Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
1935, 351. � Aen mesedea serbidu izaten lizala. Lazarraga 1142v. Zure mesedeorr[i]. Ib. 1138r. Mesedeori
serbietako / eztot nik intereserik. Ib. 1195r. Jauna: erremerziatzen derauzut zeiei zure mertxediak hainberze
kuidado baitu nizaz. (1595). FLV 1993, 449. Zure mesede oriek bida[l]du zidan kartaren [...] (Azkoitia, 1596).
ETZ 33. Zure merzedea sar dadilla dendan. "Entre V.M.". Volt 251 (v. tbn. 210s). Zeure mesede ori ondo dago?
Mic 13r. Zer nai daude almorzadu orren mesedeok? Ib. 13r. Orren mesede ori. Ib. 13r. Aren mertxedearen itz
batek anitz egiten du edoziñ ere gauzetan (1693). ConTAV 5.2.9, 138. Orren mesediori serbitzeko ni naiz Jauna.
Acto 254. Sazerdoteari [...] esan eutsan: Eta, jauna, zure mesedeak etorkizuna bazau? Cb EBO 43. Beraren
mesedea. "Su Reverencia". Izt, carta a JJMg 19. Eta jakin bear du / bere mesedeak: [...]. It Fab 118 (46 berorren
mesedeak). Au aditu ondoren, / aren mesedea, / asi zan piskabana / artzen asnasea. Ib. 119. [Esopo zan]
jakintsun andia / eta lendabiziko / onen mesedeak / mintzarazo zituen / ederki abereak. Ib. 17. Bedorren
Mesedea jakiñaren gañean ifintera [gatoz]. Izt C 406. Igan den ilabetian, nik, orren mertxediari eskribitu
nauneko antzineko egunetan [...]. Mdg 125 (v. tbn. más ejs. en la misma pág.).
- MESEDEAN. a) (Precedido de gen.). A merced de. "Uhinen merxedean dabiltza gorputzak" SP. � Eztezazula
permeti itsaso urdiñean, / gure gorputzak dabilltzan uhiñen merxedean. EZ Man II 144. Haren diszipüliak ihesi
joan ziren eta gai orotan [Jesüs-Krist] soldadoen mertxedian ützirik [...]. Bp II 47. b) En beneficio de, en
provecho de. � [Lana egin dute] batzuentzako mesedean da / bestientzako kaltean. EusJok 59. Irribarrez
diardutso [Birjina Mariari] / landako loreak [...]. / Lurreko abereak / bere mesedean / jaio ta arrazkero / dagoz
ardurean. Balad 204 (de interpr. no segura).
- MESEDE HANDIKO. Beneficioso, de gran ayuda. � [Zure] obra onak izango dira guretzat bere mesede
andikuak. JJMg BasEsc 220s. [Erakutsiko deutsut sazerdotetzako sakramentuba] ze mesede andikua dan. fB Ic
III 282.
- MESEDE EGIN (V-arr-gip, G-azp-goi, AN-5vill). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 220. � Tr. Bien
documentado en la literatura meridional desde el s. XVI. Al Norte sólo lo hallamos en unas cartas labortanas
(que muestran tbn. rasgos más occidentales) de finales de dicho siglo, y en Belapeyre y Xalbador. a) Favorecer;
hacer un favor. "Merxede eginen derautazu, vous me ferez plaisir" SP. "Mesede eiñen pagua, ate ostian palua"
Etxba Eib. "Erretirua artziak mesede ein ddotsa" Elexp Berg. "Arazo horrek mesede egingo digu" Gte Erd 220.
� Zure señoriaren karta emen batu zait(a) kontentu asko eman baitit, askotant [sic] el dadila nire mertxede
egitera. (c. 1597). FLV 1993, 451 (tal vez por niri, pero, aunque no se incluye facsímil de esta carta en la ed. de
Satrustegi que citamos, ni en la de J. M. Floristán FLV 1993, 177-219, la grafía habitual para -i en estas cartas es
, lo que parece excluir un error de lectura). Nola atrebitzen den eskatzera erregeri mertxede egin drazon. Ber
Trat 27v. Kirie eleison: grekez: O Jauna, egigüzü mertxede! Bp II 62. Amabi berso oneek / entzun dituzanak /
mesede egin beide / Abe Marija bat / orain errezetiak. DurPl 106. Guk bere Majestadeai inzógun mertxéde. LE
Doc 108s. Ezin konta al dira Jaunak onra ta mesede egiten ez dienak eta betiko galtzen diranak. AA III 263.
