Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
onentzat zeukalako, Pradorena. A Ardi 127.
- MEZA-MUTIL (V, L-côte; Zam Voc). Ref.: A; Lh. Monaguillo. v. MEZA-LAGUNTZAILE. �
[Bereterburuak] berarengana eraman zuen, berarekin bizi izatera, bere mezamutil ta lankidetxo izatera. A Itzald
II 70. Belar-giro baita, mezamutillak uts. "Faltan los monaguillos". Or Poem 529.
- MEZAN (AN-ulz), MEZARA (V [no oroz-och], G-goi-azp, AN-sept-arce-erro-gulina, L, B, BN [no mix-baig],
Ae, Sal, S, R), MEZATIK. Ref.: EI 60; Iz Ulz (meza), R 292 y 310; Gte Erd 221. (Estar, ir, venir...) en, de, a...
misa. "Entre vascos orientales y altonavarros dicen [...] mezatik y mezara por mezatatik (venir) de Misa y
Mezatara (ir) a Misa" A Morf 486. "Xuaitan nun mezára, voy a la misa (R-uzt)" Iz R 292. v. MEZATAN,
MEZETAN. � Tr. Documentado desde la primera mitad del s. XVII, tanto al Norte como al Sur. � Eztela joan
bear Mezara gogo gaitzes. Ber Trat 19r (125v mezatik, 8r mezan). Mezan gerthatzen diren gauza batzuetako
othoitzak. EZ Man II 209 (50 mezatik). Mezara faltatzea. Harb 174 (tbn. 174 mezatik). Mezan algarreki
elhestariek bekhatü egiten dieia? Bp I 107. Mezan arretarik gabe [egon]. Legaz 32. Erdu mezara. Astar II 215
(200 mezatik). Eta gero, mezan, ah! han bertze gizon bat naiz. Arb Igand 118 (90 mezatik). Toki askotako ientea
etorten da mezara. Ag AL 81. Mezarako biar izaten diran gauzak. Kk Ab II 70. Jainkoak egun on dizula;
mezara? FIr 156. [Higenauten] haurrak tortxoak eskuan mezalat hertsatuz. Lf Murtuts 49. Mezatik atheratzean.
Ib. 25. Zortziretako mezara joaten zan. Alzola Atalak 66 (57 mezatik). Behin Ameriketan mezan izan nintzan. Xa
Odol 242.
v. tbn. Mezan: Mat 132. Gç 39. VJ 11 (mesaan). SermAN 4r. Mb IArg I 79. Cb Just 32. CatLan 140. Brtc 14. Ub
200 (217 mezara). Añ EL 1 49 (87 mezara y mezatik). AA I 495. Dh 224. JesBih 470. UskLiB 34. Jaur 358. CatS
74. Arr May 11. AB AmaE 218 (tbn. 218 mezatik). Zby RIEV 1908, 210. Itz Azald 144. Barb Sup 6. CatJauf 113.
Inza Azalp 152. Or Eus 15 (tbn. 15 mezara). SMitx Aranz 141. Ugalde Iltz 27. Mattin 47. Casve SGrazi 120.
Mezara: Dv LEd 210. Hb Egia 128. Elzb PAd 19. FLV 1988, 283 (Larrainzar, 1906). EusJok II 123. Jaukol
Biozk 49. Akes Ipiñ 29. JEtchep 108. Xa EzinB 90. Mezatik: Zub 78. Ardoy SFran 115.
� Lehen mezan komuniatzen du. Laph 34. Lehen mezara zabilan. Zby RIEV 1909, 231. Lehenbizko mezara
zihoazin. Arb Igand 53. Gau-erdiko mezarat joan nintzen. Barb Sup 16.
- MEZA NAGUSI (G; Lar, Añ, H; nagosi V; nausi V-gip, L, BN; SP, Lecl, Arch VocGr, VocB). Ref.: A (meza);
Gketx Loiola (jaikia); Etxba Eib y Elexp Berg (meza nausi). Misa mayor. "Meza-nausittan irakorten dira ezkondeixak"
Etxba Eib. v. MEZA HANDI. � Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos, salvo en
textos suletinos. � Meza nausirik eztut entzun. EZ Eliç 146. --Zein Meza behar da bereziki entzun? --Herriko
Meza Nausia egin ahal bezanbatean. CatLav 147 (V 76). Herriko Meza Nausia enzüten eztütenak [...]. CatLan
103. Meza nagusietara etortzea guziok egin dezakegun gauza da. AA III 411. Bere denboran asi zen meza
nagusia, pontifikala deritzaiona. Goñi 113. Igande goiz baten meza nagusi ostian. Kk Ab I 34. Meza nagusi eder
bat abestutzekoak dirala badakit. Lab EEguna 77. Amar t'erdietan / dago meza nagusia. Uzt Noiz 18.
