Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
luzamendutan ibili behar: Lehenik, geroko uzten den konbertsionea mentura txarrean delakotz. Lf ELit 116.
Euskararentzat mentura txarra beraz Azkainen. Zerb Azk 31. Norbait haren gaztigua ez da mentura bainan
segura. Larz Senper 108.
� Posibilidad. � --Beharko dutela beraz ezkondu gabe egon? --Ez dakit bada! Auzo herrietan mentura zerbait
balitz oraino! Bainan ez. Orotan gizon eskasia. Lf Murtuts 44s. Heriotzea berdin, hitz-pide nasaia: bata hiltzeko
menturak ikharatzen; bertzea bozkariatzen. Lf ELit 89. Lan zikinak, bestek nahi ez dituztenak, sekulan
aberasteko menturarik gabe. JEtchep 72. Holako komentu batek ez lukeen irauteko mentura handirik. Lf in Zait
Plat XVIII. Larogei aphez badituzte eta hoitan hogi-ta-hamar beltz denik. Ba omen da fraidegai mentura: heien
moldatzen izanen da lan. Othoizlari 1963, 501. [Maiatzaren] 22an sortua: begia argi; ezpaina lore; ezkontza
ederraren mentura. Herr 12-5-1966, 3.
�2. (Lar, Añ, H). "Aventura" Lar y Añ. "Mentura handiak iragan ditu itsasoan" H. � Mentura liburu ederrak
irakurtzea maitea zuen orduan; baina berak ez zuen sekulan menturarik ukan. Mde Pr 150. Bentura berriren bat
ba zetorkiola uste izan zuan. "Creyó que alguna nueva aventura le venía". Berron Kijote 191. Goiz da oraindik
[...] illabete bat besterik ez bait-da bentura-billa gabiltzala. Ib. 175. [Gure hizkuntzak ere bere tokia] aurkitu
behar du hizkuntz artean: handikeriazko menturarik gabe. In MEIG VI 45.
�3. (Añ). Dicha. "Ventura, fortuna, felicidad: (c.) ben- o mentura" Añ. � Badabere, ditxaz desditxadua, / jaio
bide ninzan ain tenporatan / zeinaz benturea estaldu jatan. Lazarraga (B) 1193rb. Ainbat bentura, nundik, nik
nundi? Acto 13 (v. tbn. 17).
- MENTURAKO (Lar), BENTURAKO. a) Afortunado. "Aventurado" Lar. Cf. la explicación de benturako umea
que da Azkue en EY I 189s. � I jaio intzanean, etzekiat nori otu zitzaion ik "benturako umea" izan bear uela. A
Ardi 19. Eta gero "benturako umea" nik egin nuela; ni begizko ta sorginkeri sinesle naizela. Ib. 27. b) (Ht VocGr
� Lecl � A, Dv, H). "Incertain" Ht VocGr. "Incertain, douteux; qui depend du hasard plus ou moins.
Menturako egitekoetan eztut usterik" H. � Gure gisa bizi nai ginuen; [...] ta ez presuna larri tripustel
higuingarrien ala menturako Jainko baten legeen arabera. Herr 15-12-1960, 4. c) "Aventurero" Lar DVC 265.
- MENTURAN, BENTURAN. a) Al azar, a la ventura; a merced del azar, del destino. v. MENTURARA. �
Probetxaturen garén ala ez iakin gabe benturán othoitz egin behar dugu, ala segur behar gara izan gure
othoitzák enzunen diradela. Lç Ins E 3r. Zeure salbamendua, hanbat dihoatzun gauza [...] iben dezazula
benturan? Ax 73 (V 49; v. tbn. 77 (V 51) benturan ibeni). Goberna gaitezin, igurikiko ezpaileraku bezala, eta
halatan ez benturan, baiña segurean izanen gara. Ib. 74s (V 49). Deskansurik ez duke / lurreko denboran; /
hemengua gal eta / bertzia menturan. Bordel 141. Aberatstu nahiz betan, / daukatena segurean / duten ezartzen
menturan. Gy 93. Hobe dela ukhaitea, / sos bakhar bat eskuetan / ezen ez hamar menturan. Ib. 83.