Bati mesede egiterren [...] guzurra esaten bada besteren baten kalte andijan [...]. Astar II 184. Egin biar
deutsagu mesede premiña daukanian. fB Ic I 96. Neuri mesede baino ez deust egin. fB Ic II 191. Barau egitea
[...], mirariak egitea, nekatuai ta gaixoai mesede egitea. Añ EL 2 214s. Eta alabai mesede egin zien Ijitoa aitak
ezagutu naiez, beregana eraman zuen. Lard 66. Orra mesede eginda zer eskerrak. Sor AKaik 122. Eta
komulgeteak mesede egiten deutsenak, zer egin bear dabe [...] mesede geiago artuteko? Itz Azald 158. Beti
izango naz zeuen otseña, mesede egin al dotsuedan guztian. Echta Jos 134. Langilleai mesede egiteko [legea].
Eguzk GizAuz 32. Norbaiti mesede egin balezaioke, pozik eskeiñiko diot. NEtx Nola 3. Mesede egiteko ta
laguntzeko beti prest. NEtx Antz 137. Laguntzar bateri mesede egitearren. Erkiag Arran 164. Ez dot uste kalterik
egingo deutsunik. Mesede bai, ziur. Bilbao IpuiB 10. Niri mesede egitera etorri zan baiña kalte egin dit. And
AUzta 62. Bide ortatik jarraitzeak mesede egiten digu. Vill Jaink 80. Gauza gatxa da mesede egiten / iñori kalte
egin barik. BEnb NereA 113. Guziei mesede egiten ziolakoan. NEtx LBB 72. Zuri mesede egin beharrez / alperalperrik
gabiltza! Xa EzinB 126. v. tbn. Zuzaeta 59. Salav 105. Berron Kijote 125. Mertxede e.: ETZ 172
(Arruitz, s. XVIII). FLV 1988, 148 (Ibero, s. XIX). Mesere e.: Uzt Sas 344.
� (Con determinantes). "Makiñatxo bat mesede eiñdako gizona bere denbora guztian" Etxba Eib. � Erregutu
eutsan Silvairi legiola ain mesede andia. Lazarraga 1142v. Zerren egin deustan mesedea. Ib. (B) 1180vb. Egin
digun ondasunas eta mertxede ain andias. Ber Doc 160r. Erregek egiten diezte soldadu andiei ontart eta mesede
luzeak. Mb IArg I 387. Nik merezi baño mesede andiago egiten didate. Cb Eg II 137. Gráziak ematentiót [...]
intidan mertxéde guzíes. LE Prog 98. Eginen zaikula aunitz mertxede (B, s. XVIII). BOEans 255. Gaitz baño
mesede geiago egin diot. VMg 38. O Jaungoikoa! Zu mesedeak egiten ugariegia zera! Arr GB 107 (v. tbn. 38).
Berak egiten deutsuelako / ezin kontala mesede. AB AmaE 466. Mertxede kaur egin daiguk, yik guri egin nai
onaren paku. Mdg 170. Deabruak damu artu egian, buldeak an egingo eban mesedeagaz. "Del bien que allí se
hiciera". Or Tormes 115. Ez etortzearekin mesede aundi bat egiten digu. Lab EEguna 110. Gizarteari on eta
mesede andiak egin dautsazanak. Eguzk GizAuz 44. Iñori laguntzeko edo mesede bat egiteko irrikitzen egoten
zana. Etxde JJ 98. Ez liguke danoi ere mesede txarra eginen. Ib. 123. Mesede bat egingo al zeuskit? Bilbao
IpuiB 129. Neurriztasun onek mesede besterik ezpaitigu egingo. Vill Jaink 77. Erlijioak bere mesedea egin zion
gizadiari. Ib. 76. Premiz arkitu izan danari / mesede asko egiña. Basarri 30. Mesede ederra egingo niotekek nik
nere gurasoai etxean banego! Salav 72. Amaika mesede egindako gizona, auxe! NEtx LBB 5. Mesede asko egin
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
361