tr. Documentado en
todos los dialectos desde Leiçarraga. En textos bajo-navarros y labortanos mil(l)ion es casi la única forma hasta
el s. XIX (Monho es el último en emplearlo, además de Mirande); a partir de entonces se generaliza mil(l)iun
(documentado ya en Pouvreau (Phil 373 -ll-) y Baratciart). Hay un ej. de milun en Duvoisin, que por lo demás
emplea miliun. En la tradición suletina, hay mil(l)iu en la pastoral Charlemagne y en CatS (CatS 27), milione en
Tartas y mil(l)ion en Eguiateguy (251) y UskLiB (-ll- 99). Al Sur, milloi es la forma propia de la tradición
guipuzcoana; tbn. la emplean Añibarro (MisE 56), Enbeita (52) y San Martin (Zirik 119). Entre los vizcaínos,
hay millinoe (y -ñoe) en J.A. Moguel (CrIc 36), J.J. Moguel (BasEsc 53), Astarloa (I 164 milinoe), Uriarte y
Azkue; millinoi en fray Bartolomé (Ic I 55); milloe en Arrese Beitia, Otxolua, Eguzkitza (GizAuz 131) y
Oskillaso (Kurl 127), milloa en E.M. Azcue y Azkue, y milliño en Zuzaeta. Millon es la forma propia de la
literatura alto-navarra (Beriayn e Izeta, en éste último junto a milloi); hay milloi en Mendiburu y milloe en Bera.
En DFrec hay 137 ejs. de milioi, 110 de miloi, 36 de milloi, 10 de miloe y sendos de millioi y milloe, todos ellos
meridionales, y 12, septentrionales, de miliun.
� Milla urte pasatu eta egonen baitirade bere indarrean nola lenbiziko egunean, [...] millonak pasatu eta beti
bere artan. Ber Doc 124r. Ehun million urtheez. EZ Man I 100. Baten emaiten du ehun, biden mila, hiruren
milione bat. Tt Onsa 160. Milla million esker darotzut garazia hunetaz. ES 200. Mil urtez ez ezik, milletan
milloiez ta milloiez milloika ta beti. Mb IArg I 285. Milla bider ta milloi asko bider kontu ori egin bedi. Cb Eg II
126 (Dv LEd 226 ehun mila miliun aldiz). Momentu bakoitza milloi bat urte egiten zat! Ib. 123. Lurrean hare
izpi bezanbat milla million mendez. Lg II 191. Ainbeste milla milliño arima ixten ditubala Jangoikoak mundu
zabal orretan. Zuzaeta 95. Arboletan hosto den bezanbat miliun menderen ondoan. Brtc 156. Ene tresoretik har /
bi milliu hireki. Xarlem 119. Irtengo dira linbotik bataiorik gabe ill ziran aurren animak, milloiak eta milloiak.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
418