Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
dizkio lehen gure hizkuntzari. MEIG III 61. v. tbn. Cap 128. Arz 60. Iraz 51. GavS 7. CrIc 45. Mg CC 217. Añ
CatAN 75. Añ EL 1 163. Gco I 394. AA III 340. fB Ic I 50. Astar II 289. CatLlo 98. Izt C 101. CatBus 59. Ur
MarIl 69. Lard 167. Aran SIgn 109. Apaol 90. Legaz 50. Azc PB 129. Bv AsL 222. A BGuzur 141. Goñi 96.
Echta Jos 363. ArgiDL 70. Inza Azalp 15. Tx B 167. Enb 86. Otx 110. SMitx Aranz 236. Munita 90. Arti Tobera
267. Anab Aprika 72. Etxba Ibilt 464. Alzola Atalak 106. Berron Kijote 188. Mertxede: ETZ 282 (Luzaide,
1869). Mesere: Iraola 94.
b) Hacer el favor de. (Lleva como complemento un sust. vbal. con suf. instr. -t(z)eaz (sobre todo en los ejs. más
antiguos) o det. -t(z)ea; hay tbn. algunos ejs. de -t(z)eko y de -t(z)en, e incluso alguno de part.). � Ezteietara
mersede egiguzu etorri. (Eraul, 1564). FLV 1991, 288. Dio ezen Erregeren maiestateak eman diola konpania bat
eta zenbait pika bidalzeaz mertxede dagiodala [por dagioela??]. (c. 1597). FLV 1993, 465. Mesede egin digue
igarotzen / dotoreak ta aitak (Azpeitia, 1622). ConTAV 5.2.9., 125. --Jauna, mesede egin begit konfesetiaz. --Bai
pozik. Mg CO 185. Egin ziran mesede biraltzeaz [bi sagardo bonbilla]. Izt C 144 (v. tbn. 83). Eskatuten eutsan
Marijari egijola mesede bein bakarrik erakustia. Ur MarIl 97. Azkenengo berbaldijari jarraitutiaz egidazu
mesede. "Hazme el gusto". Ur Dial 48 (It egidazu atsegin). Baldin seme izateko mesedea egiten bazion [...]. Lard
148. Ia egingo diyon mesere / [...] itxogotia. Bil 78. Mitxel, naikoa dot ta, egizu mesede / berbok zeure barruan
egitea gorde. AB AmaE 242. [Eskatzen zion Mariari] aurtxo Jesus erakusteaz mesede egiñ zegiola. Arr May
114. Egizu ba mesede esatea zegaittik [...]. Echta Jos 271. Egingo al dezu mesere anka oiek [...] beste nonbait
jartzia? Iraola 64. Egingo al nazu mesere ematia baso bat ur? Ib. 29 (20 egingo al dirazu mesere). Eskribitu
egiñ bearko diot [...] egiñ dezala mesede bialdu eraztiaz [...] erretratua. Urruz Zer 73. Augaitik zerbait emotia
mesede egin biar daustak, gitxi badok be. Kk Ab I 14. Kristau zintzoa izanaz irauteko mesedea egiguzu. ArgiDL
66. Egin ezadazute mezedea nerekin zerbait edatea. Anab Aprika 83. Pixkat kantatzeko mesedea egin bear
diguzu. Berron Kijote 126. Geur afariten etorritia / egin bazeinke mesede. Balad 140. Egiñ zazu mesere / neri
esatia / nundik erosi dezun / erloju-katia. Uzt LEG II 265.
c) Errege jauna, egiezu / alkabalez mertxede (1588). "Azedles merçed de las alcabalas". TAV 3.1.17.
- MESEDE-ESKE(AN), MESETESKE(AN) (V-ger ap. A; meseteske A Morf 69 y 605). "Beti azkanerako egin
barik isten dozuz gauzak ta gero or ibilten zara jo ta su, meseteskean, iñor gogaituten (V-ger), [...] revolviendo
cielos y tierra, pidiendo favores, incomodando a otros" A. � Nagozu mesede eske onerean aurrera on eretxi
degidazula. Lazarraga 1152v.
