Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
zekenaren nahiz mika lapurraren gisa handik eta hemendik bildu dituen hala-holako ondasunei amorruz lotua.
MEIG VII 93. v. tbn. MItziar Txoriak 185. Pika: Gy 180 (ph-). Dass-Eliss GH 1923, 594 (ph-). Barb Sup 56.
Zerb Azk 79.
� Galtza batzu, asko landetako mamu edo marika batzuek ez baitzuzketen nahiko bele-fiken iziarazteko ere.
Barb Sup VII.
� "Ezta pikaren azken-umea (BN-lab), no es advenedizo" A. � Ikusiko die adixkideek ez nizala pikaren azken
umia, ez eta ere irri egiteko errekaitu bat. Zub 69. Ez bide zen fikaren azken umea, gure kanpañarra! (L). AEF
1934, 98. Ba, ta ez dela pikaren azken umea; bertze mihikuek ez dute horren zapeta zolako zikina ere balio.
Guilsou GH 1951, 97.
�2. "Mika bat, míkia, el ave marina que otros llaman egabera o parecida y que llega aquí por la primavera" Iz
ArOñ.
�3. (V-gip, G-azp). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. "Melindroso. Jaten oso mikia da zuen mutilla" Etxba Eib.
"Gure neskatillia mika samarra da jaten" Elexp Berg. (Podría relacionarse tbn. con 2 mika). v. 3 miko (2).
- PIKA-HABIA. Nido de urraca. � Primaderako pika-kafia umaldia johan-eta. GH 1974, 106.
- PIKA-BABA (S ap. A; Alth Bot). "Ellebore, pikababa" Alth Bot 7. "Eléboro" A. "Zenbeit bakarrek otsobelharra
erraten badiote lupu-belharrari bertze bakhar batzu badire phika-baba deitzen dutenak" Zerb GH 1931,
226.
- PIKA-BUZTAN. a) Pusilánime; tonto. "Pika buztana bezen ergela (BN-lab), muy ligero, frívolo; litm., fatuo
como la cola de la picaza" A. � Zuzenez segurki erraiten da holako horietaz direla pika-buztanak, ezen
kameluak derabilzka, haizeak pikaren buztana derabilkan bezen errexki. Barb Sup 56. Aita batek luken
bihozminik handiena nuke ene semetarik batek hartzen balitu aitzinean dugun pika-buztan horren manerak. JE
Ber 72. Holakuak ditügü deitzen phika-buztan! GH 1930, 510. Jende perttoli, pika-buxtan batzuek hedoietan
gora altxatzen zituzten gisa hortako balentria ederrak! Etcheb MGaric 229 (ap. DRA). � Trixte paketa.
Borondaterik gabeko pika buztana! D. Landart Anaiaren azken hitzak (Donostia, 1999), 171. � Bixtan da
erresumetako jaun minixtroak ez direla, eskualdunak erran liron bezala, phika buztanaren umeak! SoEg Herr
24-4-1958, 1. b) Estribo de carruaje. "Karrosetan zangoaren igaitean, finkatzeko burdinari erraiten dakote
lekutan pikabuztana [...] zerbeitez izen bereko xoriaren buztana gogoratzen duelakoan" Eskual 31-7-1908, 2.
- PIKA-KUREBA. "(Hb), sorte de pigeon sauvage au plumage cendré mêlé de rouge, aux pattes rouges" Lh.
� Etim. De lat. pica.
2 mika. �1. "(V-m), pepita, granillo que a las gallinas les sale en la vena de la lengua" A. �2. "(Vc, Gc), la
gallina misma que es enferma a consecuencia de la pepita" A. �3. (V). Ref.: A Apend; Iz ArOñ; Elexp Berg.
"Estar de muda un ave" A Apend. "Ollómikia, la que está de muda" Iz ArOñ (s.v. mika bat). "Gallina que está
con la muda. Mikak txabolan lagaittut" Elexp Berg. � v. un ej. de uso adv. (mika dáre) en Iz UrrAnz s.v. mikatu.
�4. "Míkia arrapau, coger la borrachera" Iz ArOñ. �5. "(V-ger-arr-oroz-m), llorón" A.
- MIKA-ALDI (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. a) "Epoca en que la gallina está de muda y no pone huevos.
Oillo onek ia bigarren mikaaldixa dabe" Elexp Berg. � Ollarrari egingo ziela nobedaderen bat leku aldatzeak,
eta illebetetxo batean etzutela arrautzik egingo, mika aldi izango zutela. Urruz Zer 28. b) "Temporada en que
una persona, una niña casi siempre, está sin apetito, nerviosa o quisquillosa. Gure neskatilliak egundoko
mikaaldixa dauka aspaldi onetan. Ez jan, ez patxaraik..." Elexp Berg.
3 mika. "Pan espeso, sin levadura, con huevos y anís" Premorena ms. (ap. DRA).
mikahazkin, pikahazkin (S; Foix ap. Lh). Ref.: A y Lh (pikahazkin). � "Espigas de maíz que primero maduran,
las comen las picazas; litm., alimento de picazas" A.
mikado. � Micado, emperador de Japón. � Japoniako Mikado, hori da enperadoreak, handizki prezatu du Aita-
Sainduaren ikustatea. Prop 1906, 145. "Darai" edo "Mikado" deitzen zutenak larderia guti zuen. Ardoy SFran
234. Horra zertaratua zen Frantsesek Japoniako Nausi lehen uste zuen "GO NARA" dohakabea: ezen hola zuen
izena orduko "Mikado"-ak. Ib. 235.
mikaera. "Probadura" Lar.
mikakeria. �1. "Melindre. Mikakerixia ugari badarabil beintzat ume orrek" Etxba Eib. �2. pikakeria. Acción
propia de la urraca. � Horrek erran nahi duke pikak ez dezakela pikakeriarik baizik egin. Ardoy SFran 24.
mikalet (S ap. Lh y Lrq). �1. (Sust.). "Garnement. Mikalet hun bat, un bon garnement" Lh. � Beltzeia oro
buhame jaunaren esküpian izana gatik, mikalet arraio hunen edertzeko da. J.B. Mazéris GH 1933, 304. �2.
(Adj.). Pícaro, malicioso. � Erdi dantzaz erdi kheñü mikaletez jeiraikitzen zaitze hiru "mañitxalak". J.B.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
402