Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
du liburu ori leitzek (AN-gip), ori egitiek merezi dau (V-gip, G-goi)" Ib. 220. � Haren ohoria nolakoa den
hemen agerraraztia / iduritzen zaut merezi duela orotara zabaltzia. AstLas 65. Uste izan baitzuen merezi zuela
harentzat galdegitea Aita Sainduaganik aprobazionea. JesBih 389. Oien artean [...] emen aitatzea merezi duena
Sabako erregiña izan zan. Lard 213s. Geren animaz oroi gaitezen, / ez du galtzerik merezi. Xe 343. Eztu merexi
ixar bakotxaren izenik. Mdg 131. Orain artian ori / ez dator itxusi, / kanpeonatua du, / laister irabazi; / ori
abonatzia / ez al du merezi? EusJok II 162. Bein izanik ere, etzun merezi Zuk argi egitea. Or Aitork 380. Itz
gozoz [...] ezer iritxi ote-zitekean? Merezi zuan ikustea. NEtx Antz 142. Kala eblitzekoz eztu merezi gari eritea.
ZMoso 54. Ez gaitzala gu artaño poztu / inbentu asko sortzeak, / merezi baitu zer ondorenak, / datozkigun
pentsatzeak. Basarri 131. Merezi zuen, beraz, Bergiliren lan osoa euskeratzea. Ibiñ Virgil 22. Iltzaillea nor dan
ez dedilla iñundik agertu al izan [...]. Bestela, eztu ortan sartzerik merezi. NEtx LBB 110. Euskera au da gure
izkuntza, / ikasi gendun gazterik, / ez du merezi zabarkerian / orain galtzera uzterik. Uzt Sas 291. Merezi luke
ikerlana puntu horietan ere [...] sakontzea. MEIG V 107.
�2. Hacer merecedor de. � Eztela egiazko fediaren ageriz pratikatzez bezik Elizako entrada [...] eta finian
Zerüko gloria guri merexi ahal dezakeünik. CatLan 127. Gurutzean garaittu dittu Jesukristok gure etsaiak; antxe
merexi dizkigu Jesukristok zeruko doaiak eta graziak. Inza Azalp 15. � Ongi egiñek gaizki merezi du askorekin
(AN-larr). Inza NaEsZarr 77.
mereziki (AN, L, BN, S ap. A; Dv). � Merecidamente.
merezikizun. �1. "Meritorio" Añ. � Ta egiten dau izan ditezala merezikizun ta balio andikoak gure egitekorik
txikienak. Añ LoraS 69. �2. Mérito. � Ispiritu altxatueneko oien merezikizunak. San Miguel Goiangueru
Excelsis-coaren bederatzi urrena (Tolosa 1891), 24.
merezile (Lar � H). � "Meritorio", "merecedor" Lar. � Pekatu mortalian dauden aietatik egiñdako obra onak
ez dire merezilliak (1863). BOEans 654.
merezima. "(R), lavativa" A. Cf. medizina.
merezimendu (AN, L, B, BN; SP, Urt IV 235, Lar, Dv, H), merezimentu (V, Sal, S, R; Lcc), mereximendu (Ht
VocGr 385, Lecl, Arch VocGr, VocBN, H, VocB), mereximentu (S; Gèze, Foix ap. Lh), merezimintu. Ref.: A
(merezimendu); Lh y Lrq (mereximentü); Elexp Berg (merezimentu); Izeta BHizt2. � Merecimiento, mérito.
"Mereximentien eretxikitia, appliquer les mérites" Lh. AxN explica buruperik (545) por merezimenturik. � Tr.
De uso gral. en autores de todas las épocas y dialectos ya desde Leiçarraga; apenas se encuentran ejs.
meridionales de la segunda mitad del s. XX. Merezimendu es la forma propia de la tradición labortana y bajonavarra
(tbn. en algunos autores meridionales) y merezimentu de la occidental. En textos suletinos hay
mereximentü (alternando con el menos frec. merezimentü en Inchauspe); en textos navarros mereximentu,
merezimentu y merezimendu. Hay además mereximendu en textos mixanos, en Materre (tbn. merezimendu) y
Etchepare de Jatsu; merezimientu en VJ (11 y 16), y merezimintu en Uriarte (BulaAl 23, junto a merezimentu
(14)). En DFrec hay 18 ejs. de merezimendu.
� Gure othoitzak [...] enzunen dituála ez gure dignitatea eta merezimendua konsideratuz, baina [...]. Lç Ins A
5r. Dama galantak, ni ez nax digno, / ez dot merezimenturik . Lazarraga 1175v. Zure semearen
pasioneko mereximenduez ongi probetxatzeko garazia. Mat 222 (149 merezimendu). Nahi ditu Iainkoak zure
obrak eta merezimenduak [...] egiazkoak direnz frogatu. Ax 305s (V 203). Manera eta bide hartaz
merezimendurekin hurbil ahal zaitezken Iainkoari Sakrifizio egitera. SP Imit IV 7, 3 (Ch egiñen zare gai).
Eskualduna letretako eginbidetan ere eztela, harmetan baino merezimendu gutiagokoa. ES 119. Akzione haiñitz
merezimendu handitakoek eta hobeagoek. He Gudu 72. Nik ezagützen zitit bat bederaren mereximentiak. Mst III
58, 3. Zer merezimendu dukezue maite zaituztenak maitatzeaz? Lg II 147. Gizonaren loria egiazkoa,
merezimendu bakharra, datza Jinkoaren beldurrean. Mih 27. --Noren mereximendüz erremetitiak dira bekatiak?
--Jesü-Kristoren mereximendiez. CatLan 57 (tbn., salvo errata, 108 merximendü). Nik mereximéntu / zuréak
kontátu / naitut supliméntu / nereén. LE Kop 135. Bertute, merezimendu, / dituzkegun apurrak / Jaunak emaiten
dauzkigu. Monho 106. Merezimentu andiko gauzia. JJMg BasEsc 183. Ez bakarrik etzan jausiko tentazinoian,
baña irabaziko zituzan merezimentu andijak. Astar II 265. Obedientzia, merezimenduz, bertze zure sakrifizio
guziez goragokoa da. MarIl 30. Enezazüla trata ene mereximentien arau. UskLiB 101. Jakintsun bixtadunak
baino merezimendu gehiago duela itsuak. HU Aurp 189. Etimologias bascongadas bere eskutikakoak baditu. Ez
da erreiz jakitea zer merezimendutako diren. Lander RIEV 1907, 433. Jesukristoren merezimenduaz barkatzen
dittu Eleizak pekatuak. Inza Azalp 109. Zilkorainoko bizar baten ibiltzea bera ez ote da merezimendu bat? Zerb
Azk 45. Denak ados ziren erraiteko mereximendu handiak bazituela. JEtchep 52. Merezimendu arau badoazke
herritarrak nor goiti, nor beheiti. Lf in Zait Plat XVII. Mila esker zuk uste duzun baino merezimendu
gutxiagorekin [...] aitortzen didazun izenagatik. MIH 216. Ohiturazko [...] omen da honelako okasio larrietan
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
346