- MESEDE IZAN (trans. bipers.). Ser beneficioso para, ser provechoso para. � Ustez mesede zubelakuan / atera
zaio dañua. EusJok II 59. Lenago ori egiñ bagendu / oraiñ mesede genduban. Ud 140. Asko saltzia mesere du /
ta al dezubenak erosi. PE 141. Mesede du artuak zergatik intza sartzen zaio artoari eta freskoago egoten da. Sor
Bar 47. Pentsatu det gauza oiek / paperan jartzia / mesere dedalako / eskolatzia. AzpPr 113. Egiñalak egin
nizkion, gure euskera gaxoak mesede zula ta. Or SCruz 8. Estropada bat izandu degu / Donostiyako partian; /
irabaztunak mesede zuten / galtzallientzat kaltian. Tx B II 177. Sega loditu zaiok; berriro / pikatzea dik mesede.
"Es menester adelgazarla". Or Eus 308. Polik euskeraz jakitea mezede degu. Anab Poli 89. Donostian ainbeste
euri egingo ez balu, mezede izango genuke ere. Anab Aprika 25. � [Garoa] busti baiño len aterperatuko
bagendu, mesede ederra giñakek. NEtx LBB 22.
- MESEDERAKO. (Precedido de gen.). Para beneficio de, para provecho de. v. MESEDETARAKO. �
Bautismua da batiatuten danaren mesederako. Konpesinoia ondo konpesetan danaren mesederako. fB Ic III
300. Eta alan, batzuen egite onak dira besten mesederako. Itz Azald 44. Arto ta masti / sagar ta aranak, / gure
mesederako / egin ditu danak. JanEd II 110. Bere ta berien mesederako ondoen deritxona egiteko. Eguzk GizAuz
145. Gizartearen onerako eta mesederako diren dotriña batzuk. Vill Jaink 159. Izan liteke mesererako / da izan
liteke kaltean. Uzt EBT 86. Eta euskal literaturaren mesederako deus onik jaio bazen han [...]. MEIG IV 127.
- MESEDETAN. En beneficio de, en provecho de. � Askoren meseretan / egindako promesa / suerte onarekiñ /
konserbatu beza. Arrantz 133. Horrelakoak gertatu ohi ziren [...] ez entzuleen laguntza eta mesedetan. MEIG
VII 42.
- MESEDETARAKO. Para beneficio de, para provecho de. v. MESEDERAKO. � Nik, bakar-bakarrik zer dan
zure mesedetarako ta zer dan zure kalterako esango dizut. MAtx Gazt 65. Horiek gorabehera, guztion
mesedetarako izango da noski liburu hau. MEIG III 47.
- MESEDE-TOKI. Propiciatorio. � Kutxa onen gañean zegoan Propiziatorioa edo mesede-tokia. Lard 82s.
- MESEDEZ (V-ger-gip; A). Ref.: Holmer ApuntV; Elexp Berg. a) Por favor. v. 2 arren, FABOREZ (b). � Tr.
Documentado en autores meridionales sobre todo desde finales del s. XIX. � Sazerdote jaun batek mesedez beñ
eskatu zidan [...]. Cb Eg III 348. Arren zabaldu begit mesedez atea. AB AmaE 321. Eskribitu naun kartan, erran
naun, mertxedez eskribi laztadala. Mdg 143. Mesedez eskatuten deutsut. Echta Jos 46. Mesedez, zaldi au eukiko
daustazu apur baten? Kk Ab I 8. Ez nagizue, mesedez, geiago jo. Erkiag BatB 188. Isildu zaite mesedez. Berron
Kijote 217. Barka, mesedez, aipamenaren luzea. MEIG V 96. v. tbn. It Fab 55. A BGuzur 115. Moc Damu 34.
Altuna 34. Mde Pr 170. JAIraz Bizia 123. Bilbao IpuiB 34. SM Zirik 112. Osk Kurl 22. Arti MaldanB 223.
MAtx Gazt 92. Arti Ipuin 27. Salav 104. Lab SuEm 211. Etxba Ibilt 464. Uzt Sas 240. Meserez: Uzt LEG I 287.
� --Badakit andre su-emailletzat artzen nazula. --Mesedez! Nik olakorik esan al dizut? Lab SuEm 179. � Por
misericordia. � [Jesusek] ezin aurkitu dabela edolabere mesedez, gau bateko ostatua. Ur MarIl 97.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
362