Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mou, tendre; émouvoir ou s'émouvoir" H.
malataldi. v. maletaldi.
malatari. � (Como eco de salatari 'acusador' con alteración de la primera consonante). v. salatari. � Salatari,
malatari, guarda... bizkar milikari; ofizio hitsa eskualdun gazte batentzat. Ox 191.
� malato (Aq 129 � A). � Azkue trae en su dicc.: "Malato: 1.º (V-al, Aq), achacoso. 2.º roble histórico en las
Encartaciones (Bizkaya)". Lo que en realidad aparece en el ms. de Araquistain es "Achacoso, malato, doaquea.
Foronda", que Fita transcribe por: "Achacoso, malato, doaquea, foronda, en Alava" (Foronda va con mayúscula
en el original y Fita, pensando en la localidad alavesa del mismo nombre, añadió "en Alava"). Da pues
erróneamente como término vasco malato, en realidad sinónimo castellano de achacoso. Respecto a la segunda
acepción de Azkue, el roble histórico de las Encartaciones es el famoso Árbol Malato, denominación tbn.
castellana. v. FDA 63 y FEW 6, 93a.
1 malats (-lh- H (L)), malatz. � Tr. Documentado en Etcheberri de Ziburu y en textos meridionales de los ss.
XIX y XX. �1. Dulce, blando, tierno. � Zure justizia, Iainko puxanta, da garratza, / nola miserikodia eme eta
malhatsa. EZ Man II 102. Etxatzu aren arpegia / sekula zuri illuna, / ez otza, ez motza, biotza / apatza, malatsa
ta bai biguna. AB AmaE 165. �2. (V-m ap. A; Lar, H). Lozano, robusto. � Zelango kolatsa okotzpian! Zein
guri, gori ta malatsa guztija! Mg PAb 193. Beko zelaian zuri-gorrika sagar malatsak. TAg in Onaind MEOE
1024. Malats goizean zegon lorea tximel, malkarra / Ikusi diat eldu baño len illunabarra. Arruti in Onaind
MEOE 818. Biotz gazteak dar-dar egin dute, landare berri bat bere barnetan ernetu da eta lore eder malatsak
lertu nai dute. Eizg 86. � "¡(Qué) blancura de mujer!, ¡qué mujer tan blanca!, au emakume maloa, malota,
malatsa!" Lar. �3. (V-och ap. A; A Apend). Fértil. "Malats, baserri malats bat, caserío abundante" A Apend. �
Ibar malats bat zu Aramaio, / etxalde ederrez josita. AB AmaE 424. Jaungoikoak eginik oso da malatsa, / iturriz
zugatzez da mendiz aberatsa. Ib. 414. Lur yori malatzez inguraturiko / basetxe txuria. Zait Gold 115. �4. "(Voch),
persona agradable, afable" A.
2 malats (V-gip, G-goi-to, B), malatx (V-gip; -ax V-gip), malatza (B), malatsa (B), malatxa (G-goi-to), maletx
(V-arr-gip). Ref.: A (malats, malatxa); Urkia EEs 1930, 10; AEF 1955, 143, 165 y 189; Iz ArOñ (malatx, malax);
Elexp Berg (malatx); Izeta BHizt2 (malatsa). � "Batidor, molinillo que se usa para remover la leche al hacer
queso, la cal, el yeso, etc." A. "Maletx, gatzatua nastutzeko belarridun makiltxoa" Urkia EEs 1930, 10. "Se
revuelve la masa con un malats (batidor) de korosti (acebo)" AEF 1955, 143. "Malatza ardi bordan utzieut" Izeta
BHizt2. Cf. VocNav s.v. malatza (Errazu, Valle de Baztán). � Artzainak beren langintzarako dituzten
erremienta eta beste zenbait gauzen izenak: estugarria, malatxa, zalia [...]. Izt C 224.
1 malatu (V-gip ap. A e Iz ArOñ), melatu (V ap. A Apend). � "Saetín, cauce de molino o ferrería" A. "Canal
depósito de molino" Iz ArOñ. � Garai onean otuten jakozan olango gogamenak, garai onean! Ura joan da gero
malatua. Ag Kr 152. --Bibotea? Kendu itzak bizar oiek [...]. --Ondo egoki dauzkat. --Egoki? Zertarako egoki?
Sudurreko urentzat malatua egiteko? Ag G 117s. Ibaian ur malatuak egiteko ta, [...] arri asko bear degu. Ib.
321.
2 malatu. v. 2 melatu.
malatx. v. 2 malats.
malatz. "Malhatza (le piétin). Gaitz hori lotzen da, lurraren arrasetik, zangoari, erdi eiharturik uzten duela
zangoa" Gatxitegi Laborantza 71.
malatza. v. 2 malats.
malba (gral.; Lcc, SP, Urt I 478, Lar, Añ, VocBN, Dv, Gèze 339, Lcq 59 (L), H), malma (V-gip-m-al, G-goi, R;
H (G)). Ref.: Alth Bot 13; A; Arzdi Plant1 278; Lrq; Iz ArOñ 39 y 171; Elexp Berg. �1. Malva. "Mauve, herbe.
Malba eta lolo izaitea [cf. infra (2)]" SP. "Malvabisco salvaje, malba" Lcq 59. "(Malva silvestris), malba" Zerb
GH 1931, 323. Cf Echaide Orio 123: "Malma, malva". Cf. FEW 129. v. balma, mamukio. � Malba osto puska
bat. Mong 593. Malma ur egosien labatibakiñ. Aran-Bago ManMed 281. Tillula eta malba edan eta edan, harat
hunat bazabilan ganbaran. Barb Sup 102 (v. tbn. 65). Malbaren dohain berak ditu malbabizkuak. Zerb GH
1931, 324. Agiñeko miñe kentzeko malmak egosi eta ur ue aldan berona auan eballi (G-goi). Arin AEF 1980, 64.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
38