Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
horrekin erdi hoztu direnean, ganibet mihi batekin. ECocin 41.
�8. (BN-baig ap. A; Dv, H). "Pêne d'une serrure [...]. Sarraila mihi hautsia, serrure qui a la pêne cassé" H.
"Lengüeta de cerraja" A.
�9. "En botanique, nombre de plantes portent le nom de mihia, langue, joint à un nom d'animal. Bildots-, ardi-,
idi-, orein-, xakur-, gathu-... mihia" H. v. ARDI-, BILDOTS-, IDI-... MIHI.
�10. "Languette, dans divers objets (souliers, soufflets, instruments de musique, etc.)" Lh. "Míiñ, míiña, la
lengua de los zapatos y botas. Zapata-miiña" Iz ArOñ.
- AHO-MIHI. v. aho.
- BI-MIHIKOTASUN. v. bi-mihikotasun.
- GOLDE-MIHI. v. golde.
- MIHIA HARTU. "Trabarse la lengua, miña artu" Añ.
- MIHIA ATERA. a) "Mihia atheratzea, braver quelqu'un, lui faire une grimace. Horren gainean mihia athera
zioen" H. � --Zer merezi dabe onelako gaiski esala eskandalagarriak? --Ondotik mina atera ta belenatza batera
botatia. CrIc 59. Eskuaz burua igurtzi ta mihia athera zion fraileari atzetik. Osk Kurl 76. b) "Se fatiguer. Lana
egin duzu, bainan mihia atheratu duzu" H. � "Miñe kanpora atarata ibilli, laborar en trabajo muy penoso (Vger)"
Ort Voc 140.
- MIHIA IPINI. Hablar (de, sobre). � Dama galantak, ni ez nax digno, / ez dot merezimenturik / zuetan miiau
ifinterako. Lazarraga 1175v. Nigan miirik badafinzu. Ib. 1201v.
- MIHIA LERRATU. "Mihia lerraturik erran dut, je l'ai dit, la langue m'ayant glissé" H (s.v. lerratzea). �
Mihia lerratzen bazaio uste gabetarik, larderia zazu eztakit zer egin balu bezala. HU Aurp 202.
- MIHIAN, MIHI(E)TAN. a) (Con verbos como izan, eduki, erabili...). "Ienden mihitan ibiltzea, (aller dans les
langues des gens), fournir sujet de parler aux méchantes langues" H. � Tr. La forma con art. sing. es claramente
la mejor documentada. � Izanen tugu bethi / zuen izenak mihian. Gç 134. Gogoan bat eta mihian bertze bat. ES
382. Batzuek bethi dute Jainkoa bere mihitan. Ch III 4, 5 (SP ahoan, Mst ahuan). Zenbat baidugu ere othoitz
labur hau maiz mihian, ez ditu gutiago galdetzen gure atentzionea eta gure errespektua. Lg II 100s. Etzuen hura
baizen, ez mihian, ez gogoan. Dh 241. Mintzatzeko badakhar mihitan hautua. Hb Esk 153. Jainkoaren izen
saindua bethi mihian. Laph 95s. Mihian dutzun elhe ederrak bihotzian bazintu menturaz. ChantP 326. Astakeriak
miiñean artuten dabezala esan dautsat arratsaldean. A BeinB 71. [Etsaiek] hartaz mintzo zirelarik mihian
zutena. HU Aurp 115. Zenbaiten mihietan gaizki erabilia. Ib. 112. Bazabilan haurren mihietan berri hau. JE Bur
63. Ori beraxe mitan derabilate [...] erromatarren atzetik etorri zaizkigun denbora guzietako etsaiak. Lh EEs
1915, 243. Erri guztiko miñien dabillen gauzie da ta. Ort Oroig 69. Mihitan zabiltzan erran-merranak. Zub 85.
Jeloskorrek ardura / hau dute mihian: [...]. Etcham 208. Mila mehatxu mihian. Zerb IxtS 48. Ez duk alferretan
eta beharrik gabe mihian erabiliko Jainkoaren izena. Ib. 38. Mihian erabilliz maiz zure izena, / hillen gare
bakean. In SMitx Aranz 226. Guretik deus ez duen hizkuntza mihian. Xa Odol 224. b) "Heien bizitze berria
guzien mihian laudagarria zen (Laph), au dire de chachun, leur nouvelle vie était digne d'éloge" Dv � A. �
Zure burua Jainkoar eta izpiritual errendatuko duzu, ez xoillki izenez eta munduaren mihietan, baiñan oraiño
izanez. He Gudu 89.
- MIHI-ARIN. Murmurador. Cf. Mg PAb 60s.: Baña irritu, aserrakor, sutsu ta miñarinekuak euki lei gerora
damukizuna. � Nor da orrek guzurrok esaten dittuan miñ-ariña? Echta Jos 109. Miñ-ariñak esaebelako Josetxo
txarto egoala ta etzala biziko. Ib. 344. Erri guztietan izaten dira olako miñariñak. Ib. 224.
- MIHIAZ. (Precedido de gen.). Por boca de, por medio de. � Pletiatu ziren luze; / ez abokaten mihiaz, / baiña
bakotxa bereaz. Gy 324.
- MIHI-AZPI. Dorso de la lengua. � Idiak edo behiak mihi azpia hantua duenean zer egin behar den. Mong
589. Mihi azpian gurutze bat ba omen dute [saludadoreek]. Zerb Azk 91.
- MIHI DEUNGA. v. MIHI GAIZTO.
- MIHI-EZPAIN. (Pl.). Lengua y labios. � Neuri beinikpein, berez lez, biotzetik miin-ezpanetara etorten yatan
otoia. ZArg 1958, 110.
- MIHI GAIZTO (Lc, BN-ciz-baig, Sal ap. A; Arch VocGr; m.-gaixto SP), MIIN DEUNGA, MIIN DONGA,
MINDONGA (Lar). Mala lengua; (como comp.) murmurador. "Mondonga de Palacio, mindonga" Lar. � Mi
gestoa da minago mintea bano. RS 169. Asko da mihi gaixtoen kontrako iende onen alderakotzat fama onean
egoitea. Ax 445 (V 291). Mihi gaixtoari alkatea urkari. O Pr 644. Arima zinetan giristino dutenek mesprezatzen
ohi tuzte mihi gaixtoen uholdeak. SP Phil 224 (He 225 mihi gaxtoen). Eztugula izan behar mihi gaixtoen beldur.
Ch III 28, tít. (SP gaizki errailleen, Mst mardalleren mihien, Ol maxiolarien). Menturaz geijago ezin esan eukian
berba gitxiagotan miin deungen kontra. fB Ic II 205. Ze erremedijo, bada, alako miin gaistuaganik norberaren
ondria zaintuteko? Ib. 202. Miin dongiak aserratuten ditu bakian egozanak. Astar II 110. Oxala mihi gaitztorik /
ez balitz gorthetan baizik! Gy 76. Mihi gaixtoek salhatu baitadate. JE Bur 145. Kattalin mutxurdina, mihi gaxtoa
eta bekaitzkorra. Zub 107. Berak salatzen baitzion semeari neskameen mihi gaiztoa. Or Aitork 229. Mii
gaiztoak, olerkari daitekenari, kalterik ekar ez dezaion. Ibiñ Virgil 52. Parisetik Nafarraraino heldua zitaken
mihi gaixtoek hedatu fama txar bat. Ardoy SFran 119. Bainan zoazi zu gezurtien eta mihi gaixtoen ixilarazterat!
Ib. 138. v. tbn. Hm 125. ES 197. Etch 378. Larz Senper 52.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
396