Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
metape (Lar, H). � "Pilastra" Lar.
metapsikologia. � Metapsicología. � Gaur nahiago dute meta edo parapsikologi esan, hots, psikologi
gaindikoa. Mde Pr 317.
metaratu. � Recoger en montones, amontonar. � Berriz belarra metara bear / nai ainbat igartu gabe. "Hay
que recogerla en montones". Or Eus 296.
metarazi. � Hacer reunir, hacer acumular. � Bizkitartean hoinbertze zaku ogi eta arthok, usaiako idi eta behi
saltzek, [...] diru-alde pollita metarazirik diozkate. Herr 7-7-1966, 1.
metarri (V-ger? ap. A; Lar, Añ, Izt, H). � "Pilar", "poste", "obelisco" Lar. "Columna de piedra" Añ e Izt. Cf.
betarri. v. harroin, HARRI-META (b). � Estu eben ain irme metarrira, ze [...]. Añ EL 1 212. Metarri edo
koluna eder bat. Añ MisE 98. Piramide galantak / edo metarriyak / plazaren bi aldetan / berdin ipiniyak. Echag
87. Erkulesen metarri ospatsuetatik. Otag EE 1882c, 414. Pillara edo metarri-atzetik. A BeinB 90. Toki artan
bertan nun aingeruak sartu zuten lurrian metarri edo pillarra. Kortazar Serm 420 (v. tbn. 411). Metarri-gaiñeko
Ama. "Madre del Pilar". A RIEV 1909, 159.
metarte. "Túnica, la telilla o película, menbrana, faintza, metartea" Lar.
metateorema. � Metateorema. � Teoria bateko teoremen egituraz ari den esaldi bat, adibidez, ez da teorema,
metateorema baizik. MEIG VIII 30.
1 metatu (gral.; SP, Lar, VocS, VocBN, Dv, H, Foix ap. Lh, Zam Voc). Ref.: A; Lh; Iz ArOñ (metáatu); Etxba
Eib; Elexp Berg. � Amontonar(se), apilar(se), acumular(se), reunir(se). "Metatzea, metak egitea, mettre en
mulons" SP. "Ramasser, methatü" VocS. "Belharrak metatzekoak dire, les foins sont à mettre en piles. Biziarekin
galdu du onthasun metatzeko lehia, il a perdu avec la vie l'ambition d'amasser des biens" Dv. "Lastoa metatzea,
mettre la paille en meule. [...] Ongarria metatzea, mettre le fumier en un tas" H. "Reunir, amontonar la cosecha.
Gari-azauak, bedar sikua eta basuetako iria, etxe inguruan metatzen dittue" Etxba Eib. � Tr. Documentado
desde principios del s. XIX, principalmente en autores septentrionales. El primer testimonio meridional es de
finales del s. XIX. � En Metatuaga (1290). Arzam 342. � Ez metatu ohorek / ez zuen titulu gorek / ez dute
hiltzetik / begiratzen. Monho 140. Dirua ezta behar metatua iduki; / haiñ guti leihotik kanporat aurtiki. Gy 218.
Gaizkia gaizkiaren gainera metatu. Dv LEd 6. Lur ustela samatsa bezala metatzen dute. Dv Lab 184. Lau
hilabethez mendietan ez da elhurra hurtzen: han dago metatua eta hormatua. Prop 1884, 202. Ze bizkor [...]
direan [odeiak] metatuten! AB AmaE 431. Goiz guziez [...] letra multzo bat, hamar hamabortzetaraino eginik
lerroan, metatuak, askaldu gabe. HU Aurp 123. Untzi erabiliak besoen artean metaturik zeramatzatela aldi
bakotx, garbiez ordainkatzeko. JE Bur 131. Palaz urratzen zuten, zohikatuz, zohiak gero metatzeko. Ib. 9.
Haurrez eta jende larriz berehala zernahi metatu zen. StPierre 21s. Piarres iratze metatzen ari zela. Zub 63.
Garoak bil zituten, egurrak metatu. Or Eus 99. Gorrotoa metatzen ari baita biotzetan. Or QA 85. [Peronek]
legeak metatu ditu erlisioneari kalte egiteko. Herr 25-5-1955, 1. Lurgañean odeiak Nik metatzean ostadarra
odeietan ageriko da. Ol Gen 9, 14 (Ker batu). Zer jende-multzoak ez dituzte metatu Rusoek Nasser-en bidean
oihuka. Herr 15-5-1958, 1. Urteak ioan, urteak etorri, metatuz doa zarren iakintza. Zait Plat 73. Atzeratuak ditu
zorrok eta metatuaz metatuaz doazan ezkero [...]. Erkiag BatB 152. Forma gabeko zabala, betetasun bat, baiña
ez izakia izakiaren gain metatuz osatzen dena. Vill Jaink 139. Kanpoan jendea metatua, beha zagon. Ardoy
SFran 165. Aritz eta lizar enborrak metatzen ditute supazterrera iraulka eramateko. Ibiñ Virgil 101s. Jendea
metatu zen ene ingurura. Xa Odol 232. Indarra metatu izan da indarraren gain menderik mende. MIH 146.
Honek, izan ere, bildu eta metatuko zizkizuen hango eta hemengo aberastasunak. MEIG VI 79. v. tbn. Ag G 26.
A Ardi 13. Lf Murtuts 16. Mde Pr 112. Txill Let 27. � Itsasoko uhinak baino nere bekhatuak metatuagoak
direla. Dv LEd 67s (Cb Eg II 31 itxasoko ondarrak baño [...] geiago dirala).
2 metatu. "Podar" Iz Als.
metatxiki. "(L-sar), cerro" A.
metatxo (Lar, Añ (G)), metatxu (Vc ap. A). � (Dim. de meta). "Manojo, atado ya con su tramojo" Lar.
"Pequeño montón de trigo" A. � Galburu-metatxoa ere, legeak zion eran, eskeñi bazitzaion [Jainkoari]. Lard
110. Arretaz tolesten ditu aitonak metatxoetan gari-eskuteak. TAg Uzt 81.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
372