Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
baldin menturetan gertha badadi [...]. Ib. 194.
menturadun. "Heureux, qui le hasard favorise. Au sens de l'esp. 'venturoso'" H.
menturakabe, menturakaitz. � "Malaventurado, infeliz" Lar DVC 265.
menturari. "Venturero, aventurero" Lar y Añ.
menturatsu. "Venturoso" Lar.
menturatu (L, BN, S; Ht VocGr 370, Lar, VocS 134, Añ, Lecl, VocBN, Gèze, H), benturatu (S; SP, Urt III 125,
Lar, Añ, Dv, Hb ap. Lh). Ref.: A (menturatu, bentüratü); Lh; Lrq /bentüa/. � Aventurar(se), atreverse. (El
complemento es por lo gral. un alativo (en la mayoría de los casos sust. vbal. con suf. -t(z)era); hay además -tzea
en Zubiri (102) y -t(z)en en Uriarte y (junto a -t(z)era) en Xalbador (Odol 281)). "Arriesgar, [...] ben- o
menturatu" Añ. v. ausartu. � Tr. Documentado al Norte en autores de todas las épocas ya desde Dechepare; al
Sur lo emplean Uriarte, Lardizabal y Arrue. A partir de mediados del s. XIX en la tradición septentrional sólo se
documenta la forma menturatu. Los escritores meridionales emplean benturatu (Lardizabal junto al menos frec.
menturatu). Sólo Axular y Arradoy (un único ej.) emplean este verbo como transitivo, además del normal
intransitivo. � Nik hura nola, nahi nuke hark banenza onhetsi; / ezin benturatuz nago, beldur dakion gaitzi. E
143. Eta nehork ezin ihardets ziezoion hitzik; ez nehor etzekión bentura gehiagorik [...] interrogatzera. Lç Mt
22, 46 (TB, SalabBN, Leon menturatu; HeH ausartatu, He, Echn, Hual atrebitu, Ip, IBk ausartu, Ol bekokirik
izan). Gauza izigarria da [...] bekhatu mortalean dagoela, gauaren iragaitera benturatzea. Ax 546 (V 351).
Zure gerizan doha, zure itzalaren azpian benturatzen da; errezibi ezazu bada. Ib. 10 (V 5). Nola geroko
benturaren benturan benturaturik galtzen garen. Ib. 68 (V 44). [Eztakizu] nork bere duen guztiaren benturatzea,
erhokeria handia dela? Ib. 73 (V 49). Halatan hartu dut gogo, lehenbiziko parte hunen, lehenik benturatzeko,
eta berri iakitera bezala aitzinerat igortzeko. Ib. 16 (V 6). Bentura dadinak harza, eztadinak ez eta barza. "Celui
qui s'aventure". O Pr 88 (cf. Saug 124: bentura zadinak hartza, / etzadinak, ez eta phartza). Nur niz ni zureki
bentüra nadin mintzatzera? Mst III 3, 5 (Ch, Ip ausar(ta)tzeko). Ez nintzen orai ere obra huni lotzera
menturatuko. Brtc 7. Adanek erantzun zion, etzala agertzera benturatzen, larrugorrian zegoalako. Lard 4 (401
menturatu). Etzan iñor benturatu galdetzera. Ib. 377. Etzan ere iñor benturatu egun artatik geiago berari
galdetzen. Ur (G) Mt 22, 46 (Ur (V) azartu). Ama laztana, esperatzera ere ni eziñ bentura nitekean mesede eta
grazia bat egiñ didazun ezkero. Arr May 177. Gaixtaginetarik bat ez zen menturatu haren hunkitzera. Elsb Fram
86. Xinhaurria hormarat / aldiz menturatzen, / gaixoak ez zakien / irriskua zer zen. Etcham 114. Paul Raymond
jakintsuna ez da menturatu holako xehetasunetarat, bainan bertze batzu eman dauzku. Zerb Azk 6 (v. tbn. IxtS
53). Etzen menturatzen bakar-bakarrik kaperarat jausterat. JEtchep 108. Nor menturako zaio lehen harriaren
botatzerat? Ardoy SFran 300. Deliberatu zuten agerian egin etzitakena [...] "alegian" menturatuko zutela. Ib.
249.
v. tbn. CatLav 267 (V 134). Lg II 222. Mih 66. AR 252. Monho 72. Dv LEd 52. ETZ 284 (Luzaide, 1869). Prop
1876-77, 63. Zby RIEV 1908, 766. ChantP 340. Jnn SBi 141. Prop 1906, 24. Ox 179. Barb Leg 22. Lf ELit 108.
Mde HaurB 88. Munita 76. Xa Odol 203. Benturatu: Gy 111.
- MENTURATZEKE. Sin atreverse. � Neskatoaren aurpegiari begiratzera menturatzeke. Mde HaurB 92.
menturazale, benturazale (S ap. Lrq). � Aventurero. � Zaldun bentura-zalea zera da, ez bat eta ez bi,
ebaindua naiz enperadore izaten dana. Berron Kijote 174. Bentura-zaleen bizilegea baiño zaillagorik ez bait-da
beste bat munduan. Ib. 228. Menturazaleen sasoia amaitu den. BAtx Etiopia (ed. 1983), 60.
mentutxe. "(AN-gip), variedad de castañas" A.
mentza (Lar). � "Sutileza, sutilidad, mentzia [sic], meartza" Lar. � Mentzaren doaia, au da, nondik nai igaro al
izateko doaia. Arr CDoc 47 (ap. EG 1958, 390).
mentzagi. v. berantzagi.
mentze, mendutze. � Educación, perfección. � Uste degu beronekin guztiyok juango gerala egizko
berbizkunderuntz edo itz argiyagoetan, gure adimenaren mendutze alderuntz. EEs 1916, 234.
mentzio (Urt), mentzione (Urt). � (Con egin). Hacer mención, mencionar. "Commemoratio, [...] aiphamena,
mentzioa, mentzionea" Urt V 416. � Zergatik bada menzione egiten da bizitze eternalaz solament eta ez
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
340