Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mexikano, metsikano (T-L), metzikano. � Mejicano. � Emen mexicano ta chileno arlote batzuez landan [...].
A Ardi 18. Horrengatik Metsikanoek erranen dautzute [...]. Zerb GH 1925, 348. Adrien, pipa-xango, lehertzeko
karkarietan ari da, [...] bere metzikano galtza luze ertsiak tarratatzeko irriskuan. Larz GH 1964, 91.
mexikotar. � Mejicano. � España ta mexikotarrak euken gudu gogorra alkarregaz. Echta Jos 187. Reyes de Z.,
mexikotar medium haundiaren bidez. Mde Pr 325.
mexkabu. v. meskabatu, meskabu.
mexki. "(Sc), goloso" A. v. mizkin.
mexu. v. maisu.
meza (gral.; Lcc, Mic 8r , SP, Urt II 227, Ht VocGr, Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN, Gèze, Dv, H, VocB,
Zam Voc), misa. Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ (mesa), R 310; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg. �1. Misa.
"Celebrar misa, mezea zelebradu" Lcc. "San Lorenzo egunian mezia izaten zan Urkiko ermittan" Etxba Eib. Cf.
BAP 1959, 27: "Por tierra de Alsasua y las Amescuas, la oyó como término corriente: "Vamos a mezetas" era ir a
las fiestas del pueblo", y VocNav: "Mezetas o mecetas: fiestas patronales de los pueblos de la Montaña" (v. tbn.
Garate 6.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 376
mende.
a Cont BAP 1949, 361). � Tr. De uso gral. en todas las épocas y dialectos. Además de en Mendiburu
(cf. por ej. IArg I 314 mez batean), hay mez en varias expresiones verbales, ante posposición, o en compuestos:
mez aitzin, mez aurre, mez emaile, mez eman, mez entzun, mez esan, mez ondo, mez oste (v. ejs. infra). Seguido
de adj., hay mez osoa en Añibarro (EL 1 130) y Aguirre de Asteasu (II 49). El único ej. de misa corresponde a
Micoleta (14r; cf. mesa en su vocabulario). En DFrec hay 244 ejs. de meza. � Zeren Mezá haraitzinadanik
halako estimatan izan baita non [...]. Lç Ins B 5r. Nori aprobetxatzen diote mezek? El 62. Kulpaz meza bat
galduagatik. Cb Eg II 148. Olan egoteko obe ez genduke etsean meza bagarik gelditutea? Añ EL 2 96. Zoazte,
meza akabi da. UskLiB 31. Etxerat goizik heltzeko estakuruan, mezarik gabe lotzen dire bideari. Arb Igand 101.
Beti dago norbait Urkiolan meza bat eskeintzen. Ag G 178. Mezea egin baño len adierazo, / [Sakristauak] jarten
dabe ontzia beterikan oso. Enb 162. Meza-barruko jaunartze artan lortzen degu [...]. SMitx Aranz 171.
Egunoroko meza etzun utsegiten. Or Aitork 116. Goizeko bederatzietan eliza nagusian meza bat izaten da.
Erkiag Arran 35. Emaztekiak apezari meza bat galdatu zuen gatu gaixo heientzat! JEtchep 35. Meza luze ta
aspergarri zaie. MAtx Gazt 96. Meza-otordua. Ib. 95 (tít). Ok dira esamesak ez pagatzeko mezak. Arti OC I 583
(ap. ELok 343). v. tbn. EZ Man I 67. Kk Ab II 68. Ill Testim 5. Etcham 194. Tx B I 42. Uzt Sas 110.
�2. Misa (composición musical). � Ia illabetean ibilten dira meza barriren bat ikasten Arranondoko erezlari
guztiak. Ag Kr 47. Ezagutzen al dezu Medel, Hermannen meza? Bakonde (solo) ederrak ditu. A Ardi 134. Ederki
abestu zuten Goikoetxearen meza. Muj PAm 8. Zubiaurrek egiñiko meza bat kantetan eben. Alzola Atalak 77.
[Perossik] horretarako egin zituen bere mezak: errazak. MIH 155.
- ALBAKO MEZA. Misa de alba. v. GOIZ-MEZA. � Zer da bat egotea / albako Mezatan / ikusten gizon ta
andra / arrausika eleizan! Azc PB 326. Apaizak urten eban gelatik altararantz, albako mezea
esateko. Erkiag Arran 157. v. tbn. GAlm 1931, 44.
- ARGIKO MEZA. "La messe du point du jour" SP. v. ALBAKO MEZA.
- ARTEKO MEZA. "Messe d'entre la première et la grande" SP. � Goiz-mezatik lekhora, meza-nagusia baino
lehen, bazuan, denbora hartan, meza bat, artekomeza deitzen zena. Elzb PAd 21.
- EGUERDIKO MEZA. "Messe de midi" SP.
- ESKER-MEZA, ESPOS-MEZA, FRAIDE MEZAKO, GOIZ-MEZA, GOTZAIN-MEZA, IHAR-MEZA, HIL-
MEZA, HILEN MEZA, LAPUR-MEZA, LEHEN MEZA, LEHENENGO MEZA. v. esker, espos, fraide, goiz,
gotzain, ihartu, 1 hil, lapur, lehen, lehenengo.
- GOIZEKO MEZA. "La messe du matin" SP. v. GOIZ-MEZA (s.v. goiz).
- MEZA ADITU (H). Oir misa. "Meza entzutea, aditzea, entendre la messe" H. v. MEZA ENTZUN. � Meza
beraz adizakek egun hekin goizean / eta gañerako eguna enplega obra onean. EZ Man II 202 (v. tbn. I 31 meza
aditu).
- MEZA-AITZIN, MEZ(A)-AINTZIN. (En casos locales de decl. sing.). Tiempo de antes de misa. v. MEZA-
AURRE. � Meza aitziñeko eta ondoko othoitzak. EZ Eliç 33. Mez-aintzineko othoitza. Dv LEd 1. Gau-erdiko
meza aintzinean. Barb Sup 13. Meza aintzineko ezkila. Lf Murtuts 35. v. tbn. Meza aitzin: Brtc 9. Elzb PAd 20.
- MEZA HANDI. Misa mayor. v. MEZA NAGUSI. � Meza handia entzüten dian egün batez [...]. Ip Hil 50.
Igánte góiz batez [...] méza handíti elkhitzín. Lrq Larraja RIEV 1935, 143. Meza aundia bukatu eta / txistulariak
plazara. Uzt Sas 45.
- MEZA APAL (H). Misa breve, misa que se celebra sin canto. "Meza aphala, messe basse" H. v. MEZA IXIL.
� --Aski deia bethi igantez edo aldizko meza apal baten enzütia? --Ez; [...] Parropia Meza enzün behar dü hirur