Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
erreginak. Barb Leg 68. Zoinek igortzen daut mezua? Lf Murtuts 29.
- MEZU LASTER. Telegrama. � Morde Delpech-ek... izan du Hong-Kongo hiritik mezulaster bat, jakinaratzen
diotena... Prop 1898, 145 (ap. DRA).
- MEZUZ (SP, H). (Precedido de gen.). Por mandato de, por orden de. "Zure mezuz, par votre ordre" SP. �
Ikhusi dugu eta irakurri, Iaun Bikario Jeneralen mezuz [...] liburutxo hau. In EZ Noel 20. Ene jaun
iphizpikuaren mezuz arthoski irakurri dut liburu hau. ES 146. Aingeru bat hedatu zait Jainkoaren mezuz eta
erran darot [...]. Lg I 344. Haren mezuz han sar arazi behar zituen. Lg (ap. H). Juntaturik ténpluan
Jangoikoaren mezus. LE Matr6 273.
� Etim. En último término de lat. missum, con evolución románica representada en el vocalismo en -e-.
mezudun (AN, L, BN, S, R ap. A; Dv), mezadun (Ht VocGr). � "Commissaire" Ht VocGr. "Celui qui est
chargé d'un message" Dv. "Mensajero, comisionado" A.
mezugile (L ap. Lh; H), mezu-egile (L ap. Lh). � Mensajero. "Egor diezadazu mezugile bat, envoyez-moi un
messager, un commissionnaire" H. v. mezulari. � Huna non dathorren mezugile berariazko bat Birjiniaren
aitaren arreba baten ganik. "Un exprès". Birjin 131. Izitzen da, zeruko mezugilea bere aitzinean gizonaren
iduriarekin agertzen ikhusteaz. Dh 477. Egun batez Jeinkotiararen etxera / arrathoin-populu mezu egiliak /
amoinatto baten galthatzera / jin ziren. "Des députés du peuple rat". Arch Fab 211. Berri horiek gobernadoreari
eman behar ziozkan mezu-egileak [...]. Prop 1904, 277.
mezuka (L-ain, BNc, Sc, R ap. A; VocBN, Dv, H). � "Parlant en secret à l'oreille" VocBN. "Mezuka mintzatzea,
parler secrètement, à voix basse" Dv. "Mezuka hari dira beharrira, ils sont à se dire des secrets à l'oreille" H.
"1.º hablando en secreto o al oído; 2.º enviando recados" A. � Ikhusi zituzten elgarri beharrirat mintzatzen.
Nausiak berak mezuka baizik ez ziren elgarrekin mintzo. Laph 112. Aingeruak brrandan xahar maiteari! / Bertze
guziak kantuz errepikan ari... / Atxo ona mezuka Ama Birjinari. Barb RIEV 1908, 126. [Biritxiak] mezuka
elgarri, zimikoka, irriz, erasian. JE Bur 79. Jaun erretora begira zer gizon zitzakoten mezuka elgarri. Ib. 183.
Orroitzapen horiek / mezuka ni baitan, / nola neure burua, / zaindu behar dutan. Etcham 72.
mezukari. v. mezulari.
mezukida. "Commonitorio, abisukida, mezukida" Lar.
mezulari (L, B; Lar, Dv, H), mezukari. Ref.: A; Izeta BHizt. � Mensajero. "Monitor" Lar. v. mandatari, mezu
(2), mezugile, mezuler, mezutzaile. � Gobernamenduaren mezukariak, Chinaren eta Corearen artean berrika
dabiltzanak. Prop 1880b, 20 (28 mezukari). Han ziren berehala bi mezulari. Prop 1897, 15. Henry irugarrenaren
mezularia (mensajero). A Ardi 56. Ondotik igorri ziozkaten mezulariak, erraiterat: [...]. Leon Lc 19, 14 (He
deputatuak, DvHtoy mezutzaleak, Oteiza enbajada bat, Brunet bialkiñ bat, Ol geznariak, Or, Ker, IBk, IBe
mandatariak). Mezulari heldu niz... Hots, norbaitek aiphatu zauzkit niri, baizik-eta zure ezagutzak egin nahi
lituzkeela! Lf Murtuts 29. Profetak [...] ez dire mandatari edo mezulariak baizik. Zerb IxtS 64. Gaizki izango
ziren aiek nere biotzaren mezulari zintzo. Txill Let 58. Jainkoaren aingeru edo mezulari gisa. Ardoy SFran 110.
En DFrec hay 6 ejs. de mezulari. v. tbn. Atheka 83.
mezuler (S ap. Lh; Gèze, Foix ap. Lh). � Mensajero. "Mezüler et mezütü son inusités. [...] au lieu de mezüler,
messager, se dit mezüzale" Lrq. v. mezulari. � Goraintzi erraile Angleser / ni naika ezarten mezüler? ChantP
206 (en versión bajo-navarra de Michel LBP 295 tbn. mezuler). Jaisten zaie zelütik Jinkoaren mezülera. Ip Hil
96 (v. tbn. 97).
mezutu (L, B, BN, S ap. A; Ht VocGr 330, Lar, VocS37, VocBN, Dv (BN), H), mezitu, mezatu (H), mesatu
(Lar). �1. Avisar, anunciar, comunicar; ordenar. "Advertir a otro, avisar", "amonestar", "denunciar, avisar" Lar.
"Mandar, agindu, mesatu" Ib. "Mezu ou mieux meza diezaguzun bezain laster ethorriko gauzkitzu, sitôt que vous
nous passerez avis" H. Cf. Lrq: "Mezüler et mezütü son inusités. [...] au lieu de mezütü on dit igorri mezia,
envoyer le message". � Tr. Documentado en Dechepare y algunos autores septentrionales desde la segunda
mitad del s. XVIII. Al Sur se encuentra en una traducción alto-navarra del Evangelio de Mateo, en Samper y en
Iza. Mezutu es la forma gral.; hay mezitü en varios ejs. suletinos de Herria. En DFrec hay 3 ejs. de mezutu. �
Iaun erregek mezu nenzan ioan nengion bertarik. E 231. [Jainkoak lehen egunean] zerua eta lurra kreatu eta
mezutu izan zuen egin zadin argia. Lg I 13 (v. tbn. en contexto similar 14). Erran zioten Jesus biztu zela, ikhusi
zuela berak eta hartaz mezutua zela berri handi haren dizipuluei eramaterat. Lg II 287. Eta zegolaik úra jarririk
bere tribunalean, mezutuzió bere emazteak: [...] (Mt 27, 19). BOEanm 1337 (Samper mezutu; Echn gaztigatu).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
386