Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
metrifikatu. � Metrificar, versificar. � Koplarik ondo ordenaetan / abilidade badozu, / orain egin dan ortots
andiau / metrifikadu egizu. Lazarraga (B) 1180rb.
metrika. � Métrica. � Aipa dezagun, lenengo, kantaren metrika, kantaren neurria. Lek SClar 123 (v. tbn. otro
ej. en la misma pág.). Artikulu horretan Arestiren metrikaz mintzatzen naiz. MEIG IV 89 (v. tbn. MEIG VIII
102).
metriko. � Métrico. � Azaleko partiketa hauek, dela gramatikoa edo dela metrikoa. MEIG VI 143.
1 metro (V-arr-gip, G-azp-gip, AN-5vill, B), metra (L, BN, S), metre (BN-arb; H), metru. Ref.: Urkia EEs
1930, 29; Lh y Lrq (metra); Elexp Berg; Gte Erd 215. �1. Metro (medida de longitud). � Tr. Documentado
desde mediados del s. XIX. Metro es la forma propia de la tradición meridional y metra de la septentrional
(metre en Arbelbide (Igand 129) y Oxobi (192)). Hay además metru en un ej. de Mirande (junto a metro). En
DFrec hay 143 ejs., meridionales, de metro y 7, septentrionales, de metra. � Metra bat naski eskas diteken
makhila. Hb Esk 224. Hameka metra lüze eta laur metra eta erdi largo. Ip Hil 137s. Bortz metra gorako pareta.
Zby RIEV 1908, 86. Luzeerea 29 neurkin edo metrokoa da. A Ezale 1898, 10. Ehun metraren luzetasunean. JE
Ber 36. Berreun bat metro andik / elizarakoa. SMitx Aranz 121. Zortzireun bat metro kubiko. Munita 65. Gizon
oiek ez dira / biak metro bana. Uzt LEG II 127. Metro ta erdi luzeko kuadroa. MIH 130. Ahotan hartzen dituzun
gaiak, berriz, ez dira ez metroz ez kanaz neurtzen. Ib. 215. v. tbn. Goñi 46. Arrantz 108. Noe 74. Tx B 194. FIr
145. Ir YKBiz 213. Kk Ab II 155. Or Eus 356. Mde Pr 113 (292 metru). NEtx Antz 30. Akes Ipiñ 23. JAIraz Bizia
82. Bilbao IpuiB 233. Etxde JJ 154. Erkiag Arran 195. Ugalde Iltz 66. Arti Tobera 276. Anab Aprika 101. Osk
Kurl 148. Vill Jaink 117. Basarri 92. And AUzta 97. Salav 26. Alzola Atalak 39. Metra: Barb Sup 41. Lf Murtuts
20. Zerb Azk 17. JEtchep 83. Ardoy SFran 152.
�2. Metro, medida de los versos. � [Bertsolariak] neurkin edo metro biguna darabil: noiz-nai luzatzen zaio bost
zentimetroz, noiz-nai beste ainbestez moztu. Ldi IL 46.
�3. Cinta métrica. � Metro bat eskuan, deneer izari hartzen. Zub 116. Sakelik ere ez du, arotz-arkeologoek
daramaten metroa gordetzeko, dena neurtu behar baitute hoek. MEIG I 109. � Bizitza gauza gaiztotzat jotzeko,
bera baiño ezereza dela obe jakiteko, neurri edo metro bat bear da euki nai ta naiez. Bi-biak bear dira neurtu
metro orrekin. Vill Jaink 137.
- METRO-KUADRATU, M.-KUADRO. "Metro-kuadrau, metro cuadrado" Elexp Berg. � Sei metro kuadro.
SM Zirik 106. Gain-gañean belarra zanpatuta edukitzeko, metro-kuadro bakoitzeko 200 kilo arri edo zerbait
jartzea ona da. Oñatibia Baserria 36.
- METRO-KUBIKO. "Metro cúbico. Zenbat metrokubiko ete dago baso onetan?" Elexp Berg.
2 metro. � Metro (medio de transporte). � Mayi atera zen eta etorri bezala "Metroa" artu ta goan zen bere
etxera. Izeta DirG 116. --Etxe alde abiatu bearko diat. --Ba, exti-extia ganen gaitun metrorat, nai badun. Herr 8-
3-1962, 4. Metro geldi-tokian baitziren telefonako liburu alimala batzu jendearen zerbitzuko. Herr 22-3-1962, 4.
metroka. � Por metros. � Liburuak metroka erosten dituzten [aberastu berriak]. MIH 209.
metsikano. v. mexikano.
metu. v. 1 mentu.
metulaza (det.; G-goi). � "Del grupo que llaman [castaña] berde o beregaztiña [...] tenemos ataloa (grano
crecido y bueno) [...] metulaza (grano muy sabroso)" Arin AEF 1960, 73.
1 metxa (V, G, AN, R-uzt; SP, Lar, Añ, H), mitxa (AN, L, BN, S, R; SP, Deen I 136 , Gèze, Dv, H).
Ref.: A (metxa, mitxa); Urkia EEs 1930, 49; Elexp Berg. �1. "Mèche de lampe" SP. "Mecha de candil,
lámpara", "torcida" Lar y Añ. v. 1 dunda. � Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII. Metxa es la forma
propia de la tradición meridional y mitxa de la septentrional (tbn. en Echenique y Oskillaso). � Metxaren suak
barreneko polbora ukitu horduko [...]. Mb IArg I 255. Ungi hilla ez den mitxa baten pare gure pasioneak bethi
erna daitezke. Mih 8. Kandela baten metxa o pabiloari (B, s. XVIII). BOEans 852. Metxan igotzen dan [olioa].
It Dial 45 (Ur metxa, Dv, Ip mitxa). Metxa irazekiak, polbora. Izt C 352. Kea darian metxa. Ur Mt 12, 20 (He,
TB, Dv, Echn, SalabBN mitxa, Ur (V), Samper, Or, IBk, IBe metxa; Lç lihoa, Ip mükia, Leon drunda, Ol zunda,
Ker argi-aria). Ez othe den hor piztua gerla jauz-araziko duen mitxa. Herr 11-6-1959, 1. Hodia petardo bat zan,
eta lokarri zathia, mitxea edo bihurria. Osk Kurl 49. Metxa neurtzen. [...] Tiro egiteko erakoa! Zart! Lertuko
duana. Lab SuEm 203. Metxa-soka eskuan arturik. Ib. 196. Metxa-pizkarria. Ib. 196. v. tbn. AB AmaE 390.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
374