Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
onak. --Zartari zarrean ere bai berendu onak (AN). Inza EsZarr 167. Jainkok arrasalde on, berendu prepatu al
tzute o? PPer Trapuan pupua (Donostia, 2001), 212.
2 merendu, berendu. � Merendar. � Eseri dira lagun koadrila iturri ondoan berentzera. PPer Trapuan pupua
(Donostia, 2001), 169.
merenge. �1. Merengue. � Batitzen dira arrautza zuringoak merengearentzat bezela. Cocinan 52. --Kargatua
ekarriko dute? --Bai, merengiakin. --Zertako? --Arpegira tiratzeko. Iraola 106s. v. tbn. Anab Poli 77. �2.
"Insustancial, apocado. Konde zarran semia, ate-krixketia paiñeluakin eldu iñok kontatoik euki ezteixen da,
olako merenge bat zuan" Elexp Berg.
meretxin, -tzin. v. medizina.
merexi. v. merezi.
merezdun. v. merezidun.
merezi (H), merexi (L-ain, B, BN, R ap. A; H). � Tr. Para la distribución de variantes v. merezi izan. �1.
(Sust.). Merecido. "Nagiek eta langilek bere saria ukhan dute bere mereziaren arabera" H. "Ebastale batek
zankoa austan dionean erraitan da: karek bere merexia ekun dik (R), [...] aquél ha tenido su merecido" A. �
Emanen dioela bere obren arauaz bere merezia. Mat 63. Huna non duzuen bada ere orai zeuen merezia, zeuen
ordain pagua. Ax 439s (V 286). Ah, nere etsairik mortalena! Nik emango dizut zure merezia. Cb Eg II 59. O
denboraren ergaia, merezi edo desmereziaren akaballa! Ib. 97 (Dv LEd 174 merezien edo desmerezien).
Mündian ükhen dezan / bere merexia. Xarlem 1365. Zeru-lurrak haren kontra harmatu behar litezke, ifernuak
iretsi behar luke: horra haren merezia. Dh 206. [Agertu zitzaien Jaungoikoa] egin zuten pekatuaren merezia
emateko. Goñi 95. Lau egün Barkoxen janak / dütinak igaraiten / entzün gabe merexiak / segür ezta phartitzen.
In Mde Pr 187. Baiñan artuko duk oraindik ire merezia. Etxde JJ 145n. Merezia artu diat. NEtx LBB 187.
�2. (Lar). (Adj.). Merecido. � Arren barkha diozotzu hutsen pena goitiak, / sarri eman dietzatzun kantiko
mereziak. EZ Man II 95. Ematen zitzaitzun / ohore merezia. EZ Noel 92. Berok irurak dute / onra mereziya. PE
112. Itzul lanetan irabazi duen entzute merezia. MIH 354.
�3. (SP), merexi (S ap. Lrq; VocBN, Gèze). (Sust.). Mérito. "Bere merezirik eztio eskaini, il ne lui a rien
présenté dégât à son mérite" SP. v. merezimendu. � Sentenzia hunen fiña da gauza xoil bidea, / merezien
eredura saria ematea. EZ Man I 61 (v. tbn. 83). Egin gaitzatzu, othoi, zeure / merezietan partale. EZ Noel 171.
Badakhusat klarki / zuk egin liburuan / merezi hainitzak / ditutzula zeruan. Hm in Harb e) 3v. Ezi aspaldi du
haren / merezi handiaren / ezagutza dudala / et'en'eskasgoaren. O Po 39. Zenbatenaz agudotzenago baitzare
pairatzera [...] merezi geiago duzu. SP Imit III 19, 2 (Ch merezimendu). Nola batbederaren mereziak zure baitan
neurtuak eta ordenatuak baitira. Ib. 22, 3 (Mst mereximentü). [Nahi nuke ene debota, dela gizon dela emakume]
aphareillatua lizen graziaz, ederkitasunaz eta mereziez. SP Phil 334 (He 336 merezimenduz). Kreatüra dohatsü
bat, merexi hanitz diana, graziaz eta berthütez bethia. Bp I 122 (v. tbn. II 89). Zoin egotziren baitütü sü
bethierekoala, gaztigatzeko bere merexien arau. Ib. 36. Misterio hek ezin konprenituzkoak dituk, aithortzen diat,
fedeak ordean gal lezakek bere merezia; gizonak bere adimenduaz hek [...] explika ahal baletza, dohatsu ikusi
gabe sinhetsi izan dutenak. Mih 38. O ene Jainkoa! ene mereziei begiratzen badiozute, ez duket esparantzarik
plazatua izateko Erresuma hartan. Brtc 29. Yuyearen yustizia / eta hunen merezia. "La candeur du juge, ainsi
que son mérite". Gy 319. Gazte bizitza lasaiko batzuek gizatxarkeri pisuenetakoak egiten ziozkaten, zerekin
merezi asko eta zer eraman ez gutxi alegia ematen ziotela. 'Dándole harto en que merecer y ejercitar la
paciencia'. Aran SIgn 50s. Eta zure duintasunak merezi duan mereziaren mereziak. "Y os hacen merecedora del
merecimiento que merece la vuestra grandeza". Berron Kijote 32. Ni baino duinago direnek ikusi [...] dituzte [...]
lan bikain honen alde onak eta mereziak. MEIG II 83. v. tbn. Harb 98. Merexi: FPrS 17.
- MEREZIAN. (Con part.). En vez de. � Aita familiazkoak emaiten badu [...] bianda defendiaturik iatera bere
[...] zerbutzarier [...], bekhatu mortal egiten du, zeren partizipant rendatzen baita haien bekhatian, harzatz
hurak korrijitu merexian. Tt Arima 74. --Nork hausten dü manü haur? --Bestez langiten ari denak, merexian
Jinkoa hetan onsa zerbütxatü. Bp I 110. Jinko salbazale huna, zoiñek hanbat maite ükhen benai [...], merexian
nik ere ene aldian maite ükhen, ofensatu ükhen dit. Othoitze eta cantica espiritualak Zubero herrico (1734), 20.
- MEREZIETARA. Por los méritos de. � Iongoiko iauna, egiguzu [...] osasunaz gozatzeko faborea. [...] Iesus
Kristo gure iaun eta zure seme, zurekin eta spiritu sainduarekin, bethi bizi eta agintzen duenaren merezietara.
Halabiz. EZ Eliç 392 (Duvoisin traduce "par les mérites de Notre Seigneur Jésus-Christ"; v. tbn. en contexto
similar 204, 213 y 270).
- MEREZI-EZ. Inmerecido. � Uste ez'eneko amesa / iñolaz merezi-eza! / Betorkit, o bai, ordu onean, / zure
gozo ta babesa. SMitx Aranz 132.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
343