Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- MEREZI IZAN. v. merezi izan.
- MEREZI ONEZ (SP, Dv, A). Merecidamente. � Merezi onez arintasunez akusa ahal neinde, baldin [...]
zerbait exkusa bereren eman ezpaneza. Lç Dedic * 5r. Merezi onez zaituzte / aingeruek laudatzen. EZ Noel 140
(v. tbn. Man I 2). Baldin bihurtu banio / gaizkiari gaizkia [...] merezi onez ostika / nentzatela lurrean, / fiñean
merezi onez / errabill herrautsean. EZ Eliç 306s. Merezi onez hala gertatzen zaie. SP Imit III 12, 3. Zein merezi
onez kanta ahal dezakete halako arima doatsuek: [...]. SP Phil 294 (He 295 merezi onez). Zerok ikus, orain,
merezi onez irabazi zuen ala ez. MEIG III 78. Hain merezi onez ohorezko euskaltzain izendatua izan zen
euskalari honengan. MEIG VIII 79.
- MEREZI ONEZKO. Meritorio. � Amudio geiago ekharri diote bertute merezi onezko hari [...] bertze guziei
baino. SP Phil 198 (He 200 bertute preziatu hori).
- MEREZIZ. a) Merecidamente. v. MEREZI ONEZ. � Maledikzione guziak gure gainera eror balitez ere, [...]
aithortzen diagu zuzen onez eta mereziz gintukeela. Lç Ins A 6r. Mereziz dagoka ezin estima diten ohorea. Hm
210. Mereziz zigorra ukaiteko. "Iuste poenas luerem". Or Aitork 157. b) + MEREXIEZ. Por los méritos de. v.
MEREZIETARA. � Sekulako heriotzetik libro izateko, Iesus Kristo gure Iaun eta zure Seme, zurekin eta Spiritu
Sainduarekin [...] bizi eta agintzen duen beraren mereziz eta bitartekoz. Halabiz. EZ Eliç 295. Jesüs-Krist gure
Jaunaren merexiez bizi eta hil nadin Jinkoaren grazian. Bp I 130.
- MEREZIZKO. a) Meritorio. � Botu prometatua egin ahal dezakeiela ez konplitzea bekhatu mortal da, baldin
botua gauza merezizkoagatik egina bada. Harb 162s. O Iainkoaren elizako Apez eta Ipizpiku merezizkoa [...]
othoitz egiozu Iainkoari guregatik. SP Phil b 2v. b) Digno. � [San Bernardoren ama] halako semearen
merezizko ama baitzen. SP Phil 401 (He 403 halako seme baten izatea ere merezi zuenak).
mereziarazi, merexi erazi. � Hacer merecedor de. � Hura da bekhatu bat [...] merezi arazten baitaroku
sekulako ifernua. CatLav 163 (V 83). Bake hark merezi-arazi zion Salomoni baketiarraren deithura. Lg I 329.
Sari eta golardo hautetsiago baten mereziarazteko. Mih 98. Onhesten dut herioa, hiltzea merezi arazi dautedan
bekhatuentzat. JesBih 455. Jainkoak igortzen dauzku eritasunak, gure bekhatuen gaztigatzeko, guri merezi
arazteko pazientziaren bidez, gu munduaz desgusta arazteko. (Interpr?). Jaur 130 (v. tbn. 363). [Bekhatü
murtalak] ifernia merexi eraziten beiteikü. CatS 54. v. tbn. Ch I 11, 4. Brtc 166.
merezibide. � Medio de merecer (?). � [Jaunak Barbarrojaren] katibutasuneko perilletik gorde bazuen ere,
merezibidea eman zion Genovan leorreratu baño leen [...] estura-larrian ipiñi zituen ekaitz beltz baten bidez.
'Permitió que antes de aportar a Génova se viese envuelto en'. Aran SIgn 87.
merezidun, merezdun (L? ap. A; Dv), merexidun, merexdun. � Merecedor, digno. v. merezient. � Ainadin
merezidun gertha. SP Imit III 56, 4 (Ch gai errenda nazazu). Ezen bizitze hau [...] penagarri delarik, zure
graziak egiten du merezidun. Ch III 18, 2 (SP merezimendu handitakoa da). Egiten du digno o merexidun infernuko tormentuez (B, s. XVIII). BOEans 800. Merezdun balinbada etxe hura, zuenganikako bakea haren
gainera da jautsiren. Dv Mt 10, 13 (Or merezidun; He merezitzen badu, TB gai bada, SalabBN digno, IBe
merezi badu, BiblE duin). Etxe ura mereziduna bada, zuen pakea etorriko da aren gañera. Ir YKBiz 196. Gure
doluminak nahi ditugu [...] hel-arazi familia merezidun horri. Herr 24-12-1959, 2. Aita merexdunena. Herr 9-6-
1960, 1.
merezidundu, merezdundu (Dv). � "Merezduntze, acquérir du mérite" Dv.
merezient (SP). � Merecedor, digno. v. merezidun. � Merezient eta digne garatekeien bezala zuen konpañiara
heltzeko. Mat 306. Orduan etzara iaten duzun ogiaren ere merezient. Ax 567 (V 363). Estimatzen baitira
sekulako biziaz gozatzeko gai eta merezient. SP Imit III 55, 4 (Ch merezitzen dute bizitze eternala). [Jesus] gloria
handiago baten merezient idukia izan da Moises baiño. He He 3, 3 (Dv merezdun).
merezientasun. Figura en SP, sin trad.
mereziera. � Mérito. v. merezimendu. � Santu onen mereziera ta santutasuna agertu ta sinistarazi zituen gure
Jaunak. Aran SIgn 83. Ainbeste barau, damukizun, birtute ta merezierarekin aberastua zegoan ezkero, santua
zala iñolaz ere. Ib. 24. Ispiritu jakintsuenetako oien merezierak. San Miguel Goiangueru Excelsis-coaren
bederatzi urrena (Tolosa 1891), 25.
merezietsi. � Hacer merecedor de. � Maiz ikhusten dugu nola gure predikari batzuek ekhartzen tuzten bere
predikuetan Axularren obratikako parte batzuek [...] ordea eztiote mereziesten erraitea: hau Axular famatuak
dio. ES 147.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
344