b) (Precedido de gen.). A merced de. � Ethorkizuneko gauzak, fortunaren eskuan eta benturan daudezinak, nahi
ditutzu oraindik gobernatu. Ax 66 (V 43; v. tbn. 76 (V 50) bertzeren benturan egon). Segur bezala daukat,
ifernura ioaiten diren gehienak, gero baten benturan iarririk, [...] ioaiten direla. Ib. 75 (V 50). Oi egun beltz
auhendagarria, zeinetan [...] gaztigu [...] akhabantzagabeen menturan jarri izan bainintzen! Dv LEd 123.
[Ardiak] gure xakur onaren menturan utziak ditut. Barb Sup 52. Hizkuntza baten menturan dena, murritz
gelditzen da egun / hargatik bertze zonbaitño ere ahalaz ikas ditzagun. Xa Odol 28. � Baionako hiria, orduko
denboran, / lehenago bezala atzezko menturan; / badakigu guziek zer diren laphurrak. Hb Esk 42.
c) (Lcc). Por ventura, quizás, acaso. "Acaso, benturan" Lcc. "Por aventura, benturan" Ib. v. MENTURAZ (a). �
Benturan purgatorioetaratzen banaiz ere [...] berehala handik atheratzeko, hunenbat meza eta trentena eman
arazi diatzadala. Ax 235 (V 157). Benturan dira iru Iaungoiko? "¿Son, por ventura, tres Dioses?". Cap 27.
Benturan pekatu eragin al baleie? Ib. 69.
d) (BN-arb-baig). Ref.: Satr VocP; Gte Erd 171. Con la esperanza de; pensando en. "Geroko menturan ezin utz"
Satr VocP. "Amak zerbait emanen dakola esperantxan da (BN-arb), haurra zerbaiten menturan da (BN-arb)"
Gte Erd 171. � Nihoiz segurekoa, / airekoaren menturan ez dela utztekoa. Gy 29. Ohartzen dire laster zer
zorokeria den eskuko xoriaren uztea airekoaren menturan. Arb Igand 27. Itsuka yuan nindukan, asto bat larre
agorturat yuaiten den bezala alatzeko menturan. Zub 50. Andrea ez dut nik hartu geroko menturan, / neguaz
pentsa gabe maitatu dut udan. Xa Odol 342. Haur sortu berri bat gauazko sedenean, norbaitek bilduko duelako
menturan, nork edo nork utzi ohi duen bezala. Ib. 171.
e) En peligro de. � [Erleak] bide luzean ere galtzeko menturan dira. Dv Lab 296. Ilea bakhan duen idia berotua
daiteke eta eritzeko menturan. Ib. 236.
- MENTURARA(T) (H), BENTURARA (SP). Al azar, a la ventura. "Menturara erran diot bai, [...]; menturara
iokhatu dut, j'ai parie à la bonne aventure" H. v. MENTURAN (a). � Ihiztari, bethi menturala, miran aitzinetik
deus hartu gabe, thiratzen dutenak iduri. AR (ap. H, s.v. mira). Gauza guzietan Jaunaren esku miragarria
zebillen, eta etzan ezer ere benturara eta ustekabean egiten. Lard 463. Borreruak eskua saskian ezartzen du eta
haizto bat menturara elkitzen. Mde Pr 77. � Bere menturarat largatu zuten flexa batek atzeman zuen Akab, eta
sarthu zitzaion bulharretan barna. Lg I 362. � Desafioa handiago eta ihardoki nahiago, bazoazin [pilotariak]
berek jokatzen zuten diruaren irabazteko edo galtzeko menturarat. Zby RIEV 1908, 87. � (En la expr.
Jainkoaren menturara 'a la buena de Dios'). � Abiatzen gira berriz, nihoiz baino eztikiago aldi huntan,
Jainkoaren menturalat. JE Ber 88.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
338