Ingurutxoko dantzariek prozesio batean dabiltzala dirudite edo meza nagusia ematen. Zurrun, buru-iritzi. MEIG
I 165. v. tbn. Cb Eg III 353. Mg PAb 94. JJMg BasEsc 96. Astar II 78. Izt C 211. Elzb PAd 21. Zab Gabon 97.
Bv AsL 191. Arb Igand 137. Prop 1902, 199. Moc Damu 24. Ag G 19. Urruz Zer 96. A Ardi 139. PE 112.
ArgiDL 10. Muj PAm 8. Tx B II 149 (B 122 m. nausi). Alz Ram 39. Or Eus 424 (144 m. nausi). TAg Uzt 24.
Bilbao IpuiB 236. Etxde JJ 103. Anab Aprika 80. Izeta DirG 65. Basarri 353. NEtx LBB 58. Alzola Atalak 57.
Meza nausi: Ub 183. Brtc 15. fB Olg 40. JesBih 416. AB AmaE 234. HU Zez 184. Barb Sup 5. Iraola 56. Zub 78.
Lf Murtuts 25. Akes Ipiñ 20. ZMoso 45. Meza nagosi: Erkiag Arran 189.
- MEZA OIHUKATU. Cantar misa. v. MEZA KANTATU. � Gaur bereter egin bear balute, eluke mezarik
oiukatu (cantar) al izango. A Ardi 25.
- MEZA-ONDO (VocBN s.v. ondo), MEZONDO. (En casos locales de decl. sing.). Tiempo de después de misa.
� Mezondoko othoitza. Harb 317. Meza aitziñeko eta ondoko othoitzak. EZ Eliç 33. Ala mezan ala meza
onduan. CatLan 140. Mezatan edo meza ondoan erausian. AA III 339 (I 498 mezondoan). Mez-ondoko othoitza.
Dv LEd 20. Meza ondoan, elkharrekin elizatik atheratu eta [...]. Elzb PAd 20. Ziñ ori egiten baitute Irakasleak
eskola idekitze egunean, Mezondoan. Or QA 108. Ta Meza Ondoko otoitzean Leo XIIIgarrenak [esan yun]: [...].
Ib. 56. Meza ondoan jokatu bear zuten pillota-partidaz mintzatzen. Etxde JJ 33. v. tbn. Apaol 42. Mg CC 128.
Barb Sup 6. A Ardi 78. Lf Murtuts 9. NEtx Antz 155.
- MEZA-ONDOREN, M. ONDORE(NE)AN. Después de misa. Cf. MEZA-ONDO. � Mez-ondoren iru aldiz
esanda. ArgiDL 76. Meza ondoren itxarongo dizut. Etxde JJ 34. v. tbn. Meza ondorean: Or Eus 223. Meza
ondorenean: TAg Uzt 110.
- MEZA-ONTZI. (Pl.). Recipientes (vinajera, cáliz, patena, etc.) empleados para la celebración de la misa. �
Gau ta egun biraoka [...]: Yesukristo, aldareko Meza-ontzi guziak banaka, Ama Birjiña [...]. Or QA 87.
- MEZA-ORDU. Tiempo de misa. � Meza-orduan [...] [neskameari] bere nobioa joan zitzaion. And AUzta 42.
- MEZA-OSTE, MEZ-OSTE. (En casos locales de decl. sing.). Tiempo de después de misa. "Meza ostian da
bazkaixa" Elexp Berg s.v. oste. v. MEZA-ONDO. � Meza ostian esan eutseen alkarri [...]. Mg CO 186.
Mezosteko aurreskuba. Euzk 1930, 460. Meza osteko txistu ta danboliñaren akordurik be barik. Bilbao IpuiB
238. Mez-ostean, San Pedron irudie andetan artu ta [...]. Akes Ipiñ 21. Meza ostian erriko tabernara [joaten
zan]. Alzola Atalak 57. v. tbn. Echta Jos 278.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
381